اولین نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، از شهروندان تهرانی درباره اعتراضات آبان‌ماه منتشر شد و انجمن جامعه‌شناسان کشور هم پیرو این نتایج، تا به امروز ۲ نشست بررسی این نظرسنجی را برگزار کرده است.
به گزارش اعتمادآنلاین داده‌های استخراج‌شده از این نظرسنجی توسط جامعه‌شناسان بررسی و راهکارهای جلوگیری از تکرار این اتفاقات هم به بحث گذاشته شده است.
اما گزارش این نظرسنجی مردمی داده‌هایی دارد که در مجموع به کاهش میزان امید در بین اقشار متفاوت جامعه اشاره می‌کند.
۷۱ درصد مردم تهران معتقدند صداوسیما به میزان کم و خیلی کم در پوشش اعتراضات آبان بی‌طرف بوده است
یکی از مهم‌ترین نتایج این نظرسنجی افول جایگاه صداوسیما به عنوان منبع خبری مردم بود. تنها ۴۰ درصد شهروندان تهرانی صداوسیما را به عنوان اولویت کسب اخبار و پیگیری موضوعات روز معرفی کردند. ۶۰ درصد دیگر، یعنی بیش از نصف حاضران در این نظرسنجی، گفته‌اند شبکه‌های اجتماعی، ماهواره، مطبوعات، دوستان و آشنایان اولویت‌های کسب اخبار آنها را تشکیل می‌دهند. همچنین بیش از ۹۰ درصد مردم به سایر شیوه‌های خبرگیری به جز صداوسیما دسترسی دارند. ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. جزئیات نتایج، اوضاع را برای رسانه‌ای که خود را «ملی» می‌خواند دشوارتر هم می‌کند. بر این اساس و از ۴۰ درصد کل، مردان ۳۵ درصد، جوانان زیر ۳۰ سال، ۲۲ درصد، ساکنان تهران بزرگ ۳۷ درصد و افراد دارای سطوح تحصیلی بالا ۱۸ درصد، صداوسیما را به عنوان اولویت خود در کسب خبر معرفی کرده‌اند.
از سوی دیگر، تنها ۱۸ درصد از مردم تهران معتقد بودند شیوه پوشش خبری اعتراضات آبان‌ماه در صداوسیما نسبت به گذشته بهتر بوده است. ۴۰ درصد حکم به بدتر شدن آن دادند و ۳۵ درصد معتقد بودند عملکرد صداوسیما تفاوتی پیدا نکرده است. همچنین ۷۱ درصد مردم تهران می‌گویند صداوسیما به میزان کم و خیلی کم در پوشش اعتراضات مردم بی‌طرفانه عمل کرده است و در مقابل، تنها ۱۱ درصد مردم به میزان زیاد و خیلی زیاد بی‌طرفی آن را قبول داشته‌اند. این رقم برای افراد با تحصیلات عالی حدود پنج درصد است.
این ارقام در حالی به دست آمده که صداوسیما با داشتن انحصار رسانه تلویزیونی و جلوگیری از ورود هرگونه کانال خصوصی به تلویزیون، سال‌هاست در این عرصه یکه‌تازی می‌کند و با وجود این نتوانسته اعتماد مردم را جلب کند و اوضاعش روزبه‌روز در حال پسرفت است.
قیمت بنزین دغدغه اصلی مردم نیست
نکته مهم دیگری که در نتایج این نظرسنجی به چشم می‌خورد این است که اگرچه اعتراضات با افزایش قیمت بنزین کلید خورد، اما دغدغه اصلی مردم صرفاً بنزین نبوده است. کمااینکه تنها ۶ درصد از شهروندان در پاسخ اینکه این روزها بیش از همه نگران چه چیزی هستند، گرانی بنزین را اعلام کردند. نزدیک به ۸۵ درصد از آنها، که اکثریت را شکل می‌داد، نگران مشکلات کلان اقتصادی، بیکاری و ناامیدی از آینده بودند. همچنین میزان رضایت مردم تهران از وضعیت کشور که در سال ۹۶ نزدیک به ۳۰ درصد بود، امسال به حدود ۱۵ درصد رسید. مساله ترسناک‌تر اینکه تنها ۱۶ درصد از مردم به آینده امیدوار بودند و ۵۲ درصد از ناامیدی و بدتر شدن شرایط در آینده خبر دادند.
۷۵ درصد شرکت‌کنندگان، اعتراضات آبان را حق مردم دانستند
نکته تامل‌برانگیز اینکه حدود ۷۵ درصد، مردم را در اعتراضات آبان‌ماه محق دانستند، اما در مجموع این اعتراضات را بی‌نتیجه قلمداد می‌کنند. ۵۰ درصد معتقدند این اعتراضات نفعی برای کشور ندارد و ۴۲ درصد نیز مخالف این برداشت هستند. ۶۶ درصد نتیجه آن را اغتشاش و ناامنی می‌دانند، ولی ۲۵ درصد با این برداشت مخالف‌اند. در حالی که فقط ۴۱ درصد معتقدند این اعتراضات مسئولان را مجبور به اصلاح سیاست‌ها می‌کند، ۴۹ درصد نظر مقابل این گزاره را دارند.
در نهایت ارزیابی ۵۴ درصد مردم تهران از حوادث آبان‌ماه این است که اعتراضات تمام نشده و در آینده ادامه خواهد یافت و ۲۹ درصد دیگر می‌گویند اعتراضات به پایان رسیده است.
مردم سایر شهرهای ایران چه می‌گویند؟
این نظرسنجی البته دارای یک ایراد برجسته است؛ جغرافیای اعتراضات آبان‌ماه، به همان اندازه که از پایتخت فاصله داشت، با شهرهای دیگر کشور قرین شده بود. مردم تهران در حالی پاسخگوی پرسش‌های ایسپا شدند که بخش اعظم آنها یا در اعتراضات شرکت نداشتند یا اگر حاضر شدند، مدت کوتاهی بوده است. حال آنکه سایر نقاط کشور، از شهرهای حاشیه‌ای تهران و حومه گرفته تا شیراز، سیرجان، اصفهان، بابل، تبریز، بهبهان، ماهشهر، اهواز، سنندج، بوکان و...، در کانون اعتراضات آبان‌ماه حضور به هم رساندند.
در واقع شاید اگر این نظرسنجی در سایر شهرها به ویژه در مناطقی که اعتراضات متراکم‌تری را به خود دید انجام شود، آمار نهایی اوضاع تاریک‌تری را نشان دهد.
از سوی دیگر، همواره مخاطبان این دست گزارش‌ها جامعه‌شناسان هستند، حال آنکه این قشر در سیاست‌گذاری و اجرای آنها هیچ نقشی ندارند. این افراد در بهترین حالت ممکن می‌توانند در دانشگاه، پشت تریبون‌ها، رسانه و سایر حوزه‌های فرهنگی فعالیت کنند، کمااینکه همیشه هم همین کار را کرده‌اند. اما مگر گوش شنوایی برای تحلیل این داده‌ها، بررسی نقاط ضعف و قوت و اصلاح سیاست‌گذاری‌ها وجود داشته است؟ کارنامه پیش روی مردم به این پرسش، پاسخ منفی می‌دهد.
