مجید صالحی در نخستین اثر سینمایی خود، این روز‌ها با فیلم «زیرنظر» بر پرده سینماها حضور دارد؛ اثری در گونه کمدی که این روز‌ها به وفور در سینمای ایران ساخته می‌شود.
به گزارش جام جم مجید صالحی را بیشتر با بازی در مجموعه‌های طنز به خاطر می‌آوریم، اما زیر نظر، نخستین تجربه کارگردانی او در سینما محسوب می‌شود. داستان فیلم با سوژه عجیبی آغاز می‌شود. محسن به خانه می‌آید و می‌بیند مبل سوراخ شده و همین مسأله باعث می‌شود تماشاگر یک ساعت و نیم به تماشای دعوای دو شخصیت اصلی فیلم بنشیند که چرا مبل سوراخ شده! مجید صالحی با سال‌ها کار در حوزه کمدی، این بار در اولین تجربه کارگردانی سینمایی اش با رضا عطاران و امیر جعفری و چند بازیگر طنز دیگر محمد شایسته در مقام تهیه کننده، داستانی در آپارتمانی را به تصویر می‌کشد که چیز زیادی برای عرضه ندارد.
البته سال‌هاست آثاری از این دست در سینمای ایران ریشه دوانده و کلیت سینما را تحت‌تاثیر قرار داده است؛ آثاری که اخلاقیات را رد می‌کنند، هنجار‌ها را دستاویز سرگرمی قرار می‌دهند و از آن سو با فروش نسبتا خوبی در گیشه مواجه می‌شوند! در این میان البته نه نظارتی دیده می‌شود و نه اصلا کسی دلش برای سینمای ایران می‌سوزد و جای خالی فرهنگ است که به بدترین شکل ممکن بین برخی آثار سینمایی به چشم می‌آید. در گزارش پیش رو، نظر منتقدان سینما را درباره این فیلم جویا شده که در ادامه می‌خوانید.
اثری فراموش نشدنی با فروشی بالا
افشین علیار، منتقد سینمای ایران گونه کمدی را متفاوت از شوخی نویسی و شوخی سازی خیابانی دانست. او گفت: اساساگونه کمدی در سینمای ایران دچار تنزل کیفیتی در محتوا شده است یا بهتر بگویم کمدی به شوخی‌نویسی و شوخی سازی خیابانی تبدیل شده! فیلمسازی که می‌خواهد اثری در گونه کمدی بسازد به شوخی‌های زشت و زننده بسنده می‌کند که اساسا بیشتر این شوخی‌ها جنسی و مستهجن محسوب می‌شود.
از آنجا که این روز‌ها سینما را تفریح و سرگرمی می‌نامند، فیلمساز فکر می‌کند با یک مشت دیالوگ بی ربط و مستهجن می‌تواند مخاطب را بخنداند، اما قطعا این دیالوگ‌ها یا موقعیت‌های مبتذل که این روز‌ها در فیلم‌های شبه کمدی می‌شنویم و می‌بینیم، نه تنها خنده آور نیستند بلکه باعث خجالت مخاطب در سالن سینما می‌شوند.
علیار افزود: مجید صالحی با همین عقیده و نگرش، زیرنظر را به عنوان اولین فیلم سینمایی اش ساخته است. کلیت این فیلم با یک واژه شکل گرفته؛ کاناپه‌ای سوراخ و این سوراخ کلید واژه فیلم می‌شود و کل دیالوگ‌ها حول‌و‌حوش این واژه شکل گرفته حالا ببینید با این واژه چقدر می‌شود دیالوگ‌ها و موقعیت‌های مستهجن خلق کرد! این نوع نگرش در سینمای ایران تاسف برانگیز است، اما در این برهه زمانی فقط فروش فیلم است که تعیین کننده رضایت مخاطب محسوب می‌شود.
علیار ادامه داد: زیرنظر هیچ حرفی برای گفتن ندارد! ساختاری آشفته و شلخته که نیازی به تحلیل ساختاری آن نیست. زیرنظر، نه کمدی است و نه طنز، صرفا شبه فیلم الکنی است که می‌خواهد با فرمول مثلا کمدی بزن و بکوب مخاطب را سرگرم کند. این فیلم اثری درباره شیره تریاک و مشروب و شهوت مردان و ترویج بی بندوباری در جامعه است.
با این نگاه چگونه میتوانیم به فرهنگ جامعه امید داشته باشیم وقتی هنرمند برای اقتصاد بهتر تصمیم می‌گیرد خزعبل سازی کند؟ کل فیلم در یک آپارتمان می‌گذرد، در این آپارتمان زنی به نام گیتی زندگی می‌کند که مطلقه است و حالا مردان این ساختمان حتی یک پسر نوجوان به او چشم دارند! این چه نگرشی است که مقام زن در این گونه از فیلم‌های مستهجن لگدمال می‌شود، مگر زن شخصیت و جایگاه ندارد که باید بزک شود و مردان را تحریک کند؟ در این فیلم دیالوگ‌های متعدد شرم آوری وجود دارد و باید پرسید آیا واقعا این دیالوگ‌ها برای یک فیلم سینمایی مناسب است؟
او در پایان تاثیر مخرب این گونه فیلم‌ها را برای جامعه مخرب دانست و خاطرنشان کرد: شوخی‌های دوپهلوی جنسی و موقعیت پردازی مقطعی قطعا برای یک فیلم نمی‌تواند نکته مثبت محسوب شود، اما این که فیلمسازان سعی دارند با این عناصر مخاطب را به سینما بکشانند قطعا تاسف‌های زیادی را به همراه دارد. زیرنظر به دلیل شرایط محتوایی و ساختاری هر چند فروش بالایی دارد، اما اثری فراموش شدنی است و این که چرا باید این‌گونه فیلم‌ها اجازه ساخت بگیرند، سوال بی پاسخی است! اما در نهایت باید بدانیم تاثیر مخرب این گونه فیلم‌ها جبران ناپذیر است.
هشدار به برخی تولیدات سینمایی و ویدئویی
سعید الهی، مدرس دانشگاه در خصوص فیلم سینمایی زیر نظر معتقد است: فیلم کمدی، طنز و فانتزی هر یک حاوی چارچوب و تعاریف مشخصی است؛ به‌گونه‌ای که معنا و شانیت وجوه سه گانه سینما اعم از هنر، صنعت و رسانه را مخدوش نسازد، اما این‌که فیلمی با تکیه برسخیف‌ترین کلام‌ها، صحنه‌ها و شوخی‌های مبتذل و با نام «فیلم کمدی» تولید شود و در معرض عموم قرار گیرد نوعی خیانت به ساحت سینماست.
این کارشناس سینما تصریح کرد: البته می‌توان فیلم زیرنظر را که متاسفانه با حضور تهیه کنندگان باسابقه و بازیگران بسیار شناخته شده ساخته شده، اولین «فیلم کمدی جنسی» ایران در بعد از جمهوری اسلامی نامید. چرا که به صراحت و در ۹۰ دقیقه به یک شوخی عریان جنسی می‌پردازد که این اتفاق بی‌تردید اقدامی هدفمند در مسیر اباحه گری عمومی از طریق سینماست.
الهی گفت: در فضای ملتهب عمومی و معترضانه مردم به برخی کاستی‌ها و اتفاقات اخیر، ترویج نشاط و شادی از طریق محصولات تصویری یکی از راهبرد‌های مدیران فرهنگی است؛ اما آیا سزاوار است برخی متولیان دولتی تنها به دلیل انفعال و اتخاذ برخی سیاست‌های ناصواب تن به صدور مجوز به فیلم‌هایی دهند که خانواده‌ها در کنار هم هنگام دیدن فیلم از یکدیگر شرم کنند؟!
او ادامه داد: فیلم به طور واضح از ضعف تکنیک در بخش‌های مختلف از جمله فیلمنامه رنج می‌برد و تنها متکی به حضور چند چهره کمدی است که برای مخاطب لحظات خنده آوری را مهیا می‌کند. لیکن محتوا و مضمون متناسب با شان مخاطب ایرانی حلقه مفقوده‌ای است که فارغ از یک نقد ساده اعتراض شدید بسیاری از رسانه‌ها و دلسوزان و فرهیختگان فرهنگی کشور را برانگیخته است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به تاثیرات منفی موضوع فیلم و شوخی‌های جنسی پیرامون آن و در عین حال استمرار این گونه تولیدات در چرخه ساخت فیلم‌های سینمایی و ویدئویی در کشور هشدار داد: برداشت‌های سطحی و مسامحه گرانه از واژه آزادی و نشاط عمومی در بین برخی مدیران سینمایی بستر نارضایتی بین قشر فرهیخته‌ای از خانواده‌های مسلمان ایرانی را فراهم آورده و آن‌ها را از سینما دور کرده است.
او گفت: این در حالی است که سینمای ایران در طول دهه‌های گذشته بار‌ها تجربه بسیار زرینی در اقبال عمومی نسبت به فیلم‌های سالم و اخلاق مدار حتی در گونه کمدی و طنز داشته و رونق گردش اقتصادی خود را شاهد بوده است، اما این روز‌ها به دلیل نبود تلاش جدی برای ارتقای ذائقه عمومی توسط دستگاه‌های فرهنگی ذی ربط، شاهد فروش گیشه‌ها با آثاری هستیم که برخی از آن‌ها به وضوح مصداقی از ابتذال‌اند.
الهی در پایان ابراز امیدواری کرد خانواده‌های شریف ایران به جهت حفظ و صیانت از ارزش‌های اخلاقی، دینی و سرزمینی خود به جای کنجکاوی و تلاش برای تماشای این‌گونه فیلم‌ها، به نظرات کارشناسان و متخصصان فرهنگی اعتماد کرده و در حد مسؤولیت فردی و اجتماعی خود فرزندان خود را از این آسیب‌های مبتلابه عرصه هنر مصون بدارند.
