به گزارش صراط به نقل از آی تی آنلاین تجارت الکترونیک یا اینترنتی از جمله فعالیت‌هاي بازرگانی است که این روزها
با سرعتی رو به رشد در جهان مواجه و هر روز حوزه‌هاي متنوعی از تجارت‌هاي
سنتی را به سمت خود مي‌کشاند. در ایران اما همانند کشورهای غربی توجه
چندانی به این نوع از تجارت نشده باشد. دلایلی همچون زیرساخت‌هاي مخابراتی و
بانکی از یک سو و عدم اعتماد مخاطبان به فروشگاه‌هاي مجازی از سوی دیگر از
جمله عوامل عدم اقبال تجارت اینترنتی در ایران عنوان مي‌شود.
اما با این حال بر اساس آمارهای رسمی که از سوی شرکت پست جمهوری اسلامی
ایران ارائه شده است هم‌اکنون نزدیک به 7 هزار و 500 فروشگاه اینترنتی در
کشور وجود دارد که با پست در حال همکاری بوده که این تعداد با توجه به
آمارهای موجود سالانه با رشد تصاعدی روبه‌رو هستند. ارائه راهکارهای مختلف
در شیوه پرداخت پول کالا و همچنین مشوق هایی که از سوی شرکت پست و یا حتی
برخی از این فروشگاه‌ها صورت گرفته است باعث شده تا در سال‌هاي اخیر به این
حوزه از کسب و کار مجازی نیز توجه ویژه‌ای شود. بی شک توسعه کسب‌وکارها بر
بستر اینترنت مزایای بی‌شماری را مي‌تواند برای کاربران به‌همراه داشته
باشه که صرفه‌جویی در وقت، حذف سفرهای زاید درون شهری و همچنین کاهش آلودگی
هوا در کنار حذف واسطه‌هاي بازار و کاهش قیمت از مهم‌ترین فواید این نوع
از تجارت محسوب مي‌شود.
تجارت آنلاین شبیه سازی تجارت سنتی نیست
محمود بشاش، محقق و کارآفرین حوزه وب، درباره تجارت اینترنتی و اینکه آیا
این نوع از فعالیت اقتصادی با توجه به نوع فرهنگ مردم ایران مي‌تواند در
کشور موفق باشد، مي‌گوید: به نظر من سبک و سلیقه زندگی ایرانی شاید به
اجبار، به سمتی حرکت مي‌کند که تجارت اینترنتی در آینده مي‌تواند جایگاه
بسیار خوبی داشته باشد. عواملی مانند ترافیک، گرانی سوخت، آلودگی هوا،
فاصله‌هاي زیاد برای رسیدن به مراکز خرید، عواملی هستند که ناخواسته، به
رشد تجارت بر خط در ایران کمک خواهد کرد.
بشاش ادامه مي‌دهد: افزایش خانم‌هاي شاغل که در واقع رکن اصلی خریدهای
خانواده‌ها هستند؛ یعنی کاهش خرید‌هاي فروشگاهی و افزایش خرید‌هاي آنلاین.
از سوی دیگر، رشد تجارت با کشورهای خارجی و افزایش مشتری‌هاي خارجی برخی
محصولات ایرانی، نوعی الزام برای فروشندگان کالاهای ایرانی ایجاد مي‌کند که
این نوع از کالاها را تنها از طریق آنلاین ارائه کنند. این کارآفرین حوزه
وب مي‌گوید: از نیازهای زیرساختی مخابراتی و پستی که بگذریم، عوامل موثر
دیگری را مي‌توان نام برد که بر سرعت نفوذ تجارت آنلاین موثر خواهند بود.
یکی از مهم‌ترین این عوامل، فرهنگ مشتری‌مداری و مشتری‌گرایی است. امروزه،
وب‌سایت‌هاي تجارت آنلاین نه‌تنها در جهت رضایت مشتری بلکه در جهت خوشحالی
مشتری پیش مي‌روند. وب سایت‌هاي معروف خرید و فروش آنلاین در جهت افزایش
رضایت‌مشتری با هم در سبقت و رقابت‌هاي بسیار سنگین هستند این درحالی است
که چنین چیزی در سایت‌هاي ایرانی کمتر دیده مي‌شود.
عامل مهم دیگری که باید به آن توجه کرد، نحوه اطلاع‌رسانی به مشتری است. به
روز بودن، دقیق بودن و کامل بودن اطلاعاتی که از محصولات یک فروشگاه
آنلاین به مشتری ارائه مي‌شود، عامل موفقیت یا شکست یک وب‌سایت فروش آنلاین
خواهد بود. بسیاری از وب‌سایت‌هاي ایرانی در این مورد کم کاری مي‌کنند.
اجتناب از کلی‌گویی و جملات اغواکننده و تمرکز بر ارائه اطلاعات صحیح از
محصول، از عوامل اعتماد مخاطب و تمایل به خرید اینترنتی خواهد بود.
بشاش، یکی از مهم‌ترین مشکلات وب‌سایت‌هاي فروش آنلاین را سعی این
پایگاه‌ها برای شبیه‌سازی یک تجارت سنتی در فضای آنلاین عنوان کرده است وی
معتقد است: این افراد، اطلاعات موجود را، به صفحات وب تغییر شکل مي‌دهند و
منتظر مي‌مانند که خریداران سرازیر شوند. این رویکرد کاملا اشتباه است.
انتقال یک تجارت سنتی به تجارت آنلاین باید با فرآیند «تبدیل» یا Transform
همراه باشد یعنی مطالب و اطلاعات موجود باید برای فضای آنلاین، دگرگون
شوند.
نکته مهم دیگر این است که وب‌سایت‌هاي فروش آنلاین باید از مکانیزم‌هایی
استفاده کنند تا خریداران را با وب سایت و محصولات آن درگیر کنند. این
درگیری یا اصطلاحا Engagement باعث خواهد شد تا بین وب‌سایت و خریداران
بالقوه، یک ارتباط اجتماعی برقرار شود و این افراد مدت‌های زیادی با
وب‌سایت در ارتباط بمانند. در وب‌سایت‌هاي ایرانی چنین اتفاقی به ندرت پیش
مي‌آید حتی ساده‌ترین امکان که همان سیستم خبرنامه الکترونیکی وب سایت است،
بسیار ضعیف و غیرحرفه‌ای مورد استفاده قرار مي‌گیرد.
زیرساخت‌هاي فنی و مالی
امیر گنجه‌ای، مدیرعامل شرکت ایده‌گران توسعه پیشرو در مورد چرایی عدم توجه
و استفاده کسب‌وکارهای تجاری ایران مي‌گوید: اینترنت به دلیل آنکه
فرآیند‌ها را خودکار کرده و به نوعی کانال واسط را حذف و دسترسی مستقیم به
مشتری نهایی را به وجود مي‌آورد، این قابلیت را دارد که با هزینه
راه‌اندازی پایین، یک کسب وکار تجاری راه اندازی شود. اما این نکته که چرا
به چنین چیزی در ایران مشابه شکل بین‌المللی آن توجه نمی‌شود شاید به
زیرساخت‌هاي مورد نیاز این نوع از کسب‌وکار باز مي‌گردد که اگر این
زیرساخت‌ها فراهم نباشد اصلا نمی‌توان چنین کسب‌وکاری را راه‌اندازی کرد.
این فعال در حوزه توسعه کسب و کارهای آنلاین ادامه مي‌دهد: زیر ساخت‌هاي
مخابراتی، زیرساخت‌هاي ارسال کالا و در نهایت زیرساخت‌هاي پرداخت پول سه
عامل اصلی در راه‌اندازی یک تجارت آنلاین هستند.
هرچند که ما هم‌اکنون در کشور هر سه زیرساخت مورد نظر را در اختیار داریم،
اما به دلیل تاخیر در توسعه هرکدام از این زیرساخت‌ها در نتیجه نمی‌توان
کیفیت تجارت آنلاین داخلی را با موارد مشابه خارجی مقایسه کرد. گنجه‌ای
ادامه مي‌دهد: یکی دیگر از زیرساخت‌هاي مورد نیاز سرمایه اولیه است. در
کشورهای غربی به خصوص آمریکا به دلیل عدم مشکل سرمایه‌گذاری، تجارت‌هاي
اینترنتی با رشد خیره‌کننده‌ای روبه‌رو بوده است.
این به آن معنا است که کسب‌وکارهایی با ایده‌هاي خوب مي‌توانند به راحتی
یا با استفاده از وام‌هاي بانکی یا با استفاده از سرمایه‌گذاران راه‌اندازی
و با توجه به برنامه تجاری از پیش نوشته شده به موفقیت حتمی دست یابند.
این درحالی است که در ایران استفاده از منابع حمایتی و مالی عملا وجود
ندارد. قطعا راه‌اندازی هر کسب و کاری به سرمایه اولیه نیاز دارد در ایران
اما افرادی که ایده‌هاي نوین دارند به دلیل سن و سال جوان سرمایه مناسب را
ندارند و افرادی هم که سرمایه لازم را دارند به دلیل سن و سال بالا یا
توانایی پذیرش ریسک در این حوزه را ندارند یا دانش استفاده از آن را.
درآمد 20 میلیارد تومانی
اما جواد کیوانی، مدیرکل پست مستقیم و سرویس‌هاي نوین پستی شرکت پست
جمهوری اسلامی ایران در مورد فروشگاه‌هاي اینترنتی در ایران مي‌گوید: در
حال حاضر شرکت پست با نزدیک 7 هزار و 500 فروشگاه اینترنتی قرار داد دارد
که از این تعداد نزدیک به 300 فروشگاه مربوط به پرتال ebazar شرکت پست است.
وی در مورد روند قرار داد فروشگاه‌هاي اینترنتی با پست مي‌گوید: در مورد
فروشگاه‌هاي اینترنتی هم اکنون دو شیوه در شرکت پست دنبال مي‌شود. در شیوه
اول یا فروشگاه خود دارای پرتال فروش اینترنتی است یا مي‌خواهد به شکل
اختصاصی فعالیت کند، دراین روش فروشگاه با یکی از 22 شرکت همکار شرکت پست
قرارداد مي‌بندد. بر اساس این قرارداد شرکت‌هاي همکار نرم‌افزار مورد نظر
فروشگاه اینترنتی را به همراه فضای مورد نظر برای خدمات میزبانی سایت و حتی
در برخی از موارد و بر اساس توافق فعالیت‌هاي تبلیغاتی برای کالای مورد
نظر فروشنده را در اختیار او قرار مي‌دهند. با این روش هم اکنون نزدیک به 7
هزار و 200 فروشگاه با پست همکاری دارند.
در روش دوم ممکن است فروشنده نخواهد برای فروشگاه اینترنتی خود هزینه شخصی
بپردازد؛ به شرط آنکه او دارای یک فروشگاه فیزیکی باشد مي‌تواند در پرتال
بازار شرکت پست به آدرس
www.bazar.post.ir قرار گیرد. در این شیوه این فروشگاه‌ها مستقیم با پست
قرار داد مي‌بندند و فعالیت خود را آغاز مي‌کنند. کیوانی با اشاره به سابقه
راه‌اندازی فروش اینترنتی در کشور با همکاری شرکت پست مي‌گوید: مطالعات
این طرح در سال 82 آغاز و در سال 85 هم به شکل پایلوت در استان اصفهان شروع
شد که پس از طی مراحل آزمایشی در نهایت در سال 86 در کل کشور مورد بهره
برداری قرار گرفت.
او با اشاره به رشد و فراگیر شدن فروشگاه‌هاي اینترنتی مي‌گوید: در سال 87
تنها 494 فروشگاه در سطح کشور وجود داشت که این تعداد در سال 88 به 1671
فروشگاه و در سال 89 به 3600 فروشگاه و در سال 90 نیز تاکنون در مجموع 7200
فروشگاه به شکل خصوصی در حال فعالیت مشترک با پست هستند.
مدیرکل پست مستقیم و سرویس‌هاي نوین پستی شرکت پست با اشاره به مزایای فروش
اینترنتی مي‌گوید: فروشندگانی که با پست همکاری مي‌کنند متعهد مي‌شوند در
صورتی که کالای به فروش رفته با آنچه در سایت اینترنتی آنها ارائه شده
مطابقت نداشته باشد یا از کیفیت لازم برخوردار نباشد پست مي‌تواند آن کالا
را از خریدار پس گرفته و عودت دهد.
وی همچنین به کاهش سفرهای بیهوده درون شهری و کاهش آلودگی‌هاي زیست محیطی
به عنوان مزایای فروش اینترنتی کالا اشاره مي‌کند و مي‌گوید: همانند روند
جهانی فروش اینترنتی در ایران نیز ابتدا بیشتر کالاهایی همچون سی دی و کتاب
به فروش مي‌رسید؛ اما در حال حاضر کالاهای دیگری همچون صنایع دستی و حتی
برخی از تولیدات لوازم خانگی نیز در این سیستم به فروش مي‌رسد. همچنین کاهش
قیمت به دلیل حذف واسطه‌ها یا هزینه‌هایی چون انبارداری از دیگر مزایای
فروشگاه‌هاي اینترنتی عنوان مي‌شود.
کیوانی با اشاره به ده هزار دفتر آی سی تی روستایی در کشور مي‌گوید: با
فراگیر شدن فروشگاه‌هاي اینترنتی از این پس حتی روستايیان نیز مي‌توانند از
این روش برای خرید مایحتاج خود و حتی فروش محصولات صنایع دستی یا تولیدات
خود بهره مند شوند.
هرچند که به نظر مي‌رسد فروشگاه‌هاي اینترنتی شاید از اقبال خوبی در بین
افکار عمومی برخوردار نباشند، اما به گفته جواد کیوانی، مجموع تراکنش مالی
فروشگاه‌هاي اینترنتی ایران که از ابتدای این طرح (سال86) تاکنون نزدیک به
50 میلیارد تومان و تنها در سال گذشته (89) نزدیک به 22 میلیارد تومان بوده
است، نشان‌دهنده رشد استفاده از این فروشگاه‌ها است.
آخرین اخبار و تصاویر اقتصادی را در سرویس اقتصادی صراط بخوانید.
