قیمت کاغذ از هفته گذشته تاکنون و پس از آنکه افزایش قیمت قابل توجه و گذر کردن از مرز نیم میلیون تومان را تجربه کرد، با کاهش 50 هزار تومانی در نخستین روز هفته جاری مواجه شده است، کاهشی که بعید به نظر می‌رسد ادامه دار باشد و کاغذ را به قیمت واقعی خود نزدیک کند.
به گزارش تسنیم درباره وضعیت فعلی کاغذ و مسکن‌های پی در پی که دولت به این صنعت تزریق می‌کند، بارها سخن گفته شده و خبرگزاری تسنیم نیز در گفت‌وگو با کارشناسان و گزارش‌های و یادداشت‌های منتشره در این زمینه، به این موضوع پرداخته است. به نظر می‌رسد مسئولان و مردان دولت نیز راهکار برون رفت از مشکل کاغذ را می‌دانند و پس از تاکید رهبر انقلاب بر لزوم فعال شدن تولید کاغذ جلساتی را نیز برای بررسی این موضوع برگزار کرده‌اند، اما تنها روی نقشه کوتاه مدت این جریان که همان واردات و رفع نیاز مصرف کنندگان در کوتاه مدت است، سرمایه‌گذاری شده است و خبری از برنامه‌ریزی برای بلند مدت که همان تولید کاغذ در داخل کشور است نیست. همان طور که در سال‌های نخست دهه 90 چنین برنامه‌ای نداشتیم و چرخ تولید کاغذ که نصفه و نیمه در حال حرکت بود را امروز به خاموشی مطلق سوق داده‌ایم.
ابوالفضل روغنی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا در این زمینه می‌گوید: کارخانه چوب و کاغذ مازندران، کاغذ تبریز و کارخانه پارس سه کارخانه تولیدکننده کاغذ چاپ و تحریر در کشور هستند که در سال 96 تولید جدی نداشتند، زیرا تمام نیاز بازار از طریق واردات انجام شد و تولیدات این کارخانه‌ها یا دپو شد یا خمیر؛ بنابراین تولید صرفه اقتصادی نداشت. پس می‌توان گفت، سال 96 سال خوبی برای کاغذ سفید، روزنامه و تحریر نبود.
روغنی تصریح کرد: در سال97 شرایط نه تنها بهتر نشد، بلکه شرایط بدتری هم پیش آمد، این به این دلیل است که کاغذ در کشور متولی خاص و جدی ندارد، از یک سو نهادی غیرحرفه‌ای در این حوزه به نام وزارت فرهنگ و ارشاد بدنبال حمایت است و از یک سو نهاد حرفه‌ای در این زمینه به نام وزارت صنعت ورودی نمی‌کند.
متأسفانه به دلیل واردات بی رویه و بی کیفیت کاغذ به کشور آسیب های زیادی به این صنعت وارد شده است.
روغنی یکی از دلایل عدم استفاده از ظرفیت داخل برای تولید کاغذ را پروسه پیچیده کاغذ در کشور دانست و گفت: متأسفانه در کشور فضای وارداتی وجود دارد و کمتر به تولید ملی توجه می‌شود.
شرایط حمایتی از تولید کاغذ در مقایسه با واردات نابرابر است
روغنی همچنین با اشاره به شرایط نابرابر تولید در کشور گفت: در حالی که از واردات کاغذ مالیات بر ارزش افزوده 9 درصدی دریافت نمی‌شود اما از تمامی مراحل تولید کاغذ در کشورمان مالیات گرفته می‌شود که این امر شرایط نامناسب و نابرابری را برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرده است. همچنین به واردات کاغذ ارز وارداتی ارزان قیمت اختصاص می‌دهند که این امر به معنای حمایت از تولید نیست.
وی تصریح کرد: هر وقت نیز که قصد داشتیم تعرفه واردات کاغذ را در کشور بالا ببریم به حدی هجمه ایجاد شد که از انجام این امر پشیمان شدیم. امروز همان‌هغایی دم از تولید داخلای می‌زنند که در گذشته نه چندان دور سنگ واردات را به سینه می زدند اگر چند سال پیش به فکر حمایت از تولید بودیم امروز ناچار به واردات با این حجم نبودیم.
رشد 40 درصدی واردات کاغذ در سال 97
نگاهی به آمار و حجم واردات کاغذ که در برخی رسانه ها منتشر شده است، شان می‌دهد در سال 97 مجموع واردات حوزه کاغذ 812 میلیون دلار بوده است، این در حالی است که واردات سال 96 در حدود 573 میلیون دلار یعنی 40 درصد کمتر بوده است.
آمارهای گمرک نیز که در رسانه ها منتشر شده نشان می‌دهد که در سال 97 میزان کاغذ روزنامه‌ای که با ارز دولتی 4200 تومانی به کشور وارد شده است، 34 میلیون دلار بوده است. این در حالی است که در سال 96 تنها 6.7 میلیون دلار واردات کاغذ روزنامه داشتیم. مقایسه بین این دو عدد رشدی عجیب را در واردات کاغذ روزنامه نشان می‌دهد.
طبیعی است که با افزایش 40 درصدی واردات کاغذ به کشور انتظار می‌رود، هم قیمت ها شکسته شده و کاهش چشمگیر داشته باشد و هم طبعاً بازار نشر و مطبوعات از این کاغذهای وارده به کشور بهره برده نشر رونق گیرد، کتاب‌های بیشتری چاپ شوند و روزنامه‌ها با مشکل چاپ مواجه نباشند، اما در واقعیت چنین نیست. قیمت کاغذ در بازار آزاد در سال 93 از 160 هزار تومان به 400 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند، ناشران در فهرست دریافت‌کنندگان کاغذ دولتی قرار می‌گیرند و تنها یک سوم نیاز درخواستی خود را دریافت می‌کنند و روزنامه‌های بسیاری به دلیل نبود و کمبود کاغذ به نسخه الکترونیک روی آورده و یا صفخات خود را کاهش می‌دهند. پس مشکل کجاست؟
مشکل بی‌نظارت بودن اختصاص ارز به کسانی است کهواردکنندگان اصیل بازار تاکنون اسمی از آن‌ها نشنیده‌‌اند، مشکل از دریافت‌کنندگانی است که هیچ کاغذی به کشور نیاورده‌اند.مشکل از ارزهایی است که به مصرف کاغذ نرسیده و کاغذهایی که به کشور وارد نشده‌اند.
آذرماه سال 97 محمود آموزگار رئیس سایق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در این زمینه به تسنیم گفته بود: طی یکسال گذشته 200 هزار تن کاغذ وارد کشور شده است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 3 هزار تن از آن را برای نخستین‌بار بین نیازمندان واقعی تقسیم کرده است، باید حسابرسی شود که این 200 هزار تن را چه کسانی وارد کرده، چگونه فروخته‌اند؟ به چه کسانی و....
3 ماه پس از آن هومان حسن‌پور که تازه بر صندلی ریاست اتحادیه ناشران تکیه زده بود نیز در نشستی خبری گفت که 200 هزار تن کاغذ به کشور وارد شد، اما 14 هزار تومان توزیع شد. اینکه مابقی چه شده است را وزارت ارشاد باید پاسخ دهد.
هر چند تعزیرات بر اساس فهرستی که وزارت ارشاد در اختیارش قرار داده است، در حال نظارت و بررسی واردات کاغذ و نحوه مصرف آن است، اما این نظارت در حکم نوشدارو پس از مرگ سهراب است و سرمایه‌هایی که بر باد رفته است را به چرخه واردات کاغذ بازنخواهد گرداند. انتظار می‌رود حالا که قرار شده است، نظارت رکن اصلی کارگروه کاغذ ارشاد باشد تا تخلفات کمتر شود، در کنار آن فکری هم برای برون رفت از وضعیت فعلی که تکیه صرف بر واردات کاغذ است داشته باشیم.
