قیمت انواع برنج هندی، پاکستانی، اروگوئه و تایلندی که از نیمه دوم سال گذشته متاثر از نوسان نرخ و تنگناهای واردات سیر صعودی به خود گرفته بود این روزها با بالا گرفتن تب شیوع کرونا در کشورهای صادر کننده برنج به ایران و سخت تر شدن مسیر تامین ارز و واردات این محصول مجددا با افزایش قیمت مواجه شده است.
به گزارش همشهری واردکنندگان با استناد به قصد کشورهای هند و پاکستان برای ممنوعیت صادرات برنج به دلیل مشکلات بهداشتی ناشی از شیوع کرونا و تداوم مشکلات تخصیص ارز واردات این محصول در بانک مرکزی ایران، نسبت به کمبود و گرانی مجدد این اقلام هشدار می دهند، تولید کنندگان داخلی و متولیان تنظیم بازار از رشد تولید برنج ایرانی، رشد واردات برنج و ذخایر مطمئن این محصول خبر داده و تاکید می کنند برنج خارجی گران نمی شود.
هم‌زمان گزارش ها حاکی است: نرخ انواع برنج پاکستانی که در سال گذشته نیز با تنگنای تامین ارز و واردات مواجه شده بود، این روزها سیر صعودی به خود گرفته به نحوی که با وجود تاثیر منفی کرونا بر بازار برنج، کمبود عرضه موجب شده تا قیمت هر کیلوگرم برنج باسماتی پاکستانی درجه یک به مرز۱۸ تا ۱۹ هزار تومان نزدیک شود. همچنین قیمت انواع برنج دانه بلند ۱۱۲۱ هندی در بازار مصرف به مرز ۱۲ هزار تومان نزدیک شده و نرخ انواع برنج تایلندی و ارگوئه نیز رشد قیمت حداقل هزار تومانی در هر کیلوگرم را تجربه کرده است.
در شرایطی که وارد کنندگان موانع تخصیص ارز و واردات برنج را عامل گرانی قیمت برنج موردنیاز اقشار کم درآمد می‌دانند و نسبت به پیامدهای ممنوعیت صادرات برنج از هند و پاکستان بر کمبود و گرانی بیشتر این اقلام تاکید می کنند بررسی‌های خبرنگاران همشهری حاکی از ضعف نظارت بر بازار، تشدید گرانفروشی و احتکار این اقلام حکایت دارد به نحوی که خرده فروشان برای تهیه برنج باسماتی پاکستانی ناچار هستند این محصول را با فاکتورهای جعلی از بنکدارانی خریداری کنند که قیمت فروش این نوع برنج در فاکتور را کمتر از مبلغ واقعی فروش لحاظ کرده و خرده فروشان نیز ناگزیر به تمکین از این رویه و فروش برنج پاکستانی با لحاظ سود خرده فروشی خود به مشتریان هستند.
یکی از برنج فروشان منطقه صادقیه تهران در گفت و گو با خبرنگار همشهری اعلام کرد برای خرید برنج پاکستانی به بنکداران خیابان مولوی مراجعه کرده اما با وجود نرخ مصوب کمتر از ۱۰ هزا تومانی این نوع برنج این بنکداران اعلام کرده‌اند برنج باسماتی را به قیمت هر کیلوگرم ۱۵ هزار تومان عرضه کرده اما در فاکتورفروش نرخ آن را ۹ هزار و ۵۰۰ تومان لحاظ می کنند و ما نیز برای تامین جنس مغازه ناچار به خرید برنج با قیمت مذکور و فروش آن به مشتری با لحاظ سود خرده فروشی حداقلی هستیم.
در بازار برنج ایرانی نیز با وجود تاکید دست اندرکاران بخش تولید بر رشد ۱۰ درصدی تولید انواع برنج تولید داخل در سال زراعی جاری به دلیل وضعیت مطلوب بارش های سال گذشته و تداوم این روند در سال زراعی جدید، نرخ انواع برنج مرغوب ایرانی هاشمی، طارم، صدری و انواع برنج پر محصول مانند فجر، ندا و ... در بازار خرده فروشی همچنان بالا مانده و تشکل های صنفی با استناد به تفاوت چند هزار تومانی نرخ برنج از مراکز تولید تا خرده فروشی های کلانشهرها، سودجویی عرضه کنندگان با ناخالص فروشی، اختلاط و گرانفروشی انواع برنج را عامل گرانی این محصولات اعلام می‌کنند. با این شرایط نرخ خرده فروشی هر کیلوگرم برنج ایرانی در بازار مصرف بنابر کیفیت و نوع برند محصول از ۱۸ تا ۳۰ هزار تومان در نوسان است و به نظر می رسد رشد تولید برنج ایرانی تاثیر مشهودی در متعادل شدن قیمت این محصول در سطح خرده فروشی نداشته است.
بازار داغ تناقض گویی نرخ برنج
انتشار خبر ممنوعیت صادرات جدید برنج از هند و پاکستان تا پایان کرونا موجب گمانه زنی برخی کارشناسان مبنی بر کمبود و گرانی انواع برنج خارجی در بازار خواهد شد، اما انجمن تولید کنندگان برنج بر این باور است که با توجه به تولید مناسب برنج ایرانی و افزایش واردات برنج در سال گذشته، توقف واردات تاثیر چندانی بر بازار برنج نخواهد داشت.
مسیح کشاورز دبیر انجمن وارد کنندگان برنج در گفت و گو با همشهری آمارهای اعلام شده در زمینه رشد واردات برنج خارجی در سال گذشته را نادرست دانست و با استناد به نیاز واقعی ۶ دهک کم درآمد جامعه به برنج خارجی و کوتاه ماندن دست آنها از خرید برنج ایرانی به دلیل نرخ این محصول، رشد تولید برنج ایرانی بر کاهش تقاضا و تثبیت قیمت برنج وارداتی را رد کرد.
کشاورز با انتقاد از بانک مرکزی در زمینه تعلل در تامین و تخصیص ارز مورد نیاز برای ترخیص برنج های وارداتی از گمرک در زمینه تاثیر ممنوعیت صادرات برنج از هند و پاکستان به عنوان منابع اصلی تامین برنج وارداتی ایران، افزود: تصمیم کشورهای صادرکننده برنج برای ممنوعیت صادرات تا پایان بحران کرونا در سال جدید می‌تواند نتایج منفی قابل لمسی بر بازار برنج ایران داشته باشد. همچنین کارخانه های ایرانی تولید برنج ایران در کشورهای هند و پاکستان برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا کار خود را تعطیل کرده‌اند و در این شرایط اولویت با تامین نیاز داخلی با استفاده از ذخایر است.
او تاکید کرد ۵۸۰ هزار تن برنج واردشده در گمرک معطل تامین ارز است، افزود: با توجه به ممنوعیت صادرات برنج در دوره جدید برداشت و کاهش عرضه در بازارهای جهانی و ورود کشورهای همسایه و همچنین کشورهای حوزه خلیج فارس برای خرید نامحدود محصولات کشاورزی، بیم آن می‌رود تجار هندی و پاکستانی برنج‌های متوقف شده در گمرک ایران را با بهای بالاتر به این کشورها بفروشند. کشاورز با اشاره رشد تقاضای برنج خارجی با به نزدیکی ماه رمضان و محرم، گفت: مصرف برنج وارداتی در کشور در ماه‌های معمول سال ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تن است که در ایام ماه رمضان و محرم ماهانه به ۲۰۰ هزار تن می‌رسد.
به گفته او ۶ دهک کشور از اقشار کم برخوردار و مصرف کننده برنج‌های ارزان قیمت وارداتی هستند که مشکلات تامین ارز و واردات برنج موجب کمبود و افزایش قیمت این اقلام در بازار خواهد شد.
جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن تولید کنندگان برنج ایران با استناد به افزیش ۱۰ درصدی تولید برنج داخلی در سالجاری و واردات بالای برنج خارجی از بی تاثیری بحران ناشی از ممنوعیت صادرات برنج هندی و پاکستانی بر بازار برنج ایران خبر داد و گفت: میزان تولیدامسال برنج در استان‌های جنوبی و شمالی در مجموع ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن است و سال گذشته نیز حجم برنج وارداتی نسبت به سال ۹۷ افزایش داشته و روند ورود آن با تخصیص ارز نیز ادامه دارد و با توجه به تولید داخلی و واردات نه تنها بازار کسری برنج ندارد، بلکه با اضافه عرضه نیز روبه رو است. همچنین از اواسط بهمن ماه سال گذشته بازار برنج به ثبات نسبی رسیده و این ثبات تا ماه محرم ادامه خواهد داشت و ورود به فصل کشت برنج در بهار نیز خود عامل دیگری برای بازار بدون تنش خواهد بود.
واردات یک سوم نیاز برنج در سه ماه اخیر
مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران نیز در نشست خبری اخیر خود با اشاره به تداوم تخصیص ارز به واردکنندگان برنج تاکید کرد و گفت: واردات برنج توسط بخش خصوصی از نیمه آذر تا روز شنبه هفته جاری ۶۱۰ هزار تن بوده، در حالی که مجموع واردات سالانه برنج یک میلیون و ۶۰۰هزار تن است که با این روند یک سوم واردات برنج در ۳ ماه اخیر صورت گرفته است.
یزدان سیف افزود: بانک مرکزی و دولت ارز مورد نیاز واردات برنج را تامین کرده و برنج کافی و لازم با توجه به میانگین مصرف ماهانه در انبارهای بخش خصوصی باید موجود باشد. بنابراین هیچ توجیهی برای افزایش قیمت و کمبود در بخش خصوصی وجود ندارد. او افزود: براساس برنامه توزیع برنج، از اسفندماه حدود ۶۹ هزار تن برنج در کشور توزیع و در حال تحویل است. برای ماه رمضان نیز یک هفته قبل از آن توزیع شروع خواهد شد و امیدواریم که با توجه به توزیع و واردات، شاهد افزایش قیمت برنج نباشیم و مصرف‌کنندگان بتوانند با قیمت منطقی به این کالا دست یابند.
معاون وزیر صنعت همچنین از توزیع ۲۳۰ هزارتن برنج خارجی در سال گذشته خبر داد و گفت: سال گذشته شرکت بازرگانی دولتی ایران ۲۳۰ هزار تن برنج را در ایام پرمصرف برای کنترل و افزایش عرضه به بازار توزیع کرد که نسبت به سال قبل ۵۳ درصد رشد داشته است.
