نیمه اول سال است و با وجود شیوع ویروس کرونا، طبق روال هر سال، روزهای اوج معاملات اجاره خانه‌ها و جابه‌جایی مستاجران برقرار است؛ اتفاقی که در روزهای نزدیک به تابستان و البته خود فصل تابستان، بیشتر از دیگر وقت‌های سال رخ می‌دهد. این جابه‌جایی اگر برای رسیدن سر سال موعد اجاره هم که نباشد، بالاخره برای یک طبقه بهتر، متراژ بیشتر یا نقل مکان به محل بهتر و چند دلیل دلخواه و غیردلخواه، برای هر مستأجری پیش می‌آید. موضوعی که برای ارتقا دادن خانه قبلی به خانه‌ای با امکانات بهتر، به پول بیشتری برای افزایش مبلغ پیش خانه قبلی نیاز دارد؛ اما این تنها هزینه‌ای نیست که مستاجران برای جابه‌جایی‌های اختیاری یا اجباری‌شان باید بپردازند. داستان هزینه‌های جابه‌جایی برای مستاجرها، سر دراز دارد.
به گزارش روزنامه جام جم از همان روز که خانه جدید را تحویل می‌گیریم، هزینه‌ها شروع می‌شود. هزینه‌هایی که تجربه نشان داده گاهی آنقدر خارج از تصور مستاجر است که شاید ترجیح بدهد یک‌سال دیگر هم در همان خانه قبلی بماند اما چیزی شاید به اندازه دو ماه کرایه خانه قدیمی یا حتی بیشتر را بابت این جابه‌جایی نپردازد. گاهی اوقات هم مستاجران با حساب و کتاب وارد پروسه جابه‌جایی می‌شوند اما در عمل، حساب و کتاب، طور دیگری برایشان رقم می‌خورد. این داستان مستاجرهایی است که به هر دلیل، گاهی اوقات دلایل خوشایند و گاهی هم از سر اجبار و ناچاری، مجبور به جابه‌جایی هستند و باید برای هزینه‌های این جابه‌جایی، مخصوصا در این روزهای کرونایی که تقریبا هیچ‌کس دل‌خوشی از اوضاع اقتصادی و وضعیت مالی‌اش ندارد فکری بکنند، اما بالاخره مستاجری است و این روزهای بالا و پایینش؛ روزهایی که گاهی با خیال جمع و دل قرص به شرکت‌های بابری و نظافتی زنگ می‌زنیم و کار با کیفیت از آنها می‌خواهیم و گاهی هم به دنبال پیش بردن اوضاع با کمترین هزینه ممکن هستیم.
حق کمیسیون
همین‌که خانه‌ای را می‌پسندند و برای ثبت قراردادشان، وارد بنگاه مشاوران مسکن می‌شوند، با اولین خوان این داستان روبه‌رو شده‌اند. در واقع ظاهر تصمیم تغییر خانه برای مستاجران این است که قرار است مبلغ مشخصی به پول پیش خانه و مبلغی هم بر اجاره خانه اضافه شود، اما باطنش خیلی فرق دارد و این اتفاق از روز معامله خانه جدید دربنگاه مشاوران املاک شروع می‌شود و مستأجر باید طبق میزان رهن خانه، مبلغی را به عنوان کمیسیون به املاک پرداخت کند که مبلغ چندان کمی هم نیست.
در واقع مشاوران املاک، طبق فرمولی، مجاز به دریافت حق کمیسیون هستند که طبق رقم تعیین‌شده از طرف صنف مشاوران املاک، هر معامله اجاره‌ای، چیزی معادل یک چهارم اجاره بهای ماهانه خانه است. حالا به این رقم بر حسب قانون پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، هر طرف معامله باید ۹ درصد ارزش کمیسیون معامله را هم به بنگاه مشاوره املاک علاوه بر کل کمیسیون پرداخت کنند. در این صورت، برای مثال مستأجر باید برای خانه‌ای که با پول پیش سی میلیون تومان و اجاره ماهانه سه میلیون تومان اجاره کرده، مبلغی نزدیک به یک میلیون تومان برای حق معامله، به دفاتر املاک پرداخت کند. مبلغی که برای برخی از مستاجران که دغدغه تهیه اجاره ماهانه خانه را دارند، هزینه کمی محسوب نمی‌شود.
خانه جدید، اسباب جدید
اشتباه نکنید؛ اینجا حرف از خرید اسباب و وسایل جدید مثل مبل و میز و فرش برای خانه نیست. در واقع روال درست این است که هر صاحب‌خانه‌ای، خانه‌اش را در حد نسبتاً معقول و ایده‌آلی به مستأجر اجاره و به اصطلاح تحویل می‌دهد و دیگر وظیفه‌ای در قبال زیبایی‌های مورد سلیقه مستأجر جدید ندارد. اما اگر شیرآلات باب میل مستأجر تازه‌وارد نباشد، اگر رنگ دیوارهای آن‌چنان که باید به دلش ننشیند و مسائلی شبیه به این، باید هزینه این قبیل زیباسازی‌ها را هم در پروسه جابه‌جایی به خانه جدید، گردن بگیرد. البته موضوع مهم و قانونی این است که می‌شود چیزی را که در حالت نرمال بد تلقی می‌شود از صاحب‌خانه برای تعمیر یا بازسازی درخواست کرد اما اگر صاحب‌خانه به هر دلیل ( منطقی یا غیرمنطقی) آن را قبول نکند، نهایتاً تمام هزینه‌ها پای مستأجری است که دلش نمی‌خواهد با چنین شرایطی کنار بیاید و هزینه تعمیر و زیباسازی‌اش را خودش بر عهده می‌گیرد.
هزینه‌ای برای متخصص‌ها
بعضی از هزینه‌ها، فردای روز اسباب‌کشی خودش را نشان می‌دهد؛ مثل هزینه نصب و وصل بعضی از وسایل خانه به خصوص آشپزخانه که گاهی انجام آنها از عهده هرکسی خارج است و نیاز به متخصص حرفه‌ای آن کار و طبیعتاً، هزینه‌های مخصوص به خودش را دارد. ماجرا این است که به نظر می‌رسد کمتر مستأجری، در زمان حساب و کتاب هزینه‌های جابه‌جایی، به فکر هزینه نصب یخچال، ماشین‌لباسشویی، ظرف‌شویی و دیگر وسایل شبیه این‌ها باشد؛ هزینه‌هایی که بر خلاف ظاهرشان، گاهی کمر شکن می‌شوند. در ساده‌ترین حالت، ممکن است نصب همین سه قلم از اصلی‌ترین و البته حساس‌ترین وسایل آشپزخانه، چیزی حدود ۶۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان (و البته بسته به نوع و مارک وسایل، گاهی کمتر یا بیشتر) خرج روی دست مستأجر جدید بگذارند. هزینه‌ای که اگر به قیمت سلامت آن کالا در سال‌های بعد و تضمین کارکردش در سال‌های بعد باشد، قطعاً ارزشش را دارد.
۶ تا ۸ میلیون تومان ناقابل
مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا زندگی را برای بسیاری از مستاجران تلخ کرده است، اما این همه مشکل آنها نیست، چرا که این روزها مستاجران باید هزینه‌های جابه‌جایی بیشتری پرداخت کنند.
با همه این حساب و کتاب‌ها، می‌شود مقدار حدودی هزینه جابه‌جایی یک مستاجر در طبقه متوسط جامعه را پیش‌بینی کرد.
هزینه نظافت خانه: ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان
هزینه کمیسیون آژانس املاک: ۹۰۰ تا ۲ میلیون تومان
هزینه باربری: ۳ تا ۴ میلیون
هزینه تعمیرات خانه جدید: ۱ تا ۲ میلیون‌تومان
با توجه به این قیمت‌ها یک خانواده طبقه متوسط برای جابه‌جایی باید مبلغی بین ۶ تا ۸ میلیون‌تومان کنار بگذارد.
