امام سجاد علیه السلام در روایتی فرمودند: «ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ مِنَ الْمومِنینَ کانَ فی کَنَفِ اللّهِ، وَ أظَلَّهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ فی ظِلِّ عَرْشِهِ، وَ آمَنَهُ مِنْ فَزَعِ الْیَوْمِ الاْکْبَرِ: مَنْ أعْطی النّاسَ مِنْ نَفْسِهِ ما هُوَ سائِلهُم لِنَفْسِهِ، و رَجُلٌ لَمْ یَقْدِمْ یَداً وَ رِجْلاً حَتّی یَعْلَمَ أنَّهُ فی طاعَةِ اللّهِ قَدِمَها أوْ فی مَعْصِیَتِهِ، وَ رَجُلٌ لَمْ یَعِبْ أخاهُ بِعَیْبٍ حَتّی یَتْرُکَ ذلکَ الْعِیْبَ مِنْ نَفْسِهِ.» (1)
ترجمه روایت: «سه حالت و خصلت در هر یک از مومنین باشد در پناه خداوند خواهد بود و روز قیامت در سایه رحمت عرش الهی می‌باشد و از سختی‌ها و شداید محشر در امان است. اوّل آن که به مردم چیزی را دهد که از آنان برای خویش می‌خواهد (آنچه برای خود می‌پسندد را به آنان عطا کند). دوّم آن قدم از قدم برندارد تا آنکه بداند آن حرکتش در راه اطاعت خداست یا معصیت و نافرمانی اوست. سوّم از برادر مومن خود عیب جویی نکند تا آنکه آن عیب را از خودش دور سازد.
امام سجاد علیه السلام در این روایت سه نکته را برای سعادت انسان در زندگی اخروی و ابدی توصیه فرموده‌اند. توصیه اول ایشان این مطلب است که انسان هر چه را برای خود می پسندد برای دیگران نیز همان را بپسندند امری که اگر رعایت می شد بسیاری از مشکلات در جامعه اسلامی به وقوع نمی‌پیوست. به عنوان نمونه مسئولی که برای خود رفاه و آسایش و حقوق بالا را می‌پسندد اگر به این دستور اسلامی عمل کند قطعا برای زیر دستان خود نیز رفاه و آسایش را می خواهد و برای آن تلاش میکند. بسیاری از مشکلات در جامعه اسلامی ناشی از خودخواهی‌های فردی یا قومی است که حضرت در این توصیه از آنها منع میکند بلکه بر عکس آن می‌فرماید همان چیزی را که برای خود می‌پسندی به دیگران نیز همان را عطا کن و در نظر بگیر.
توصیه دوم حضرت این است که شخص قدم از قدم برندارد مگر این که توجه کند که آیا این کار اطاعت خداست یا معصیت و نافرمانی اوست. این سخن بدین معناست که برای تقوای الهی باید در انجام هر کاری دقت کرد که آیا این کار اطاعت خداست یا نافرمانی او، در این صورت انسان خواهد توانست تقوای الهی را رعایت کند و به سعادت برسد.
نکته سوم که توسط حضرت برای رسیدن به سعادت بیان گردیده است این است که انسان از برادر مومن خود عیب جویی نکند مگر انکه آن عیب را از خودش دور سازد. این سخن حضرت نیز به این معناست که انسان بیش از آنکه به عیوب دیگران متوجه باشد باید به عیوب خود بپردازد و آنها را از خود برطرف کند. چنین کسی به دلیل توجه به نفس خود توفیق خواهد یافت که عیوب خود را برطرف کرده و به سعادت برسد.
امید است که تمام شیعیان با عمل به این سه نکته به سعادت اخروی برسند.
1- تحف العقول: ص 204، بحارالا نوار: ج 75، ص 141، ح 3.
