در سال های نه چندان دور در تولید شکر به عنوان یکی از کالاهای اساسی و استراتژیک کشور تا مرز خودکفایی پیش رفتیم که متاسفانه سیاست نادرست مسئولان دولتی مانع استمرار این روند شد.
با وجود آنکه ضریب خوداتکایی شکر به مرز ۸۵ درصد رسید، اما قیمت گذاری نامناسب خرید تضمینی شکر دروازه های کشور را به روی واردات گشود.
بنابر آمار وزارت جهاد کشاورزی سالیانه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر در داخل مورد استفاده قرار می گیرد درحالی که دبیر انجمن صنفی کارفرمایان میزان مصرف را ۲ میلیون و ۸۰۰ هزارتن تا ۳ میلیون تن اعلام می کند.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که با وجود منابع آبی و کارخانه بزرگ هفت تپه، پتانسیل خودکفایی شکر وجود دارد که اگر مافیای واردات اجازه بدهند، نیازی به واردات نداریم.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم‌تا از آخرین وضعیت مقایسه کشت و صنعت نیشکر با کشورهای پیشرفته و دلایل ناکامی خوداتکایی تولید شکر و راهکارهای دستیابی مجدد به خودکفایی این محصول استراتژیک با خبر شویم:
فعالیت ۳۸ کارخانه چغندر قند و نیشکری در کشور
غلامحسین بهمئی دبیر انجمن تصفیه کارخانه های شکر درباره آخرین وضعیت تولید شکر اظهار کرد: با وجود تلاش های متعدد برای خودکفایی شکر در داخل، اما این امر محقق نشد.
وی افزود: سال ۹۶ با تولید ۲ میلیون و ۸۰ هزار تن بالاترین میزان تولید شکر در کشور را داشتیم که این میزان جوابگوی نیاز داخل نیست.
بهمئی با اشاره به اینکه اختلاف آماری در میزان مصرف شکر داخل وجود دارد، بیان کرد: بنابه اعتقاد انجمن کارخانه تصفیه شکر خام ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن تا ۳ میلیون تن و انجمن صنفی قند و شکر ۲ تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر در کشور مورد استفاده قرار می گیرد.
دبیر انجمن صنفی تصفیه کارخانه های شکر ادامه داد: طی سال هایی که واردات شکر قطع شد، قیمت شکر به یکباره ۱۰۰ درصد افزایش یافت چرا که نیاز کشور بالاتر از تولید داخل است.
وی از روند کاهشی تولید شکر خبر داد و گفت: سال ۹۷ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن و سال ۹۸ یک‌میلیون تن شکر در داخل تولید شد که با این وجود نیاز به واردات ۲ میلیون تن شکر داریم.
بهمئی درباره آخرین وضعیت تعداد کارخانه های شکر اظهار کرد: هم اکنون ۳۸ کارخانه چغندر و نیشکری و ۱۵ کارخانه تصفیه شکر در داخل وجود دارد.
خودکفایی شکر در داخل شدنی است/واردات چی ها به بهانه تنظیم بازار اقدام به واردات شکر می کنند
محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به راهکارهای خودکفایی تولید شکر در کشور اظهار کرد: اگر قیمت تضمینی خرید شکر مناسب برای کشاورزان مشخص شود، در تولید شکر صد درصد خودکفا خواهیم شد، همانگونه که در سال ۹۶ این امر اتفاق افتاد.
وی افزود: در سال ۹۶ سیاست دولت و وزارت جهاد کشاورزی منجر به تحقق خودکفایی شکر و بی نیازی از واردات شد.
ملک زاده ادامه داد: عدم اجرای سیاست و برنامه های دولت در سال گذشته و اعلام قیمت نامناسب، سطح زیر کشت چغندرقند را کاهش داد و کار را به جایی رساند که تولید شکر همانند سال های قبل به شدت کاهش یافت.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با تاکید بر خوداتکایی شکر در داخل گفت: با توجه به شرایط تحریم و شیوع ویروس کرونا به سهولت نمی توان از دیگر کشورها شکر وارد کرد، از این رو باید کاری کنیم که شکر مورد نیاز در داخل تولید شود.
وی با اشاره به اینکه وضعیت کشت و چغندر قند در کشور ما با کشورهای پیشرفته قابل مقایسه نیست، گفت: علی رغم منابع مناسب آب و خاک و نیروی انسانی در کشور، اما در بحث صنایع تبدیلی، فرآوری و ماشین آلات کمبودهایی نسبت به کشورهای پیشرفته داریم.
ملک زاده با بیان اینکه در بحث بهینه سازی مصرف آب و اجرای پروژه های آبیاری تحت فشار مشکلی وجود ندارد، گفت: با توجه به آنکه در مصرف آب تولید چغندر قند پاییزه و بهاره مشکلی وجود ندارد باید برنامه ریزی مناسب و دقیقی در کشت این محصول برای رسیدن به خودکفایی صورت گیرد.
این مقام مسئول با بیان اینکه واردات شکر به نفع کشور و تولید داخل نیست، افزود: با وجود کارخانه بزرگی همچون هفت تپه، واردات به هیچ عنوان به نفع تولیدکنندگان داخل نیست و واردات چی ها به بهانه مصرف کنندگان اقدام به این کار می کنند.
وی ادامه داد: مافیا به سبب رانت واردات به نحوی به تولید داخل ضربه می زنند تا بتوانند به اهداف شوم‌خود دست یابند.
رئیس نظام‌صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه آمار دقیقی از تعداد کارخانه های فعال قند و شکر نداریم، بیان کرد: بنابر آخرین آمار و اطلاعات، تعدادی از کارخانه های قند و شکر یه سبب واردات بی رویه تعطیل شدند.
ملک زاده در پایان درباره تاثیر نقش شکر در محصولات غذایی تصریح کرد: با توجه به آنکه شکر در اکثر محصولات غذایی مورد استفاده قرار می گیرد، به همین خاطر حداقل سالیانه بیش از ۲ میلیون تن شکر در داخل مورد استفاده قرار می‌گیرد که این مستلزم سرمایه گذاری در این صنعت است.
پتانسیل تولید شکر از لحاظ زراعی و کارخانه در کشور وجود دارد
سید جعفر حسینی مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره علل شکست طرح خوداتکایی شکر در داخل اظهار کرد: با توجه به قیمت نامناسب خرید تضمینی چغندر قند و کاهش سطح زیر کشت، واردات شکر از سر گرفته شد.
وی افزود: بنابر آمار تا اول مهر ۹۸ حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر وارد کشور شد که با استمرار روند فعلی قیمت گذاری، عملا به واردکننده تبدیل می شویم.
حسینی با انتقاد از تاخیر در اصلاح قیمت خرید تضمینی چغندر قند بیان کرد: با توجه به قیمت جهانی شکر و مقرون به صرفه نبودن واردات، افزایش قیمت چغندر قند را لحاظ کردند که همین امر موجب شده رغبت کشاورزان به کشت افزایش یابد.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ادامه داد: با توجه به تاخیر در اعلام قیمت خرید تضمینی، فعلا نمی توان گفت که کاهش کشت چغندرقند چه میزان است، اما طی یک تا ۲ ماه دیگر با فراهم شدن فضای کشت می توان درصد تعیین کرد که نیاز به واردات چقدر است.
وی با اشاره به اینکه مشکل سو مدیریت قیمت بر کشت چغندرقند سایه انداخته است،بیان کرد: علی رغم افزایش قیمت چغندر قند در فروردین، همچنان برای تامین نیاز داخل نیازمند واردات هستیم.
حسینی با بیان اینکه وضعیت صنعت قند و شکر کشورهای پیشرفته با ایران قابل قیاس نیست، بیان کرد: صنعت قند و شکر ایران در مقایسه با کشوری همچون فرانسه خیلی عقب است چرا که با وجود مشکلات تحریم و به روز نشدن کارخانه ها، استحصال شکر پایین است.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه کشورهای صاحب نام مکانیزه کار می کنند، بیان کرد: این در حالی است که در کشور ما کارهای زراعی و وجین دستی برداشت می شود، ضمن آنکه کمباین های برداشت کافی نیست و از طرفی به دلیل خرد بودن اراضی کمباین دستی می شود.
به گفته حسینی، به روز نشدن کارخانه های شکر و پایین بودن میزان استحصال از جمله علل افزایش قیمت شکر تولیدی به شمار می رود.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی درباره علل واردات شکر با وجود کارخانه بزرگی همچون هفت تپه گفت: در کشور بدون شک از لحاظ بحث زراعی و کارخانه ها پتانسیل تولید وجود دارد و اگر مافیای واردات اجازه بدهند، نیازی به واردات نداریم.
وی در پایان تصریح کرد: با توجه به اراضی کشور و منابع آبی موجود و کارخانه بزرگ هفت تپه درصورت اعلام قیمت مناسب تضمینی پتانسیل تولید شکر به میزان کافی وجود دارد.
