هواپیمای ATR شرکت هواپیمایی آسمان روز یک‌شنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۶ با شماره پرواز ۳۷۰۴ در ساعت ۸:۰۵ از مهرآباد تهران به مقصد یاسوج پرواز می‌کند.
به گزارش فارس، ارتباط خلبان این هواپیمای ATR72-212 پس از یک ساعت و ۲۵ دقیقه با برج مراقبت قطع می‌شود و هواپیما ساعت ۹:۳۲ بعد از برخورد با کوه دنا سقوط می‌کند؛ این حادثه در قلهٔ پازن پیرِ کوه دنا در جنوب روستای کهنگان از توابع پادنا در ۱۲۰ کیلومتری سمیرم رخ داد.
هدایت این پرواز را کاپیتان حجت‌الله فولاد بر عهده داشت، در این سانحه همه سرنشینان هواپیما جان باختند؛ در این پرواز ۵۹ مسافر، ۲ مهماندار (بهنام رضایی نیارکی و محمد حسین فرش‌سنگی)، ۲ نفر امنیت پرواز (محمود بهشتی و فرهاد معصومی) و ۲ نفر خلبان و کمک خلبان (خلبان حجت‌الله فولاد و کمک خلبان کاوه خلیلی) حضور داشتند.
آخرین سیگنال از هواپیما حدود ۶ دقیقه پیش از سانحه در ساعت ۰۹:۲۶ صبح به وقت محلی (05:55:59 UTC) در ارتفاع ۱۶۹۷۵ پا از سطح دریا و در حال کاهش ارتفاع ارسال شده است.
بنابراین گزارش، پس از سانحه هواپیمای ATR در مسیر تهران - یاسوج، سازمان هواپیمایی کشوری در بررسی‌های اولیه خطای خلبان را عامل بروز این حادثه اعلام کرد، اما به تدریج بررسی‌های دقیق‌تر کارشناسان مستقل، نشان از این داشت که در این حادثه فقط خطای خلبان موجب بروز سانحه نشده است و موارد دیگری از جمله ضعف نظارت سازمان هواپیمایی کشوری و فرسودگی و ضعف تجهیزات هواشناسی و فرودگاهی فرودگاه یاسوج در بروز این حادثه مشهود است.
کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی نیز به صورت مستقل بررسی این سانحه را آغاز کرد و پس از بررسی‌های مفصل کارشناسی و پس از رفت و برگشت و کش و قوس فراوان بالاخره درست دو یا سه روز مانده به پایان مجلس دهم در خرداد ماه جاری گزارش خود را درباره این سانحه منتشر کرد.
* گزارش کمیسیون اصل 90 درباره سانحه ATR چه می‌گوید؟
در این گزارش، ضعف نظارتی سازمان هواپیمایی کشوری و صدور گواهینامه‌های مربوطه بدون بررسی کارشناسی و یا بدون توجه به نظرات کارشناسی و عدم برخورد مناسب با متخلفین، از عوامل دخیل در بروز سانحه عنوان شده است.
همچنین عملکرد ناصحیح مراقبت پرواز و شرکت فرودگاه‌ها شامل مکالمات غیراستاندارد و غیرضروری مراقبت پرواز در بحرانی‌ترین شرایط پرواز با خلبان، خرابی دستگاه DME و ارائه اطلاعات غیرعلمی و ناصحیح در این خصوص به خلبان که از نظر به‌هم‌زدن تمرکز کروی پرواز نباید انجام می‌شد، عدم وجود گزارش پیش‌بینی هواشناسی در این فرودگاه و استفاده از دستگاه‌های کمک‌ناوبری قدیمی و طرح پروازی فرودگاه یاسوج با وجود نصب دستگاه‌های جدید کمک‌ناوبری DVOR در سال ۱۳۹۲ در آن فرودگاه که تا زمان سانحه راه‌اندازی نشده بود، از دیگر عوامل مؤثر در بروز سانحه عنوان شده است.
صدور گواهینامه عملیاتی (.A.O.C) شرکت آسمان توسط سازمان هواپیمایی کشوری باوجود سه عدد یافته نوع یک و چندین یافته نوع دو، ضعف آموزش کروی پروازی و اشکالات مرکز آموزش (ATO) شرکت هواپیمایی آسمان به‌طوری که گواهینامه آن مرکز چندین ماه تعلیق بوده و در زمان تعلیق، گواهینامه کلاس زمینی و سمیلاتور کمک‌خلبان هواپیمای سانحه‌دیده برگزار شده است، از دیگر عوامل دخیل در بروز سانحه سقوط عنوان شده است.
همچنین در گزارش کمیسیون اصل 90 قید شده است که کارخانه ATR برخلاف تعهدات بین‌المللی مندرج در پیمان شیکاگو و خصوصاً ضمیمه شماره 8 آن به‌بهانه تحریم، تجهیزات مربوط به سامانه پایش کارآیی (APM) را در اختیار شرکت آسمان قرار نداده است که این موضوع باید از طریق مبادی مربوطه مورد پیگیری قرار گیرد؛ از سوی دیگر شرکت هواپیمایی آسمان و سازمان هواپیمایی کشوری از فرصت برجام برای تجهیز هواپیماهای ATR به سامانه پایش کارآیی (APM) استفاده مناسب نکرده‌‌اند به‌طوری که باوجود ورود چندین فروند هواپیمای ATR نو به کشور، متأسفانه این تجهیزات از کارخانه ATR دریافت نشده است.
* فرانسوی‌ها تلاش کردند ضعف ATR در برابر یخ‌زدگی را بپوشانند و سازمان هواپیمایی به آنها کمک کرد
با این وجود امروز، رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی در واکنش به گزارش کمیسین اصل 90 گفته است: «گزارش کمیسیون اصل 90 با محوریت یخ زدگی هواپیما تهیه شده و بعضی از مشکلات عملیاتی و طراحی در آن دیده نشده است.»
بنابراین گزارش در حالی رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی مدعی است که مشکلات عملیاتی بر موضوع یخ‌زدگی هواپیما در گزارشات ارجحیت دارد که در بخشی از گزارش کمیسیون اصل 90 آمده است: گزارش‌های دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری درخصوص سانحه یاسوج توسط اعضای گروه‌های یازده‌گانه تهیه نشده و مورد تأیید آنها نیست؛ با توجه به ضعف‌های هواپیمای ATR در مواجهه با یخ‌زدگی و سوانح متعدد قبلی آن تیم فرانسوی تلاش کرده که ضعف این هواپیما را بپوشاند و دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری نیز در این کار به آنها کمک نموده و منافع ملی نادیده گرفته شده است.
طبق گفته رضایی‌فر به یکی از رسانه‌ها، قوه قضائیه با استفاده از گزارش سازمان هواپیمایی و سایر اطلاعات جمع آوری شده گزارشی را به منظور شناسایی مقصران در سانحه ATR یاسوج تهیه کرده است و کمیسیون اصل 90 هم براساس شرح وظایف خود که به نحوی مسئولیت نظارت بر ارگان‌های دولتی دارد، به تازگی گزارش خود را در این رابطه منتشر کرد.
به گفته مدیرکل بررسی سوانح و حوادث هوایی سازمان هواپیمایی، در تهیه گزارش‌ها هدف ما، شناسایی مقصر نیست و براساس آیین‌نامه هیات دولت هدف از تهیه گزارش پیشگیری از تکرار این سوانح است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا نتیجه گزارش‌ها از یک سانحه متفاوت است، گفته است: هر کارشناسی می‌تواند نظرات متفاوتی داشته باشد و از آنجایی که اهداف تهیه گزارش متفاوت است لزوماْ محتوای گزارش‌ها یکی نیست.
به گفته رضایی‌فر تاخیری در ارایه گزارش به نهادهای مربوطه نداشته‌ایم و پیش از این‌ها، پیش‌نویس گزارش نهایی را به مجلس و قوه قضاییه ارایه کردیم اما درخواست آنها این بود که به دلیل رسیدن به حقوق بین المللی اولیای دم فعلا گزارش نهایی را منتشر نکنیم.
* رضایی‌فر: استقلال کمیسیون بررسی سانحه خلاف قانون است
رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی درباره اینکه چرا کمیسیون سوانح مستقل از سازمان هواپیمایی نیست، گفته است: در این باره باید قانون مجلس و آیین نامه هیات دولت اصلاح شود، اگر این روند خارج از سازمان هواپیمایی کشوری انجام شود، برخلاف قانون و آیین نامه هیات دولت است.
به هر حال طبق گزارش کمیسیون اصل 90 طیف گسترده‌ای از تخلفات عموماً عامدانه جهت کتمان عدم انجام امریه صلاحیت پروازی مربوط به یخ‌زدگی توسط شرکت آسمان انجام شده است.
نظارت‌های سازمان هواپیمایی کشوری بر شرکت آسمان ضعیف بوده و گواهینامه‌های قابلیت پرواز (.C.of.A) و گواهینامه بازنگری صلاحیت پروازی هواپیما بر خلاف مقررات مربوطه بدون بررسی کارشناسی صادر شده است.
به تازگی نیز سازمان هواپیمایی کشوری در راستای ایجاد ابهام در در روند بررسی دادگاه سانحه ATR یاسوج، تلاش کردند با انتساب جعل اسناد به یکی از کارشناسان هیأت کارشناسی سانحه، در روند بررسی، اختلال ایجاد کنند.
به گزارش فارس، ارتباط خلبان این هواپیمای ATR72-212 پس از یک ساعت و ۲۵ دقیقه با برج مراقبت قطع می‌شود و هواپیما ساعت ۹:۳۲ بعد از برخورد با کوه دنا سقوط می‌کند؛ این حادثه در قلهٔ پازن پیرِ کوه دنا در جنوب روستای کهنگان از توابع پادنا در ۱۲۰ کیلومتری سمیرم رخ داد.
هدایت این پرواز را کاپیتان حجت‌الله فولاد بر عهده داشت، در این سانحه همه سرنشینان هواپیما جان باختند؛ در این پرواز ۵۹ مسافر، ۲ مهماندار (بهنام رضایی نیارکی و محمد حسین فرش‌سنگی)، ۲ نفر امنیت پرواز (محمود بهشتی و فرهاد معصومی) و ۲ نفر خلبان و کمک خلبان (خلبان حجت‌الله فولاد و کمک خلبان کاوه خلیلی) حضور داشتند.
آخرین سیگنال از هواپیما حدود ۶ دقیقه پیش از سانحه در ساعت ۰۹:۲۶ صبح به وقت محلی (05:55:59 UTC) در ارتفاع ۱۶۹۷۵ پا از سطح دریا و در حال کاهش ارتفاع ارسال شده است.
بنابراین گزارش، پس از سانحه هواپیمای ATR در مسیر تهران - یاسوج، سازمان هواپیمایی کشوری در بررسی‌های اولیه خطای خلبان را عامل بروز این حادثه اعلام کرد، اما به تدریج بررسی‌های دقیق‌تر کارشناسان مستقل، نشان از این داشت که در این حادثه فقط خطای خلبان موجب بروز سانحه نشده است و موارد دیگری از جمله ضعف نظارت سازمان هواپیمایی کشوری و فرسودگی و ضعف تجهیزات هواشناسی و فرودگاهی فرودگاه یاسوج در بروز این حادثه مشهود است.
کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی نیز به صورت مستقل بررسی این سانحه را آغاز کرد و پس از بررسی‌های مفصل کارشناسی و پس از رفت و برگشت و کش و قوس فراوان بالاخره درست دو یا سه روز مانده به پایان مجلس دهم در خرداد ماه جاری گزارش خود را درباره این سانحه منتشر کرد.
* گزارش کمیسیون اصل 90 درباره سانحه ATR چه می‌گوید؟
در این گزارش، ضعف نظارتی سازمان هواپیمایی کشوری و صدور گواهینامه‌های مربوطه بدون بررسی کارشناسی و یا بدون توجه به نظرات کارشناسی و عدم برخورد مناسب با متخلفین، از عوامل دخیل در بروز سانحه عنوان شده است.
همچنین عملکرد ناصحیح مراقبت پرواز و شرکت فرودگاه‌ها شامل مکالمات غیراستاندارد و غیرضروری مراقبت پرواز در بحرانی‌ترین شرایط پرواز با خلبان، خرابی دستگاه DME و ارائه اطلاعات غیرعلمی و ناصحیح در این خصوص به خلبان که از نظر به‌هم‌زدن تمرکز کروی پرواز نباید انجام می‌شد، عدم وجود گزارش پیش‌بینی هواشناسی در این فرودگاه و استفاده از دستگاه‌های کمک‌ناوبری قدیمی و طرح پروازی فرودگاه یاسوج با وجود نصب دستگاه‌های جدید کمک‌ناوبری DVOR در سال ۱۳۹۲ در آن فرودگاه که تا زمان سانحه راه‌اندازی نشده بود، از دیگر عوامل مؤثر در بروز سانحه عنوان شده است.
صدور گواهینامه عملیاتی (.A.O.C) شرکت آسمان توسط سازمان هواپیمایی کشوری باوجود سه عدد یافته نوع یک و چندین یافته نوع دو، ضعف آموزش کروی پروازی و اشکالات مرکز آموزش (ATO) شرکت هواپیمایی آسمان به‌طوری که گواهینامه آن مرکز چندین ماه تعلیق بوده و در زمان تعلیق، گواهینامه کلاس زمینی و سمیلاتور کمک‌خلبان هواپیمای سانحه‌دیده برگزار شده است، از دیگر عوامل دخیل در بروز سانحه سقوط عنوان شده است.
همچنین در گزارش کمیسیون اصل 90 قید شده است که کارخانه ATR برخلاف تعهدات بین‌المللی مندرج در پیمان شیکاگو و خصوصاً ضمیمه شماره 8 آن به‌بهانه تحریم، تجهیزات مربوط به سامانه پایش کارآیی (APM) را در اختیار شرکت آسمان قرار نداده است که این موضوع باید از طریق مبادی مربوطه مورد پیگیری قرار گیرد؛ از سوی دیگر شرکت هواپیمایی آسمان و سازمان هواپیمایی کشوری از فرصت برجام برای تجهیز هواپیماهای ATR به سامانه پایش کارآیی (APM) استفاده مناسب نکرده‌‌اند به‌طوری که باوجود ورود چندین فروند هواپیمای ATR نو به کشور، متأسفانه این تجهیزات از کارخانه ATR دریافت نشده است.
* فرانسوی‌ها تلاش کردند ضعف ATR در برابر یخ‌زدگی را بپوشانند و سازمان هواپیمایی به آنها کمک کرد
با این وجود امروز، رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی در واکنش به گزارش کمیسین اصل 90 گفته است: «گزارش کمیسیون اصل 90 با محوریت یخ زدگی هواپیما تهیه شده و بعضی از مشکلات عملیاتی و طراحی در آن دیده نشده است.»
بنابراین گزارش در حالی رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی مدعی است که مشکلات عملیاتی بر موضوع یخ‌زدگی هواپیما در گزارشات ارجحیت دارد که در بخشی از گزارش کمیسیون اصل 90 آمده است: گزارش‌های دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری درخصوص سانحه یاسوج توسط اعضای گروه‌های یازده‌گانه تهیه نشده و مورد تأیید آنها نیست؛ با توجه به ضعف‌های هواپیمای ATR در مواجهه با یخ‌زدگی و سوانح متعدد قبلی آن تیم فرانسوی تلاش کرده که ضعف این هواپیما را بپوشاند و دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری نیز در این کار به آنها کمک نموده و منافع ملی نادیده گرفته شده است.
طبق گفته رضایی‌فر به یکی از رسانه‌ها، قوه قضائیه با استفاده از گزارش سازمان هواپیمایی و سایر اطلاعات جمع آوری شده گزارشی را به منظور شناسایی مقصران در سانحه ATR یاسوج تهیه کرده است و کمیسیون اصل 90 هم براساس شرح وظایف خود که به نحوی مسئولیت نظارت بر ارگان‌های دولتی دارد، به تازگی گزارش خود را در این رابطه منتشر کرد.
به گفته مدیرکل بررسی سوانح و حوادث هوایی سازمان هواپیمایی، در تهیه گزارش‌ها هدف ما، شناسایی مقصر نیست و براساس آیین‌نامه هیات دولت هدف از تهیه گزارش پیشگیری از تکرار این سوانح است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا نتیجه گزارش‌ها از یک سانحه متفاوت است، گفته است: هر کارشناسی می‌تواند نظرات متفاوتی داشته باشد و از آنجایی که اهداف تهیه گزارش متفاوت است لزوماْ محتوای گزارش‌ها یکی نیست.
به گفته رضایی‌فر تاخیری در ارایه گزارش به نهادهای مربوطه نداشته‌ایم و پیش از این‌ها، پیش‌نویس گزارش نهایی را به مجلس و قوه قضاییه ارایه کردیم اما درخواست آنها این بود که به دلیل رسیدن به حقوق بین المللی اولیای دم فعلا گزارش نهایی را منتشر نکنیم.
* رضایی‌فر: استقلال کمیسیون بررسی سانحه خلاف قانون است
رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی درباره اینکه چرا کمیسیون سوانح مستقل از سازمان هواپیمایی نیست، گفته است: در این باره باید قانون مجلس و آیین نامه هیات دولت اصلاح شود، اگر این روند خارج از سازمان هواپیمایی کشوری انجام شود، برخلاف قانون و آیین نامه هیات دولت است.
به هر حال طبق گزارش کمیسیون اصل 90 طیف گسترده‌ای از تخلفات عموماً عامدانه جهت کتمان عدم انجام امریه صلاحیت پروازی مربوط به یخ‌زدگی توسط شرکت آسمان انجام شده است.
نظارت‌های سازمان هواپیمایی کشوری بر شرکت آسمان ضعیف بوده و گواهینامه‌های قابلیت پرواز (.C.of.A) و گواهینامه بازنگری صلاحیت پروازی هواپیما بر خلاف مقررات مربوطه بدون بررسی کارشناسی صادر شده است.
به تازگی نیز سازمان هواپیمایی کشوری در راستای ایجاد ابهام در در روند بررسی دادگاه سانحه ATR یاسوج، تلاش کردند با انتساب جعل اسناد به یکی از کارشناسان هیأت کارشناسی سانحه، در روند بررسی، اختلال ایجاد کنند.
