بحران اقتصادی جهانی ناشی از شیوع بیماری «کرونا» که گریبان غالب کشور‌های جهان را گرفته است، برای عربستان به دلیل گرفتار بودن این کشور در بحران‌های متعدد، هولناک‌تر است.
به گزارش میزان طوفان بی وقفه مشکلات، عربستان را درگیر کرده است.
عربستان که تاکنون بیش از ۸۱ هزار مورد ابتلا به کرونا و نزدیک به ۵۰۰ مورد مرگ و میر ناشی از این بیماری را ثبت کرده است، در حال تجربه چالش بهداشتی است که از زوایای مختلف این کشور را تحت تاثیر قرار داده است.
پادشاهی سعودی همچنین با معضل کاهش تقاضای جهانی نفت مواجهه شده که اگرچه آغازش با «ریاض» بوده، اما دیگر از کنترلش خارج شده است.
جنگ در یمن و ناآرامی‌های داخلی خانواده سلطنتی بر ابهام و وخامت شرایط عربستان می‌افزایند.
این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که به جز شیوع کرونا و چالش بهداشتی منتج از آن، سایر معضل‌ها نتیجه سیاست‌های بی پروای «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی است.
پیامد‌های چالش‌ها و بحران‌های مذکور برای عربستان
- پیامد‌های اقتصادی: عربستان که علاوه بر بحران اقتصادی جهانی ناشی از شیوع کرونا، با هزینه‌های سرسام آور جنگ پنج ساله یمن و کاهش بهای جهانی نفت مواجه شده و درآمد‌های ناشی از حج عمره و گردشگری را از دست داده، باید تغییرات مهمی در رویکرد‌های اقتصادی و نظامی خود به عمل بیارد.
این بیماری که سبب شده تا بخش عمده‌ای از نیروی کار این کشور که عمدتا مهاجران شرق آسیا هستند، از دور فعالیت خارج شوند، از طریق ناتمام گذاشتن پروژه‌های متعدد، هزینه‌های زیادی را بر این کشور تحمیل کرده است.
از سوی دیگر عربستان برای تامین نیاز‌های مالی خود، باید بتواند هر بشکه نفت را به قیمت ۸۵ دلار به فروش برساند؛ امری که در سال‌های اخیر محقق نشده و حتی اکنون به رقم ۲۵ دلار رسیده است.
کاهش قیمت نفت در پنج سال اخیر سبب شده تا ریاض برای تامین بودجه خود از صندوق ذخیره ارزی استفاده کند؛ از این رو ذخیره ارزی این کشور از ۷۵۰ میلیارد دلار به ۵۰۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است؛ از سوی دیگر عربستان با انجام اقدام‌های ریاضتی مانند سه برابر کردن مالیات بر ارزش افزوده، قطع یارانه‌ها و انجام دیگر اقدام‌های ریاضتی به شکلی نامتوازن اقشار فقیرتر جامعه را هدف قرار داده است.
در بررسی‌های انجام شده توسط رویترز، براساس داده‌های بانک مرکزی عربستان، این کشور در ماه مارس نزدیک به ۲۷ میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی خود برداشت کرده که در سال‌های اخیر بی سابقه بوده است.
- پیامد‌های سیاسی: باید توجه داشت که کاهش بودجه نظامی عربستان، می‌تواند روابط بحرانی و تیره ریاض و «واشنگتن» را که تاکنون با بند خرید‌های میلیارد دلاری تسلیحاتی به هم متصل بوده و در پی بحران نفت با چالش مواجه شد، با مشکلات جدیدی مواجه کند.
- پیامد‌های امنیتی: ابتلای شمار زیادی از اعضای خانواده سلطنتی عربستان به بیماری کرونا و آغاز دور جدید دستگیری‌ها در میان خانواده سلطنتی در کنار بحران اقتصادی که چشم انداز ناآرامی‌های اجتماعی را تیره‌تر کرده، موضوع تامین امنیت در این کشور را دشوارتر ساخته است.
عربستان به کدام سو میرود؟
به نظر می‌رسد با در نظر داشتن شرایط پیش گفته اکنون ریاض گزینه‌های محدودی برای خروج و برون رفت از بحران پیش رو دارد که به ترتیب اولویت عبارتند از:
- پایان دادن به جنگ بی حاصل یمن: ریاض در حدود شش سال گذشته هزینه‌های زیادی برای پیروزی در این جنگ کرده، اما نتیجه‌ای به دست نیاورده است.
پایان دادن به این جنگ ضمن کاستن از بار اقتصادی عربستان، بدترین بحران بشردوستانه جهان را نیز خاتمه می‌دهد؛ ضمن اینکه مراکز حساس و امنیتی عربستان را از تیررس رشته عملیات تلافی جویانه یمنی‌ها خارج کرده و بحران‌های ناشی از این جنگ در روابط ریاض با کشور‌های همسایه را بهبود می‌بخشد.
-کاهش هزینه‌های نظامی: عربستان که در سال‌های اخیر همواره در میان پنج کشور دارای بالاترین میزان مخارج نظامی بوده، در دوران حضور «دونالد ترامپ» در کاخ سفید به شکل جنون آمیزی خرید‌های تسلیحاتی گرانقیمت انجام داده است.
این امر سبب شده تا این کشور به لحاظ هزینه‌های نظامی در جایگاهی بالاتر از کشور‌های فرانسه، آلمان و ژاپن قرار بگیرد.
