طی ماه های اخیر همزمان با نوسان نرخ دلار، قیمت پسته به عنوان یکی از اقلام آجیل و خشکبار سر به فلک کشید به طوریکه بسیاری از خانوارها آن را به عنوان کالای لوکس تلقی می کنند.با وجود افزایش بی حساب و کتاب قیمت پسته در بازار داخل به نظر می رسد که مسئولان باید تمهیداتی بیندیشند تا محصول تولید داخل بر مبنای دلار در بازار ملاک عمل قرار نگیرد.
گشت و گذار در بازار مولوی و بسیاری از مغازه های آجیل و خشکبار نشان می دهد که قیمت پسته نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴ تا ۵ برابر افزایش داشته است که هر یک از فروشندگان دلایل متعددی را برای این گرانی ها مطرح می کنند.
یکی از فروشندگان بازار مولوی می گوید: پسته یکی از اقلام عمده در صادرات خشکبار ایرانی محسوب می شود که نوسان نرخ دلار در ماه های اخیر موجب شده تا حسابی صادرات افزایش یابد که این امر در نوسان قیمت داخل بی تاثیر نیست.
وی افزود: هر کیلو پسته با نرخ حداقل ۱۰ تا ۱۳ دلار به بازارهای جهانی صادر می شود که باغداران پس از تبدیل دلار به ریال آن را در بازار داخل عرضه می کنند.
یکی دیگر از فروشندگان سطح شهر می گوید: در افزایش قیمت پسته عوامل متعددی نظیر کاهش تولید و نوسان نرخ ارز دخیل است که با وضع موجود پیش بینی می شود که روند کنونی گرانی ها در بازار ادامه یابد.
وی افزود: با توجه به آنکه تولید پسته به بیش از یک‌پنجم کاهش یافته و از طرفی نرخ دلار سه تا ۴ برابر افزایش داشته است، چطور می توان انتظار داشت که قیمت پسته نوسان چندانی در بازار نداشته باشد.
نا گفته نماند با وجود آنکه بسیاری از مسئولان از کاهش یک پنجمی تولید پسته نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر می دهند،چندی پیش محمد علی طهماسبی معاون وزیر جهاد کشاورزی در جمع خبرنگاران تولید پسته سال گذشته را ۲۸۷ هزارتن اعلام کرد و گفت: امسال به سبب گرمازدگی و سرمای زودرس بهاره در خوش بینانه ترین حالت تولید به ۱۷۰ هزارتن خواهد رسید.
وی افزود: با توجه به ذخیره مناسب از سال های گذشته جای هیچ گونه نگرانی مبنی بر کمبود پسته در بازار نیست.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از دلایل گرانی پسته در سال جاری با خبر شویم:
90 درصد پسته صادراتی فندقی است / انواع پسته گران شد
مصطفی احمدی رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار با اشاره به دلایل محاسبه نرخ پسته بر مبنای دلار اظهار کرد: با توجه به آنکه 90 درصد پسته تولیدی به بازارهای جهانی صادر می شود، از این رو چاره ای جز محاسبه محصول بر مبنای دلار در بازار داخل نداریم.
به گفته وی همانگونه که نفت ایران بر مبنای بشکه دلار محاسبه می شود،پسته ایرانی به عنوان یک محصول بین المللی باید بر مبنای بازارهای جهانی در بازار داخل مورد محاسبه قرار گیرد.
احمدی با اشاره به اینکه در گذشته پسته توسط صادرکنندگان به تجار خارجی عرضه می شد، افزود: این درحالی است که هم اکنون تمامی کشورها همانند یک دهکده کوچک با هم در ارتباط هستند به گونه ای که تجار خارجی محصول مورد نیاز خود را از باغدار به صورت مستقیم خریداری می کند.
این مقام مسئول نرخ هر کیلو پسته صادراتی را 10 تا 15 دلار اعلام کرد و گفت: تولیدکنندگان پسته با احتساب تبدیل نرخ دلار به ریال، محصول را به تجار داخلی عرضه می کنند .
وی ادامه داد: با توجه به رکود حاکم بر بازار آجیل و خشکبار، خرده فروشی های سطح کشور ، تمامی اقلام از جمله پسته را کمتر از قیمت تجاری در بازار عرضه می کنند که با این وجود بسیاری از صادرکنندگان حاضرند به جای خرید از باغدار از خرده فروشان خریداری کنند.
احمدی در پاسخ به این سوال که آیا برای افزایش قدرت خرید خانوار و رونق صنف آجیل و خشکبار این امکان وجود دارد که قیمت پسته بر مبنای دلار در بازار داخل عرضه نشود، بیان کرد: با توجه به آنکه 90 درصد پسته صادراتی فندقی است، از این رو انتظار می رود که مابقی انواع پسته همچون کله قوچی ، اکبری و... با قیمت منصفانه در بازار داخل عرضه شود.
وی با اشاره به اینکه عرضه پسته با نرخ متعادل نیازمند کار کارشناسی است، افزود: براین اساس وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و اتحادیه باغداران و صادرکنندگان باید با یکدیگر به تفاهم برسند تا پسته تولیدی با نرخ منصفانه در بازار داخل عرضه شود به گونه ای تمامی اقشار توان خرید محصول را داشته باشند.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران در پایان با اشاره به اینکه 13 هزار آجیل فروش در سطح کشور مشغول فعالیت هستند، تصریح کرد: براین اساس اگر دستگاه های مسئول نتوانند به تفاهمی در زمینه تولید پسته با قیمت منصفانه برسند، از این روکسبه یکی پس از دیگری از این شغل خارج خواهد شد و این امر بر گستره بیکاری دامن می زند.
کمبود محصول عامل اصلی افزایش قیمت
عباس پاپی زاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با انتقاد از توزیع پسته بر مبنای نرخ دلار در بازار داخل اظهار کرد: در چند سال اخیر، بازار پسته در سطح داخلی و بین المللی تعریف چندانی نداشت چرا که محصول طی این سال ها روی دست کشاورزان باقی مانده بود.
وی افزود: با توجه به آنکه افزایش قیمت جهانی پسته در صادرات محصول تاثیر بسزایی دارد، از این رو چطور می توان انتظار داشت که کشاورزان به سبب تعادل بازار داخل، از صادرات امتناع کنند یا میزان صادرات را کاهش دهند.
پاپی زاده با اشاره به اینکه جلوگیری از صادرات پسته اجحاف در حق کشاورزان است، گفت: با توجه به فراهم بودن شرایط صادرات پسته، ممنوعیت آن می تواند ضرر سنگینی به کشاورزان وارد کند.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دولت با اعمال نظارت دقیق باید به میزانی که مجوز صادرات پسته می دهد، به همان میزان پسته در بازار داخل عرضه کند تا کمبود محصول در بازار داخل بر نوسان قیمت دامن نزند.
وی با اشاره به اینکه نرخ پسته در بازارهای داخلی و خارجی تابع عرضه و تقاضاست، بیان کرد: با توجه به آنکه پسته یکی از اقلام عمده صادراتی محسوب می شود، از این رو قیمت آن در بازار داخل بر مبنای دلار محاسبه می شود.
به گفته پاپی زاده هر صادرکننده ای به هر میزانی که محصول به بازارهای هدف صادر می کند، موظف است به همان میران کالا در بازار داخل عرضه کند.
این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: دولت باید تنها مجوز صادرات را به تُجاری بدهد که 50 درصد قیمت صادرات، پسته را در بازار داخل عرضه کند تا قدرت خرید خانوار افزایش یابد.
تصور محاسبه قیمت پسته بر مبنای دلار اشتباه است
رضا نورانی رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با اشاره به اینکه محاسبه قیمت پسته بر مبنای دلار تفکری اشتباه است، اظهار کرد: بسیاری از مصرف کنندگان تصور می کنند که نرخ پسته در بازار داخل پس از تبدیل دلار آزاد به ریال عرضه می شود، در حالیکه این امر صحت ندارد.
وی با اشاره به اینکه سال گذشته ۲۶۰ هزارتن پسته در کشور تولید شد، افزود: این در حالی است که امسال به سبب سرمازدگی برآورد می شود که تولید به ۵۰ تا ۶۰ هزار تن برسد.
نورانی ادامه داد: با توجه به کاهش تولید پسته به یک پنجم سال گذشته بدیهی است که قیمت همانند سایر میوه های هسته دار افزایش نجومی داشته باشد.
به گفته این مقام مسئول در صورت مقایسه قیمت های داخلی با بین المللی امکان صادرات پسته وجود ندارد.
وی قیمت پسته داخلی را تابع عرضه و تقاضا دانست و افزود: با توجه به کاهش عرضه پسته و افزایش هزینه های تولید ، قیمت پسته با نوساناتی در بازار روبرو شده است که این موضوع ارتباطی به نوسان نرخ ارز ندارد.
نورانی ادامه داد: امسال هر کیلو پسته تازه با نرخ ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان در بازار توزیع شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش چشمگیری داشت، این درحالی است که پسته تازه صادر نمی شود که بخواهد بر مبنای دلار محاسبه شود.
وی در پاسخ به این سوال که بسیاری از فروشندگان خشکبار از محاسبه نرخ پسته بر مبنای دلار خبر می دهند، این موضوع را تایید می کنید، بیان کرد: اظهارات فروشندگان قنادی و آجیل و خشکبار را نباید ملاک‌قرار داد چرا که پسته در بازار داخل تابع عرضه و تقاضاست.
وی قیمت پسته در بازار صادراتی را پیش بینی کرد و گفت: هم اکنون هر کیلو پسته با نرخ ۱۰ تا ۱۵ دلار به بازارهای جهانی صادر می شود که به دلیل ثبات قیمت های جهانی و مهار تورم در بازارهای جهانی ،قیمت پسته تا پایان سال تغییری نخواهد داشت.
قیمت پسته بر مبنای دلار در بازار داخل عرضه می شود!
علیرضا ارزانی ممقانی رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی ،درباره علل نوسان نرخ پسته در بازار داخل اظهار کرد: با وجود آنکه هر کیلو پسته با نرخ ۱۰ تا ۱۵ دلار به بازارهای جهانی صادر می شود،از این رو در بازار داخل بر همین مبنا مورد محاسبه قرار می گیرد و امکان کاهش نرخ به صورت دستوری وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه نرخ انواع آجیل و خشکبار تحت تاثیر نوسان نرخ ارز است،افزود: براین اساس نمی توان پیش بینی خاصی در این باره داشت.
ارزانی در پایان تصریح کرد: با توجه به آنکه پسته یکی از اقلام بین المللی است،از این رو امکان فروش با نرخ های کمتر در بازار وجود ندارد.
لذا سنجش قیمت پسته با ریال ایران اشتباه است. قیمت پسته در بازارهای جهانی تقریباً 9 الی 10 دلار به فروش می‌رود حال اگر نرخ ارز فقط 1000 تومان ناقابل بالا برود، قیمت پسته9000 تومان در داخل افزایش قیمت خواهد داشت.