به منظور اجرای کردن بند «الف» تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور و آیین‌نامه اجرایی آن، در هفت حوزه زیر تفاهم‌نامه همکاری مشترک فی مابین معاون رییس جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور و بالاترین مقام دستگاه اجرایی ذیربط امضا شده است که برنامه‌های آن عبارتند از:
برنامه تولید و اشتغال حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
برنامه تولید و اشتغال حوزه سیاست‌های فعال بازار کار
برنامه تولید و اشتغال حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان
برنامه تولید و اشتغال حوزه بافت فرسوده شهری
برنامه تولید و اشتغال حوزه کشاورزی
برنامه تولید و اشتغال حوزه صنعت و معدن
برنامه تولید و اشتغال حوزه فرهنگ و هنر
به گزارش سازمان برنامه و بودجه کشور،خلاصه اطلاعات برنامه‌های مذکور از نظر تعداد اشتغال و منابع و تسهیلات مالی موردنیاز برای انجام برنامه از محل منابع بانکی و منابع صندوق توسعه ملی، کمک‌های بلاعوض، یارانه نرخ سود تسهیلات و وجوه اداره شده به شرح جدول زیر است.
تاکنون، برای شش برنامه از هفت برنامه مورد تفاهم، ابلاغ اعتبار صورت گرفته و حدود ۲۰ درصد از اعتبارات ابلاغ شده به دستگاه‌های مجری تخصیص یافته است.
مشخصات کلی برنامه‌های مورد تفاهم تولید و اشتغال در هفت حوزه به شرح زیر است:
• برنامه تولید و اشتغال حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
برنامه‌های تولید و اشتغال حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شامل زیربرنامه‌های «توسعه زیرساخت‌های اقامتی (هتل)»، «فعالیت‌ها و کسب‌وکارهای گردشگری»، «سرمایه‌گذاری»، «تبدیل اماکن مسکونی به کاربری هتل‌آپارتمان»، «توسعه زیرساخت‌ها برای تولید سفر و گردشگری الکترونیک»، «توسعه تولید صنایع‌دستی» و «توسعه بازرگانی صنایع‌دستی» است.
در صورت اجرای طرح های فوق درمجموع، حدود ۱۲۲ هزار فرصت شغلی مستقیم در نتیجه اجرای ۵۳۳۹ پروژه از محل منابع تبصره (۱۸) قانون بودجه ۱۳۹۷ در چارچوب برنامه‌های اشتغال فعالیت‌های میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در مناطق شهری ایجاد خواهد شد.
برنامه‌های اشتغال میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مناطق روستایی از محل تسهیلات قانون ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری تأمین می‌گردد. برای اجرای پروژه‌های ذکرشده، درمجموع، حدود ۶۸۹۲۴ میلیارد ریال تسهیلات بانکی، ۶۵۷ میلیارد ریال اعتبار دولتی برای پرداخت یارانه سود تسهیلات بانکی، کمک‌های فنی و اعتباری و کمک‌های بلاعوض نیاز است که با احتساب ۳۶۸۸۰ میلیارد ریال آورده متقاضیان، متوسط سرمایه‌گذاری به ازای هر فرصت شغلی حدود ۸۶ میلیون تومان برآورد می‌شود.
• برنامه تولید و اشتغال حوزه سیاست‌های فعال بازار کار
برنامه‌های اشتغال حوزه سیاست‌های فعال بازار کار از شش طرح «کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی»، «مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی»، «مشوق‌های بیمه سهم کارفرمایی»، «پرداخت یارانه دستمزد»، «توسعه تأمین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی» و «توسعه و حمایت از مشاغل خانگی» تشکیل می‌شود. درنتیجه اجرای طرح‌های فوق، مجموعاً ۳۳۸ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آن‌ها به کمک‌های بلاعوض دولتی به میزان ۷۵۲۳ میلیارد ریال نیاز است.
در ضمن، حدود ۲۰ میلیارد تومان از اعتبار مذکور برای حمایت از واحدهای اقتصادی مشکل‌دار برای حفظ و صیانت از اشتغال موجود در یک استان به‌صورت پایلوت اختصاص می‌یابد. افزون بر این، حدود ۲۰ میلیارد تومان از اعتبار ذکرشده برای نظارت و ارزیابی برنامه‌های اشتغال حوزه سیاست‌های فعال بازار کار اختصاص می‌یابد. درنهایت، برای توسعه اشتغال در مشاغل خانگی به ۸۷۵۰ میلیارد ریال تسهیلات بانکی نیاز است که متوسط تسهیلات موردنیاز برای هر شغل حدود ۲۵ میلیون تومان برآورد می شود.
• برنامه تولید و اشتغال حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان
در راستای اجرای برنامه‌های ایجاد و تثبیت اشتغال مولد در حوزه فعالیت‌های دانش‌بنیان با استفاده از سرمایه انسانی جوان، تحصیل‌کرده و متخصص، سه رویکرد «نوآفرینی ساختارهای اقتصادی در راستای ارتقای توان ساخت داخل»، «توسعه اشتغال مبتنی بر تکمیل و ارتقای زیست‌بوم نوآوری کشور» و «رصد و به هم رسانی عرضه و تقاضای نیروی انسانی» مد نظر قرار گرفته تا سرمایه‌های متنوع بخش‌های دولتی و غیردولتی کشور به سمت اشتغال مبتنی بر دانش سوق داده شود. به‌منظور اجرایی کردن سه رویکرد فوق، شش زیربرنامه «ارتقاء تولید و اشتغال شرکت‌های دانش‌بنیان»، «پلتفرم بازار سازی تجهیزات داخل»، «توسعه تولید شش محصول تحول‌آفرین دانش‌بنیان»، «توسعه صنایع خلاق با تمرکز بر نوآوری»، «حضور شرکت‌های خصوصی و بخش‌های بزرگ در عرصه‌ی نوآوری» و «به هم رسانی عرضه و تقاضای نیروی انسانی متخصص» تدوین شده است.
بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، مجموعاً حدود ۶۴ هزار فرصت شغلی برای دانش‌آموختگان دانشگاهی ایجاد خواهد شد که نیازمند ۲۰۲۰۰ میلیارد ریال منابع مالی است. حدود ۱۱ درصد از این منابع که معادل ۲۲۰۰ میلیارد ریال کمک بلاعوض دولت از محل بند «الف» تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور می‌باشد و ۸۹ درصد آن‌که معادل ۱۸۰۰۰ میلیارد ریال از محل تلفیق منابع صندوق توسعه ملی با منابع داخلی بانک‌ها تأمین اعتبار می‌گردد. متوسط تسهیلات بانکی به ازای هر شغل در حوزه فعالیت‌های دانش‌بنیان حدود ۲۸ میلیون تومان برآورد شده است.
• برنامه تولید و اشتغال حوزه بافت فرسوده شهری
در برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار سال ۱۳۹۷ از محل منابع بند «الف» تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور احداث ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های ناکارآمد شهری در دستور کار قرار گرفته است. این واحدها در ۳۱ استان کشور و در ۴۸۶ محله توزیع شده است.
در این برنامه، سرانه در نظر گرفته‌شده برای نیازهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنان بافت‌های فرسوده و ناکارآمد، به‌طور متوسط برای ۵۰۰ واحد مسکونی، ۲ هزار و ۳۰۰ مترمربع کاربری مذهبی، ۲ هزار و ۸۰۰ مترمربع کاربری فرهنگی، ۷ هزار و ۷۰ مترمربع کاربری بهداشتی و درمانی، ۱۹۰ هزار مترمربع تعریض و اصلاح معابر، ۷ هزار و ۶۰۰ مترمربع کاربری ورزشی، ۱۴۰۰ مترمربع فضای آموزشی و ۲۲ هزار مترمربع فضای سبز است.
بر اساس برآورد وزارت راه و شهرسازی، با اجرای برنامه اشتغال بازآفرینی شهری پایدار، حدود ۱۲۰ هزار فرصت شغلی مستقیم در بخش مسکن و حدود ۱۸۰ هزار فرصت شغلی به‌صورت غیرمستقیم در فعالیت‌های مرتبط با بخش مسکن (مانند صنایع تولید مصالح ساختمانی، خدمات فنی و مهندسی مرتبط با ساختمان‌سازی و معادن مرتبط با تولید مصالح ساختمانی) ایجاد خواهد شد و به‌منظور اجرایی کردن برنامه بازآفرینی شهری پایدار تأمین مالی به میزان ۳۷۷۰۰ میلیارد ریال از محل بودجه پیش‌بینی شده است که ۱۵ هزار میلیارد ریال آن به‌صورت کمک بلاعوض برای تملک اراضی و تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی، ۲۱۲۰۰ میلیارد ریال وجوه اداره شده برای اعطای تسهیلات دوران مشارکت مدنی دوره ساخت و ۱۵۰۰ میلیارد ریال وجوه اداره شده برای اعطای تسهیلات ودیعه اسکان موقت اختصاص داده می‌شود.
منابع بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات به میزان ۲۲۷۰۰ میلیارد ریال است که حدود ۲۱۲۰۰ میلیارد ریال برای اعطای تسهیلات دوران مشارکت مدنی دوره ساخت و ۱۵۰۰ میلیارد ریال برای اعطای تسهیلات ودیعه اسکان موقت از محل منابع نظام بانکی به‌نحوی‌که در ترکیب با وجود اداره شده تأمین شده توسط دولت، نرخ سود تسهیلات موضوع این برنامه را به میزان ۵۰ درصد نرخ مصوب شورای پول و اعتبار باشد.
در ضمن، آورده بخش خصوصی بابت مشارکت مدنی دوره ساخت حدود ۵۵ هزار میلیارد ریال و ۱۰۰ هزار میلیارد ریال برای احداث روبناها و زیربناها برآورد می‌گردد. افزون بر این، بودجه دستگاه‌های دولتی عضو ستاد بازآفرینی شهری به میزان ۴۰ هزار میلیارد ریال و بودجه شهرداری‌ها به میزان ۷۰ هزار میلیارد ریال، منابع مالی موردنیاز برای اجرای برنامه را تشکیل می‌دهند.
• برنامه تولید و اشتغال حوزه کشاورزی
هدف از اجرای برنامه‌های اشتغال بخش کشاورزی و فعالیت‌های مرتبط (وابسته)، افزایش تولید و ایجاد ۴۹ هزار فرصت شغلی جدید از طریق «برنامه تولید و ایجاد فرصتهای شغلی بر مبنای رسته فعالیت‌های اولویتدار بخش کشاورزی»، «برنامه ارتقای توان تولید ملی و تثبیت اشتغال در قالب بازسازی، نوسازی و سرمایه در گردش واحدها» و «پروژه ارتقای معیشت مناطق مرزی عموماً از طریق توسعه باغات در استان‌های مرزی» است.
برنامه تولید و ایجاد فرصتهای شغلی بر مبنای رسته فعالیت‌های اولویتدار بخش کشاورزی، در ۱۰ رسته «محصولات گلخانه»، «شیلات و آبزیان»، «گیاهان دارویی»، «صنایع تبدیلی و تکمیلی»، «محصولات دامی»، «خدمات دامپزشکی و گیاه‌پزشکی»، «خدمات فنی و مشاوره‌ای مرتبط با کشاورزی»، «ساماندهی کسب‌وکارهای نوپا و دانش‌بنیان مرتبط با کشاورزی»، «خدمات مکانیزاسیون و مدرنسازی کشاورزی» و «خدمات توسعه کسب‌وکارهای بازرگانی» انجام خواهد شد.
منابع مالی در نظر گرفته شده برای «برنامه تولید و ایجاد فرصتهای شغلی بر مبنای رسته فعالیت‌های اولویتدار بخش کشاورزی» عبارتند از: ۵۶۱۴۲ میلیارد ریال تسهیلات از محل ترکیب منابع صندوق توسعه ملی و نظام بانکی به نسبت مساوی در چارچوب تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور و ۵۷۲۱ میلیارد ریال یارانه نرخ سود تسهیلات در چارچوب تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور.
قابل توجه است، متوسط سرانه تسهیلات بانکی به ازای هر شغل حدود ۱۱۵ میلیون تومان و با فرض ۱۵ درصد آورده متقاضیان بخش خصوصی و تعاونی، متوسط سرمایه‌گذاری به ازای هر شغل حدود ۱۳۵ میلیون تومان است. با توجه به این‌که متوسط سرمایه‌گذاری برای ایجاد هر شغل در طرح‌های برنامه اشتغال فراگیر بانک کشاورزی حدود ۱۱۴ میلیون تومان بوده است و در شش‌ماهه اول تورم بالایی در خصوص کالاهای سرمایه‌ای وجود داشته است، بنابراین رقم ۱۳۵ میلیون تومان سرمایه‌گذاری برای ایجاد هر شغل در بخش کشاورزی منطقی است.
• برنامه تولید و اشتغال حوزه صنعت و معدن
برنامه‌های اشتغال حوزه کسب‌وکارهای صنعتی و معدنی از چهار طرح «تسهیلات برنامه تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام»، «تسهیلات برنامه بازسازی و نوسازی»، «تأمین سرمایه گردش واحدها» و «توسعه خوشه‌های صنعتی و خدمات کلینیکی» تشکیل شده است. درنتیجه اجرای طرح‌های فوق، مجموعاً ۲۷۰ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آن‌ها حدود ۱۰۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات از محل منابع بانکی و حدود ۱۰۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی در نظر گرفته‌شده است.
همچنین، حدود ۴۶۶ میلیارد ریال کمک‌های فنی و اعتباری برای توسعه خوشه‌های صنعتی و خدمات کلینیکی در نظر گرفته‌شده است. افزون بر این، حدود ۱۰۲۱۱ میلیارد ریال یارانه سود تسهیلات به سه برنامه اول اختصاص می‌یابد. همان‌طور که اهداف کمی برنامه نشان می‌دهد، متوسط مبلغ تسهیلات موردنیاز برای هر شغل در برنامه تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام و برنامه بازسازی و نوسازی به ترتیب حدود ۳۱۰ و ۱۳۰ میلیون تومان است.
• برنامه تولید و اشتغال حوزه فرهنگ و هنر
اولویت رسته‌های منتخب کسب‌وکارهای بخش فرهنگ و هنر «کسب‌وکارهای رسانه‌ای و تولید محتوای دیجیتالی»، «کسب‌وکارهای فرهنگی» و «کسب‌وکارهای هنری» است. درنتیجه اجرای طرح‌های فوق، مجموعاً ۱۹ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آن‌ها به ۲۰۸۲۶ میلیارد ریال تسهیلات مالی نیاز است که ۱۶۴۵۶ میلیارد ریال تسهیلات در مناطق شهری از محل تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ و ۴۳۷۰ میلیارد ریال از محل قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری انجام می‌شود.
در ضمن، حدود ۴۰ میلیارد ریال از کمک بلاعوض دولت برای سه رسته فعالیت این حوزه استفاده خواهد شد. افزون بر این، حدود ۸۱۷ میلیارد ریال یارانه سود تسهیلات برای سه برنامه معرفی شده اختصاص پیدا می‌کند. در نهایت، متوسط مبلغ تسهیلات موردنیاز برای هر شغل در مناطق شهری برابر با ۱۳۰ میلیون تومان و برای مناطق روستایی ۶۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
