علائم این اختلال شامل بررسی مکرر عیب، تلاش برای به حداقل رساندن ظاهر عیب با پوشاندن آن از طریق آرایش یا لباس خاص، انزوا و دوری از اجتماع به‌منظور مخفی نگه‌داشتن عیب خیالی است.
دیسمورفیک بادی
به گزارش تبیان درحالی‌که بسیاری از انسان‌ها از نواقص فیزیکی واقعی رنج می‌برند افرادی هم هستند که ساعت‌ها عمرشان را جلوی آینه می‌گذرانند و بدون داشتن نقص یا عیبی واقعی برای خود به دنبال نقصی خیالی هستند و با یافتن آن، آن‌قدر شاخ و برگ می‌دهند و اغراق‌آمیز جلوه می‌دهند که روح و روان و زندگی اجتماعی خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این‌ها افرادی هستند که ساعت‌ها در طول روز به عیب خیالی خود فکر می‌کنند و غصه می‌خورند درحالی‌که نمی‌دانند از اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) رنج می‌برند.
این افراد معمولاً روی یک قسمت خاصی از بدن یا چهره خود حساس شده و نسبت آن ابراز ناراحتی و نارضایتی می‌کنند؛ مانند خال روی صورت یا بینی بزرگ، زخم‌های جزئی، اندازه عضلات، تقارن و یا نامتقارن بودن اندام‌های بدن و ... خانم‌های مبتلابه این اختلال معمولاً به دنبال متخصصان زیبایی، رژیم‌های چاقی یا لاغری، استفاده از انواع لوازم‌آرایش و گریم و هر کاری که آن‌ها را زیباتر جلوه دهند هستند، آقایان مبتلا بیشتر روی حجم عضلات بدن و موهایشان حساس می‌شوند و با استفاده از مکمل‌های پروتئینی و گاهی اوقات سوءاستفاده از استروئید‌ها سعی در حجیم کردن عضلاتشان دارند.
به دلیل شباهت این اختلال با اختلال وسواس فکری اغلب در طیف اختلالات وسواس و اجبار در نظر گرفته می‌شود. اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) مربوط به تصور اشتباه یا اغراق‌آمیز فرد از عیوب چهره و یا بدن خود است که می‌تواند بر روابط اجتماعی، شغلی و خانوادگی فرد تأثیر بگذارد. این اختلال بنا به دلایل مختلف جسمی، روانی و عاطفی فرد را درگیر و می‌تواند کیفیت زندگی روزانه را تحت تأثیر قرار دهد.
طبق اعلام انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا ممکن است افراد مبتلابه اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) از اختلال اضطراب اجتماعی، افسردگی و اختلالات خوردن نیز رنج ببرند و ازآنجایی‌که بیشتر علائم این اختلالات شبیه هم هستند حتی ممکن است در تشخیص نیز اشتباه صورت بگیرد.
نشانه‌های افرادی که از اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) رنج می‌برند چیست؟
- اجتناب از نگاه کردن به آینه به دلیل اضطرابی که به آن‌ها وارد می‌شود
- خودداری از عکس گرفتن
- شانه کردن مرتب مو‌ها و انجام فعالیت‌های دیگر مربوط به نظافت
- لمس، بررسی یا اندازه‌گیری عیب به‌صورت مکرر
- استفاده بیش‌ازحد از لوازم‌آرایش برای پوشاندن عیب
- پوشاندن قسمت‌های خاصی از بدن با لباس، کلاه و یا روسری
- فعالیت ورزشی بیش‌ازحد
- تعویض بیش‌ازحد لباس
- مراجعه بیش‌ازحد به مطب متخصصان پوست و مو
- انجام چندین عمل زیبایی برای به حداقل رساندن عیب خود که معمولاً هم رضایت‌بخش نیست
- فکر کردن بیش‌ازحد به‌ظاهر خود
- تأیید گرفتن مکرر از دیگران درصورتی‌که اعتقادی به تأییدشان ندارند
- استفاده بی‌رویه از موچین و ناخن‌گیر
- نفرت از مکان‌های پُرنور مثلاً اگر بخواهند به رستوران بروند رستورانی را انتخاب می‌کنند که کم‌نورتر از بقیه رستوران‌ها باشد.
- در عذاب بودن از مشکلات عاطفی، ازجمله افسردگی، احساس انزجار، اعتمادبه‌نفس پایین و اضطراب با این باور که دیگران توجه ویژه‌ای به عیب آن‌ها دارند.
چه عواملی در شکل‌گیری اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) دخیل هستند؟
۱. مانند بسیاری از اختلالات روانی دیگر، احتمالاً ترکیبی از عوامل عصبی، بیولوژیکی، محیطی و ژنتیکی در بروز این اختلال دخیل‌اند.
۲. احتمال ابتلا به این اختلال درصورتی‌که یکی از بستگان به آن مبتلا باشد بیشتر می‌شود.
۳. اعتمادبه‌نفس پایین، اضطراب و افسردگی
۴. فشار‌های اجتماعی برای جا انداختن استاندارد‌های خاص نیز از عوامل مؤثر در بروز این اختلال هستند.
شبکه‌های اجتماعی چه تأثیری در ظهور اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) دارند؟
در دنیای امروزی حضور در شبکه‌های اجتماعی به بخش مهمی از زندگی انسان‌ها و بخصوص جوانان تبدیل‌شده و بیشتر جوانان ۱۵ تا ۲۷ ساله حداقل در یک شبکه اجتماعی فعالیت دارند و ساعت‌های زیادی از عمر خود را صرف فعالیت در آن‌ها می‌کنند. در عصر مدل‌های اینستاگرام، تویتر، سلبریتی‌ها و ... جای تعجبی نیست که نسل ما این‌قدر به مفهوم زیبایی وسواس نشان دهد. قرار گرفتن در معرض تصاویر فیلتر شده شبکه‌های اجتماعی ناخواسته ذهن نوجوان و جوانان را به مقایسه واداشته و وسواس به داشتن چهره و یا بدنی مشابه آن را بیشتر می‌کند. حضور در شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه برای نوجوانانی که مستعد افسردگی هستند بسیار خطرناک است. آنچه در شبکه‌های اجتماعی ترویج می‌شود به جوانان این‌جور القا می‌کند که برای زیباتر و موردقبول شدن باید مانکن و بدون نقص باشند.
اختلال خودزشت انگاری
چگونه نسبت به درمان اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) اقدام کنیم؟
این اختلال جهت درمان نیاز به تشخیص دقیق دارد. ازآنجاکه اغلب افراد مبتلابه این اختلال مشکل خود را از دیگران پنهان می‌کنند به‌سختی تشخیص داده می‌شوند. برای تشخیص بهتر است با درمانگر در مورد افکار و احساسات خود صادق باشیم.
رایج‌ترین درمان برای این اختلال ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی است. درمان شناختی رفتاری بیشترین تأثیر را در درمان این اختلال دارد و این امکان را به شما می‌دهد تا با کمک روان‌پزشک در مورد اهداف خود صحبت و یک برنامه درمانی کاملاً شخصی برای غلبه بر این اختلال دریافت کنید البته حمایت خانواده در معالجه این اختلال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اختلال دیسمورفیک بادی (خود زشت انگاری) مربوط به تصور اشتباه یا اغراق‌آمیز فرد از عیوب چهره و یا بدن خود است که می‌تواند بر روابط اجتماعی، شغلی و خانوادگی فرد تأثیر بگذارد.
شما و درمانگر خود می‌توانید در مورد اهداف خود برای درمان صحبت کنید و یک برنامه درمانی شخصی برای یادگیری و تقویت مهارت‌های مقابله تهیه کنید. درگیر شدن اعضای خانواده در معالجه ممکن است به‌ویژه برای نوجوانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.
هیچ داروی خاصی برای معالجه این اختلال مورد تأیید قرار نگرفته، ولی استفاده از دارو‌های ضدافسردگی و وسواس فکری نیز می‌توانند برای درمان این اختلال مؤثر باشند.
چگونه به درمان بهتر خود کمک کنیم؟
- حتی درصورتی‌که مایل به صحبت کردن هم نبودید شرکت در جلسات درمانی را از دست ندهید.
- حتماً داروی تجویزشده را استفاده و بدون مشورت پزشک قطع نکنید.
- به علائم هشداردهنده توجه و شناسایی کنید چه چیز‌هایی شما را تحریک می‌کند تا بتوانید درباره آن با پزشک صحبت کنید.
- از لحاظ جسمی فعال باشید تا به افزایش روحیه خود کمک کنید.
- از مصرف دارو‌هایی که باعث تداخل در دارو‌های شما شده و حالتان را بدتر می‌کند خودداری کنید.
