نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران یکی از نیروهای چهارگانه ارتش است که در کنار سایر نیروهای مسلح در ارتش، سپاه، بسیج و نیروی انتظامی وظیفه حراست و حفاظت از منافع کشورمان را برعهده دارد. کارکنان این نیرو از روز های ابتدایی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به پاسداری از انقلاب و منافع ایران پرداخته اند و رشادت های آنها در دوران شکوهمند دفاع مقدس به ویژه در مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر و البته زمین گیر کردن نیروی دریایی رژیم بعث عراق در شصت و هفتمین روز از آغاز جنگ و در عملیات مروارید بر کسی پوشانده نیست.
در حوزه دیپلماسی دفاعی و حضور در آبهای بین المللی نیز، نیروی دریایی توانسته حضور موثر و مقتدری داشته باشد و از منافع و منابع جمهوری اسلامی حراست کند. مقابله با دزدان دریایی و تامین امنیت تجارت دریایی از دیگر اقدامات این نیروی ولایی و مقتدر است.
برای آشنایی بیشتر با ماموریت ها و عملکرد نیروی دریایی راهبردی ارتش با امیر دریادار تورج حسنی مقدم «جانشین فرمانده نیروی دریایی ارتش» به گفتگو نشستیم.
متن کامل گفتگوی مهر به شرح زیر است:
فرمانده نیروی دریایی ارتش در نشست خبری هفته پیش از رونمایی و الحاق زیردریایی فاتح و ناوشکن سهند به ناوگان نیروی دریایی ارتش خبر داد. این تجهیزات چه تفاوتی با نمونه های خارجی و گذشته دارند و چه قابلیت هایی دارند؟
در خصوص ناوشکن سهند و زیرسطحی فاتح باید گفت این تجهیزات کاملاً بومی هستند. ناوشکن سهند ورژن جدیدی از ناوشکن جماران در دریای جنوب و ناو دماوند در خزر است. سهند به عنوان یک ناوشکن اقیانوس پیما با توانمندی انجام مأموریت های سطحی، ضد زیرسطحی ، ضد سطحی و ضد هوایی است و قدرت ماندگاری آن در دریا نسبت به نمونه های تولیدی در گذشته بسیار بیشتر است و می تواند فرماندهی تاکتیکی را در دریا برعهده بگیرد و دیگر شناورها را هدایت کند. این شناور از سرعت رانش بالایی برخوردار است و علاوه بر انجام مأموریت های اصلی می تواند مأموریت های فرعی را نیز با توجه به توان حمل بالگرد انجام دهد و البته قابلیت و توانمندی های بسیار بالایی نیز دارد.
در بحث زیرسطحی فاتح باید گفت این زیردریایی از نوع کلاس غدیر توانمندی بیشتری دارد و پیشرفته تر است و توان ماندگاری بیشتری زیر آب نسبت به انواعی دارد که در گذشته از خارج خریداری کردیم و یا در داخل تولید کرده بودیم. به لحاظ تعداد خدمه، تسلیحات و کنترل آتش، از توانمندی ها و قابلیت های به مراتب بهتر و پیشرفته تری برخوردار است و انشاءالله در ورژن های بعدی که از این زیرسطحی تولید می شود، به سامانه AIP که می تواند بحث سکوت در زیر آب را بیشتر رعایت کند مجهز می شود. این زیردریایی در خفا می تواند بازدارندگی بسیار خوبی را در مقابل کشورهای هدف به وجود می آورد.
از برنامه های نیروی دریایی برای ارتقاء تجهیزات این نیرو و البته ارتقاء توان بازدارندگی دریایی کشور بفرمائید و در آینده از چه تجهیزاتی رونمایی می کنید؟
نیروی دریایی ارتش در همه حوزه ها، فعالیت خود را انجام می دهد زیرا نیروی دریایی در واقع یک ارتش کوچک است، یعنی نیروی زمینی که همان تفنگداران باشند و نیروی هوایی دارد و در این یگان ها از هواناوها و هوادریاها استفاده می کنیم و توانسته ایم این تجهیزات را به موشک های پیشرفته تولید داخل مجهز کنیم. البته هم اکنون نیز این تجهیزات به سلاح های پیشرفته مجهز هستند اما به دنبال آن هستیم که تجهیزات را به موشک های پیشرفته تری مجهز کنیم تا بتواند در عمق و برد بیشتری از کارایی آنها استفاده کنیم.
در بحث بالگردها، نیروی دریایی از سه نوع بالگرد ضد سطحی، مین روب و بالگرد ضد زیرسطحی استفاده می کند. یعنی بالگردهای AP نیروی دریایی مأموریت ترابری و ضد یگان های سطحی را با توجه به موشک های هوابه سطحی که دارند به عهده می گیرند و بالگردهای SA۳D مأموریت زیرسطحی را برعهده دارند و برای مقابله با زیردریایی ها به کار گرفته می شوند و بالگردهای RH، مین روب هستند یعنی اگر عملیات مین روبی را دشمن انجام دهد، این بالگردها می توانند مین روبی را انجام داده و کانالی را برای عبور یگان های شناور باز کنند. این بالگردها به سلاح های موشکی و تیربار مجهز شده اند. در بحث هواناوها هم به همین شکل است و ما هواناوها را به موشک مجهز کرده ایم و سعی داریم در بحث کنترل آتش و موشک آنها را ارتقا و تجهیزات آن را توسعه بدهیم.
در جایی گفته بودید سامانه کمند تا پایان سال روی شناورهای نیروی دریایی نصب می شود، این فرآیند در چه مرحله ای است؟
سامانه کمند در آینده ای نزدیک روی ناوشکن سهند نصب می شود. این سامانه مانند نمونه خارجی فالانکس یک تیربار با ریت بسیار بالاست که حدود چهار هزار گلوله در دقیقه می تواند شلیک کند. هفته پیش که در بندرعباس بودم از نزدیک از این سامانه بازدید کردم و با خواست خدا مراحل نهایی آن در حال انجام است. نیروی دریایی قصد دارد با ناوشکن سهند کل اقیانوس ها را بپیماید. یعنی از سمت سریلانکا و تنگه مالاکا به سمت ونزوئلا و آمریکای جنوبی برویم و بعد از آن عرض اقیانوس اطلس را طی و با عبور از کانال سوئد و اقیانوس هند به خلیج فارس برگردیم. در این مأموریت، ناو خارک در کنار ناو سهند به کار گرفته می شود و سامانه کمند که یک سامانه دفاع نقطه ای بر روی ناوشکن سهند نصب و از آن بهره برداری می شود.
یکی دیگر از موضوعاتی که در سالهای اخیر شاهد آن هستیم، اعزام ناوگروه های دریایی ارتش به کشورهای مختلف مانند چین و ایتالیا است. آیا برنامه ای برای اعزام ناوگروه به دیگر کشورها دارید؟ چگونه ایران که در تحریم قرار دارد توانسته به این توانمندی برسد که در آبهای آزاد و اقیانوس ها حضور پیدا کند و اینگونه مناسبات با سایر کشورها داشته باشد؟ از سوی دیگر اینگونه مناسبات چه دستاوردی برای کشور ما می تواند داشته باشد؟
نیروی دریایی، نیرویی است که می بایست از منافع و منابع جمهوری اسلامی ایران در دریای آزاد و اقیانوس ها دفاع کند. در حال حاضر ناوگروه های ارتش جمهوری اسلامی ایران به اقیانوس هند، دریای سرخ، خلیج عدن و باب المندق برای پاسداری از منافع کشور اعزام می شوند. همانطور که می دانید حضور در دریاهای دور نیازمند توانمندی ها و تجهیزات خاصی است. یکی از برنامه های ما در آینده نزدیک اعزام دو یا سه فروند شناور مجهز به بالگردهای خاص برای ماموریت به کشور ونزوئلا در آمریکای جنوبی است که ممکن است این ماموریت ۵ ماه طول بکشد. ماندگاری و استقامت در دریا نیازمند تجهیزات ویژه و نیروی انسانی خاصی است که خوشبختانه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از این توانمندی ها برخوردار است.
نیروی انسانی در نیروی دریایی ارتش در دو شهر نوشهر و مرکز آموزش تخصصی رشت به عنوان درجه داری در حال تحصیل هستند. این نیروها با توکل به خدا و با روحیه ای بالا کار خود را انجام می دهند. معمولاً نیروهای دریایی در جهان که به ماموریت های دریایی اعزام می شوند، یک عقبه دارند و نیروهای پشتیبانی کننده ای از آنها پشتیبانی می کنند اما جمهوری اسلامی ایران تاکنون تیم هایی را که به ماموریت های مختلف اعزام کرده بدون عقبه بوده است و شناورهای اعزام شده به لحاظ فنی و تعمیرات با توجه به دانش، تخصص و مهارتی که کسب کرده و آموزش هایی که می بینند عمل می کنند و بحمدلله توانسته اند از پس این ماموریت ها به خوبی برآیند. البته بنابر موارد در برخی بنادر برای تامین آب آشامیدنی پهلو می گیرند. انجام ماموریت اعزام ناوگروه به آمریکای جنوبی که مدنظر شما است ۵ ماه به طول می کشد و در آینده ای نزدیک انجام خواهد شد.
نیروی دریایی در بسیاری از حوزه ها سردمدار بوده است. در بحث دیپلماسی دفاعی شاید بتوان گفت نیروی دریایی راهبردی ارتش پیشتاز باشد. از اقدامات و برنامه هایتان برای گسترش دیپلماسی دفاعی در آینده بفرمایید؟
نیروی دریایی یک نیروی بین المللی، نظامی و علمی است. همینکه شناورهای ما به نقاط دوردست اعزام می شوند و پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی را در مناطق دور به احتزاز درمی آورند در واقع به نوعی دفاع از منافع و منابع حیاتی کشورمان است و دیپلماسی فعال دفاعی کشور را نیز نشان می دهد. استحکام بخشیدن به بحث دیپلماسی کشور و ارتقای جایگاه بین المللی جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی و همچنین مشارکت در بحث تامین امنیت تردد کشتیرانی و اقتصاد جهانی یکی از ماموریت های نیروی دریایی راهبردی ارتش است.
از سویی دیگر، کشورهای حاشیه اقیانوس هند یک اجلاس را در قالب IONS تشکیل دادند که هر دو سال ریاست آن عوض می شود و ریاست این دوره بر عهده ایران است. هفته قبل امیر خانزادی فرمانده محترم نیروی دریایی به هند سفر کرده و در این اجلاس سخنرانی کردند. برنامه نیروی دریایی، تقویت حضور در دریاها است و راهبرد را هم امام راحل برای ما مشخص کرده اند، یعنی مقاومت و حضور موثر در صحنه. ما برای اینکه بتوانیم از منافع خود در آبهای بین المللی دفاع کنیم، می بایست شناورهای خود را با قدرت در دریاها حفظ کنیم. اعزام ناوگروه ها به کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی یکی دیگر از اقدامات نیروی دریایی در راستای تقویت دیپلماسی دفاعی است. البته برگزاری رزمایش ها با سایر کشورها نیز در راستای گسترش همکاری و تعامل با سایر کشورها برگزار می شود.
دریا بسیار مهم است زیرا از ۷ هزار کیلومتر مرکز کشور، ۳ هزار کیلومتر آن مرز آبی است. از طرفی دیگر حدود ۹۳ درصد صادرات و واردات کشور از طریق دریا انجام می شود. به همین دلیل برقراری امنیت تجارت دریایی برای ایران اسلامی بسیار مهم است و نیروی دریایی باید با قدرت و صلابت وارد این عرصه شود. البته این اقدامات در زمان جنگ تحمیلی هم انجام شد و اسکورت کشتی های نفتی و تجاری بر عهده نیروی دریایی و با همکاری نیروی هوایی ارتش بود. نیروی دریایی دو ناو خود را در دفاع از منافع ایران برای صادرات نفت در دوران جنگ تحمیلی از دست داد و با رشادت فراوان صادرات نفت حتی یک روز هم قطع نشد. نیروی دریایی در جنگ تحمیلی توانست در همان ۶۷ روز اول توان رزمی نیروی دریایی ارتش بعث عراق را نابود کند که تا پایان جنگ هم این رژیم نتواند توان دریایی خود را بازسازی کند.
با توجه به اوج گیری تهدیدات آمریکا علیه ایران آمادگی نیروی دریایی ارتش برای پاسخ به این تهدیدات احتمالی چگونه است؟
آمریکا از ابتدای انقلاب اسلامی ایران را تحریم و یا تهدید کرده است و با هر وسیله ای که در اختیار داشته تلاش کرده جلوی پیشرفت اقتصادی و سیاسی کشور را بگیرد. امروز نیز می خواهد فشار اقتصادی مضاعفی را بر کشور تحمیل کند. آنها با تحریم و فشار می خواهند جمهوری اسلامی را در قفس کرده و کنترل کنند و از سوی دیگر تلاش دارند بازوهای اقتدار منطقه ای ایران را تضعیف کنند اما اگر ما بخواهیم به تهدیدات آمریکا توجه کنیم، باید صحنه تهدیدات را مدنظر قرار دهیم. این عرصه تنها به مرزهای آبی و خاکی کشور ما محدود نمی شود و عقبه بسیار گسترده تری دارد؛ مانند سوریه، لبنان و فلسطین. آمریکایی ها در راهبرد خود می خواهند بر انرژی خلیج فارس مسلط شوند، از طرفی راهبرد پیشگیرانه را در دستور کار خود دارند و با هر کشوری که تحت فرمان او نباشد مقابله می کنند.
جمهوری اسلامی که حق طلب است و روی پای خود ایستاده و پرچم آزادی و حق طلبی را در جهان برافراشته مورد هجمه و فشار آمریکائی ها است. از طرفی دیگر دشمنان انقلاب با استفاده از رسانه و شبکه های اجتماعی می خواهند به ملت های جهان بگویند که ما طرفدار شما هستیم. در مقابل این سیاست ها جمهوری اسلامی سیاست دفاع و بازدارندگی را اتخاذ کرد. ارتش جمهوری اسلامی و نیروی دریایی به عنوان بخشی از نیروهای مسلح می بایست با شناخت محیط داخلی و خارجی برای مقابله با تهدیدات خود را آماده کند.
ما معتقدیم اگر تهدیدی متوجه کشور باشد از طریق دریا است. بنابراین وظیفه نیروی دریایی بسیار سنگین است. نیروی دریایی به لحاظ آمادگی نظامی و دفاعی در شرایط بسیار خوبی قرار دارد و راهبرد آمادگی فردی، سازمانی و تجهیزاتی را دنبال می کند. خوشبختانه نیروهای ما با اعتقادات بسیار قوی و روحیه شهادت طلبی آماده دفاع از کشور تا پای جانشان هستند. تجهیزات نیروی دریایی نیز روز به روز در حال پیشرفت و آماده دفاع از سرزمین هستند. الحاق ناوشکن سهند و زیرسطحی فاتح در روزهای اخیر نیز در جهت تقویت توان بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران صورت می گیرد. نیروی دریایی اهدافی را برای خود مشخص کرده و کارکنان این نیرو آماده اند به عنوان سربازان ولایت در مقابل تهدیدات، ایستادگی و از کشور دفاع کنند.
آیا تحریم ها تاثیری بر عملکرد و برنامه های نیروی دریایی ارتش دارد؟
تهدیدها تا به امروز با حول قوه الهی نتیجه عکس داشته و موجب شده نیروهای مسلح از جمله نیروی دریایی با تعاملی که با صنعت و حوزه دانشگاهی داشته اند به پیشرفت های خوبی دست یابند.
البته تحریم ها مختص امروز نیست و حوزه نظامی از ابتدای انقلاب در شدیدترین تحریم ها قرار داشته است اما با اتکا به دانش داخلی و باور به اصل ما می توانیم، توانسته ایم به پیشرفت های خوبی برسیم. در این سالها تجهیزات بومی متعددی مانند ناو پیکان و دماوند تولید و به کار گرفته شده و در آینده ای نزدیک نیز خبرهای بسیار خوبی از تولید تجهیزات جدید خواهید شنید. اینها نشان می دهد که تحریم تاثیری نداشته است و تعامل میان صنعت و دانشگاه و نیروهای مسلح موجب شده نیروهای مسلح ما با تجهیزات خوبی به ماموریت های خود ادامه دهند.
با توجه به توان نیروی دریایی ارتش در تولید تجهیزات و شناورهای سطحی و زیرسطحی آیا برنامه‌ای برای صادرات این تجهیزات وجود دارد؟
بحث فروش تجهیزات بستگی به تقاضای کشورهای خارجی دارد، ما در نمایشگاه های دریایی محصولات خود را ارائه می دهیم که اگر سفارشی وجود داشته باشد می توان به بحث فروش هم رسید. البته فروش تجهیزات در حوزه اختیارات سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است.
مسئله‌ای که هر چند وقت یک بار خبرهایی از آن منتشر می‌شود و حتی رئیس جمهور آمریکا درباره آن صحبت می‌کند تنش میان نیروهای دریایی ایران با واحدهای دریایی آمریکا در منطقه است آیا خاطره این در این باره دارید؟ نظر شما درباره حضور قدرت‌های بیگانه در خلیج فارس و دریای عمان چیست و آیا کشور های منطقه توان تامین امنیت دریایی را دارند؟
۲۹ فروردین ۱۳۶۷ یک رویارویی مستقیم میان ایران و آمریکا رخ داد، نیروی دریایی ارتش تنها نیرویی است که پنجه در پنجه نیروهای آمریکایی شده و با آنها مقابله مستقیم داشت است، ارتش جمهوری اسلامی ایران در قالب یک نیروی حرفه‌ای عمل می کند، حرکت شناور ها هم براساس قوانین بین المللی و قاعده عبور بی ضرر است و تا امروز نیز نیروی دریایی آمریکا این قوانین را عملکرد است، البته در برخی موارد یگان‌های هوایی آنها قوانین را نقض کردند که با اخطار قرارگاه پدافند هوایی خاتم ارتش به سرعت حرکت خود را اصلاح کرده اند. در حوزه خلیج فارس نیز وظیفه حراست از آبهای سرزمینی و منافع ایران بر عهده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که به خوبی این حراست و حفاظت انجام می گیرد.
