سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه روز سه‌شنبه تأکید کرد اگر اینستکس به‌معنای واقعی عملیاتی نشود، مذاکره برای حفظ برجام بسیار دشوار خواهد بود.
به گزارش تسنیم به نقل از خبرگزاری روسی تاس، وزیر امور خارجه روسیه با تأکید بر اینکه کشورش از هیچ تلاشی برای حفظ توافق هسته‌ای فروگذار نخواهد کرد، گفت: «روسیه همچنین از همکاران اروپایی خود می‌خواهد تعهدات خود مبنی بر عملیاتی کردن کانال مالی اینستکس را به‌نحوی واقعی و مؤثر انجام داده و حقوق ایران در زمینه روابط اقتصادی و تجاری را که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به آن اشاره شده است تضمین کنند، در غیر این صورت انجام مذاکرات منطقی و ثمربخش برای حفظ برجام بسیار دشوار خواهد بود».
وی افزود: «برجام در واقع بسته‌ای متشکل از تعهدات و حقوق متقابل همه طرف‌های این توافق است. همکاران اروپایی ما باید مسئولیت خود برای حفظ این توافق را به‌رسمیت بشناسند. آنها یک تعهد حیاتی به ایران دارند و باید منافع اقتصادی این کشور از جمله امکان فروش نفت و دریافت درآمدهای حاصل از آن را تضمین کنند».
لاوروف در ادامه خاطرنشان کرد: «کشورهای اروپایی نزدیک به یک سال قبل از تلاش برای راه‌اندازی یک سازوکار مالی خبر دادند و چند ماه پیش نیز تأسیس آن را اعلام کردند اما فقط برای تبادل کالاهای بشردوستانه که مشمول تحریم‌های آمریکا نبودند. از طرفی فقط کشورهای اروپایی می‌توانند از این کانال مالی استفاده کنند، آن هم مطلقاً نه برای تجارت نفت. حتی با در نظر گرفتن این محدودیت‌ها نیز این سازوکار مالی تاکنون حتی یک تراکنش را پردازش نکرده است».
رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه همچنین در مورد عبور ذخایر اورانیوم ایران از سقف تعیین‌شده در برجام نیز گفت: «ما از همکاران ایرانی خود می‌خواهیم که خویشتندار باشند و تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام را رعایت کنند».
لاوروف در عین حال تأکید کرد: «وقتی ما در مورد ضرورت حفظ برجام صحبت می‌کنیم، در واقع باید تعهدات همه طرف‌ها به این توافق را در نظر بگیریم. معنای ضرورت حفظ برجام این نیست که فقط از ایران بخواهیم تعهدات خود را انجام دهد، در حالی که دیگران تعهدات خود را جدی نمی‌گیرند. حتی ما گمان می‌کنیم که آنها [کشورهای اروپایی] ترجیح می‌دهند روی اقدامات ایران تمرکز کنند تا از انتقادات آمریکا در امان بمانند».
روز دوشنبه در پی انتشار خبر عبور ذخایر اورانیوم ایران از سقف تعیین‌شده در برجام، اتحادیه اروپا با ابراز نگرانی از عبور ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از آستانه مشخص‌شده در برجام خواستار پرهیز ایران از ادامه روند تعدیل تعهدات خود شد.
این در حالی است که ایران بیش از یک سال به طرف‌های دیگر برجام به‌ویژه طرف‌های اروپایی فرصت داده بود تا به تعهدات برجامی خود عمل کنند و منافعی را که ذیل برجام برای ایران تعریف شده است فراهم سازند. اما پس از اینکه نشانه‌ای از تلاش جدی آنها برای عمل به تعهداتشان مشاهده نکرد، تصمیم دیگری گرفت.
شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت در واکنش به کوتاهی کشورهای اروپایی در اجرای وعده‌هایشان، در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد.
ایران در این بیانیه که در اولین سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای صادر شد، به طرف‌های دیگر برجام ۶۰ روز فرصت داد برای اجرای تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی اقدام کنند.
تهران در همین راستا ۳۰ اردیبهشت‌ماه اعلام کرد قصد دارد میزان تولید اورانیوم ۳.۶۷ درصدی خود را به ۴ برابر میزان قبلی افزایش دهد.
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز روز دوشنبه ۲۷ خرداد در یک نشست خبری در محل تأسیسات آب سنگین اراک با اشاره به تصمیمات اخیر شورای عالی امنیت ملی عنوان کرد که از زمان چهار برابر شدن ظرفیت، تولید اورانیوم ۳.۶۷ درصد افزایش یافته و تا روز پنج‌شنبه ششم تیرماه از سقف تعیین‌شده در برجام عبور خواهد کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از ظهر روز دوشنبه تأیید کرد که میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از مرز تعیین‌شده در برجام (۳۰۰ کیلوگرم هگزافلوراید (UF۶) و یا معادل آن یعنی ۲۰۲.۸ کیلوگرم اورانیوم) عبور کرده است.
بر اساس بند ۷ توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام، ایران مجاز بود تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم هگزافلوراید (UF۶) و یا معادل آن ۲۰۲.۸ کیلوگرم اورانیوم نگهداری کند اما در پی خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های این کشور علیه ایران و همچنین عدم رعایت تعهدات سایر طرف‌های برجام به‌ویژه تروئیکای اروپایی (آلمان، انگلیس، فرانسه) ایران نیز تصمیم به تعدیل تعهدات خود ذیل برجام گرفت.
