«حسن هانی‌زاده» کارشناس مسائل منطقه در تشریح ابعاد اعتراض‌های مردمی در بصره اظهار کرد: حوادث اخیر بصره ادامه اعتراض‌هایی است که چند وقت پیش به دلیل نارضایتی ساکنان استان‌های جنوبی عراق از میزان و مدل خدمات‌رسانی دولت به راه افتاد، اما پایان آن با دفعات قبل بسیار متفاوت بود. اینکه جمعی از معترضان به کنسولگری ایران در بصره و اماکنی مانند فرمانداری بصره، مقر جنبش نجباء، مقر حشدالشعبی و حتی ساختمان‌های منتسب به سازمان بدر عراق و حزب الدعوه حمله‌ور شده و انجا را آتش زده یا تخریب اموال عمومی صورت داده‌اند موضوعی است که دقیقاً نشان می‌دهد که این وضعیت یک سناریوی از پیش تعیین شده بوده نه اعتراض عمومی مسالمت‌آمیز.
به گزارش ایلنا وی ادامه داد: روابط ایران و عراق در حوزه عتبات عالیات و حتی حجم مناسبات اقتصادی به حدی است که جریان‌های مخالف این مناسبات در داخل و خارج از عراق به دنبال ضربه زدن به آن هستند. اگر دقت کنیم می‌بینیم که پس از آتش‌سوزی در تالاب هورالعظیم، بحث زائران عراقی راه افتاد و به موازات آن جنگ رسانه‌ای علیه ایران در استان‌های جنوبی عراق در مورد عدم صادرات برق ایران به بغداد به سرعت برجسته شد و در نهایت کنسولگری ایران در بصره به آتش کشیده می‌شود. این وضعیت نشان می‌دهد که تحولات اخیر به صورت کاملاً سازمان‌یافته در حال وقوع بوده و سناریوی آن توسط چندن جناح نوشته شده است. بدون تردید ریاض یکی از خط‌دهندگان اصلی این پروژه است که از قدیم به دنبال تفرقه‌افکنی در مناطق شیعیان بوده است.
از آنجایی که عراق در وضعیت فعلی فاقد دولت مستقر است، بهترین زمان برای ایجاد تفرقه و شکاف میان شیعیان در زمان فعلی بود. در جنوب این کشور سه استان بصره، میسان (با مرکزیت عماره) و ذی‌قار (با مرکزیت ناصریه) با ترکیب جمعیتی شیعه به عنوان استان‌ها و مناطق محروم به حساب می‌آیند که ادامه این وضعیت به نفع دولتی که اکثریت آن با شیعیان است نخواهد بود که در اینجا انتقاد‌ها به سوی حیدرالعبادی جهت می‌یابد.
این تحلیلگر مسائل غرب آسیا با اشاره به نقش عربستان در این سناریو گفت: اگر به یاد داشته باشیم تا زمانی که سفارت عربستان در بغداد تعطیل بود و این کشور در عراق سفیر نداشت، جو حاکم بر عراق بسیار آرام بود، اما از زمانی که سفارت سعودی‌ها در این کشور بازگشایی شد و سفیر جدیدشان وارد بغداد شد تحرک‌ها افزایش پیدا کرد. در ادامه این روند، جریان‌سازی سعودی‌ها و برخی از رسانه‌های خارجی به سمت خطاب قرار دادن ایران رفت و به دنبال ضربه زدن به مناسبات تهران – بغداد بود. البته عنصر پنهان این سناریو را نباید از یاد برد؛ چراکه این عنصر (حزب بعث عراق) از زمان سقوط صدام تا به امروز در ارتباط و تحت حمایت ریاض بوده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: باقی مانده‌های حزب بعث عراق همچنان در بصره و سایر استان‌های جنوبی عراق فعال هستند و بر اساس داده‌ها این جریان نه تنها فقرات داعش را تشکیل داده بلکه در فاز جدید تحولات عراق دقیقاً نقش پیاده نظام عربستان را بازی می‌کند. از سوی دیگر، اختلاف‌نظر میان جریان‌های شیعی بر سر تشکیل دولت بغداد باعث شده تا خلاء‌های سیاسی و امنیتی زیادی به وجود بیاید. به عنوان مثال یورش طرفداران حیدر العبادی، نخست‌وزیر فعلی عراق به سخنرانی هادی العامری (رهبر ائتلاف فتح و فرمانده سابق حشد الشعبی) نشان می‌دهد که تا چه حد اختلاف‌ها بالا گرفت و به یک شکاف استراتژیک برای ریاض و ایالات متحده تبدیل شده است. به هر حال اگر دولت تشکیل نشود بدون تردید عربستان سعودی سناریوی خود مبنی بر راه‌اندازی جنگ شیعه – شیعه را آرام آرام عملیاتی خواهد کرد.
