به نقل از شینهوا خبرگزاری رسمی چین، ایران در پاسخ به آخرین تحریمهای آمریکا و کندی اروپا در نجات قرارداد برجام، قدم دیگری برای کاهش تعهداتش نسبت به این قرارداد بر داشته است .
تحلیلگران عقیده دارند با افزایش تنش های بین ایران و آمریکا به خاطر خروج آمریکا از برجام و تحریم های شدیدتر علیه ایران، ثبات کل خاورمیانه به خطر افتاده است .
کمرنگ شدن تعهدات
روز شنبه، ایران جزئیات اقدام خود در کاهش تعهداتش به قرارداد برجام را اعلام کرد. پس از آن ایران 20 سانتریفیوژ IR_4 و 20 سانتریفیوژ IR_6 را برای تقویت ذخایر اورانیوم غنی شده خود آغاز کرد .
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران گفت تحقیقات و توسعه انواع مختلف سانتریفیوژها و هرچه برای غنی سازی اورانیوم لازم است، تسریع شده است. وی اضافه کرد :« فعالیت‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز خواهد بود و تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام می شود» .
قبل از آن، ایران دو اقدام برای عقب نشینی از تعهداتش نسبت به برجام انجام داده بود یعنی سوخت هسته ای ساخته و اورانیوم درجه پایین غنی کرده بود .
در اول جولای، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرد ذخایر اورانیوم غنی شده درجه پایین ایران از 300 کیلوگرم گذشته است. در هفتم جولای، ایران غنی سازی اورانیوم درجه پایین خود را به خلوص 4.5 درصد رساند. طی قرارداد برجام درجه خلوص اورانیوم باید 3.67 باشد.
این حرکت تهران برای آغاز دوباره برنامه اتمی در واقع اقدامی تلافی جویانه در برابر عقب نشینی ترامپ از قرارداد برجام است. این حرکت ترامپ به شدت مورد انتقاد جامعه بین الملل قرار گرفته است. طبق قرارداد برجام، تحریمهای اقتصادی علیه ایران در ازای تعلیق توسعه اتمی این کشور برداشته می شد. قرارداد برجام در جولای 2015 بین ایران و آمریکا ، انگلیس، فرانسه، روسیه چین و آلمان به همراه اتحادیه اروپا بسته شد. در می 2018، آمریکا از این قرارداد کنار رفت .
واشنگتن تحریم های سخت تری بر صادرات نفت و سایر صنایع کلیدی ایران و همچنین مقامات ارشد این کشور و بخشی از نیروی نظامی آن یعنی سپاه پاسداران وضع کرد .
به علاوه، ایران از اروپا به خاطر به تعویق انداختن ایجاد کانال پرداخت مالی برای تسهیل تجارت بین اروپا و ایران ناامید شده است. ایران می‌گوید این مکانیزم نتوانسته در عمل تاثیر تحریم های آمریکا بر اقتصاد ایران را تعدیل کند. آمریکا همچنین تلاش های فرانسه برای تامین یک خط اقتصادی 15 میلیون دلاری برای ایران را رد کرده است .
تحریم های سخت تر
روز چهارشنبه وزارت خزانه داری آمریکا تحریم های جدیدی را علیه یک شبکه انتقال نفت ایران اعلام کرد .
تحریم های جدید آمریکا به دنبال تنبیه های اخیر این کشور علیه جمهوری اسلامی اعلام شده است، از جمله تحریم آژانس هوا فضای ایران و یک نفتکش حامل نفت ایران .
از زمان خروج واشنگتن از قرارداد برجام در سال گذشته، آمریکا اقدامات تنبیهی مختلفی علیه بخش‌های انرژی، بانکداری و کشتیرانی ایران انجام و صدها شخص، بانک، هواپیما و کشتی را هدف قرار داده است .
به خاطر سخت تر شدن تحریم های آمریکا، صادرات نفت ایران شاهد کاهش شدیدی طی چند ماه گذشته بوده است. ناظران صنعت و آژانس های تحلیلی بازار ارقام متفاوتی در مورد تغییرات مقدار صادرات ایران ارائه می دهند .
به علاوه، بسیاری شرکت های اقتصادی فعالیت های خود را در ایران از ترس جریمه شدن توسط آمریکا به خاطر تجارت با ایران لغو کرده اند .
محمدجواد ظریف، وزیر اقتصاد ایران گفت:« متاسفانه آمریکا نه تنها روابط اقتصادی با ایران را به حالت عادی بر نمی گرداند، بلکه دیگران را هم به خاطر برقراری رابطه با ایران تنبیه می‌کند و این غیر قابل قبول است» .
گرچه تحریم های سخت تر آمریکا فشار فزاینده ای بر اقتصاد ایران وارد می‌کند، ولی برخی تحلیلگران پیش بینی می کنند اقتصاد این کشور به سرعت خراب نمی شود .
مقدم، مفسر سیاسی ایرانی و مقام ارشد سابق بخش نظامی ایران گفت احتمال فروپاشی اقتصاد ایران کم است. وی اضافه کرد ایران غنی از منابع طبیعی و زمین های غیر قابل استفاده است که بقای آن را تحت تحریم های آمریکا تضمین می کنند .
اعتراض جهانی
اقدام یکجانبه آمریکا در عقب نشینی از قرارداد برجام و اعمال حداکثر فشار تحریم ها علیه این کشور باعث اعتراضات جهانی شده است .
سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در دوم سپتامبر گفت روسیه عقیده دارد شرایط پیرامون این قرارداد پیامد مستقیم اقدامات مخرب واشنگتن است .
ایلتر توران، استاد روابط بین الملل در دانشگاه بیلگی استانبول گفت:« به نظر می رسد آمریکا بدون در نظر گرفتن یافته‌های ناظران سازمان ملل که تبعیت ایران از برجام را نشان داده است، به طور یکجانبه اقدام کرده است» .
وی گفت دولت آمریکا دوستان خود را از دست می دهد و خود را در شرایطی قرار داده که کشورها کمتر از آن تبعیت می کنند .
عدنان ابو عامر، سرپرست بخش علوم سیاسی و رسانه در دانشگاه فلسطین گفت:« آمریکا موضع دشمنانه ای علیه اکثر کشورهای منطقه اتخاذ کرده است» .
درگیری های ایران و آمریکا می‌تواند بیش از پیش به ثبات خاورمیانه آسیب برساند .
ریچارد نفیو ، یک محقق ارشد در دانشگاه کلمبیا گفت واشنگتن و ایران بیش از هر زمان دیگری در سال های اخیر به جنگ نظامی نزدیک شده‌اند.
وی اضافه کرد:« بحران فعلی در مورد قرارداد اتمی ایران باید به صورت دیپلماتیک حل شود. هر دو طرف باید دست از کارهایی که انجام می دهند بردارند و یک مذاکرات جدی را آغاز کنند».
