هر چه جهان جلوتر می‌رود، عطش معرفت بیشتر حس میشود. خیلی موضوعات فراموش شده و بسیاری از خصلت‌های اخلاقی در رفتار‌های انسان‌ها خود نمایی نمی‌کند. عید غدیر شاید بهترین بهانه است که کمی از معارف امیر المومنین علی (ع) یاد کنیم. مردی که حاوی همه معرفت‌های انسانی بودند. یکی از بارز‌ترین ویژگی‌های حضرت علی (ع) جوانمردی ایشان بود. در این خصوص با حجت الاسلام و المسلمین تبریزی کارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی گفت‌گو کردیم.
به گزارش باشگاه خبرنگاران این کارشناس مذهبی گفت: یکی از خصلت‌هایی که درباره امیر المومنین (ع) به گوش ما خورده و کمتر با عمق مفهوم آن آشنا هستیم، جوانمردی است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند، لا فَتى اِلاّ عَلِىّ ... یعنی هیچ جوانمردی جز علی (ع) نیست. فتی یعنی جوانمردی. پیامبر اکرم (ص) درموقعیت‌هایی مختلفی این تعبیر را درباره امام علی (ع) به کار برده اند. عده‌ای خدمت رسول خدا (ص) رسیدند و گفتند که در فلان مکان، گناهی انجام میشود. در واقع این افراد خبر چینی کردند؛ کاری که با ارزش‌های اسلام مغایر است.
وی افزود: عده‌ای دیگر به پیامبر (ص) عرض کردند، بگذارید ما این موضوع را بررسی کنیم. پیامبر (ص) نگذاشتند کسی به جست و جوی این کار برود و فقط امیر المومنین (ع) را مامور کردند. حضرت به محلی که گفته شده بود، رفتند؛ دست مبارک را مقابل چشمان مبارک گذاشتند و دور تا دور خانه را گشتند؛ سپس امیر المومنین (ع) خدمت رسول خدا (ص) رسیدند و گفتند، من کل آن خانه را گشتم و چیزی ندیدم. رسول خدا (ص) در پاسخ به امام علی (ع) فرمودند، علی جان! تو اول جوانمرد این امت هستی.
حجت الاسلام و المسلمین تبریزی ادامه داد: شاید در ذهن بیاید که جوانمردی بخشی از ایمان است؛ خیر اینگونه نیست؛ ایمان مانند آزادگی، جدا از ایمان است. یعنی می‌توان دین داشت و آزاده نبود یا آزاده بود، اما دین نداشت. ما هر دو مورد را در طول تاریخ داشتیم. بزرگان دین ما فرمودند، فرد با تقوا انسانی است که در قیامت کسی مزاحمش نمی‌شود؛ چون به کسی ظلم نکرده است. انسان جوانمرد هم شخصی است که جلوی کسی را نمی‌گیرد. یعنی نه تنها به کسی ظلم نکرده است، بلکه به او ظلم شده و گذشت کرده است. به همین دلیل امام علی (ع) فرمودند با قاتلم به عدالت رفتار کنید. جوانمردی یعنی همین.
عدالت علی
وی در ادامه به ارزش‌های والای انسانی در اسلام اشاره کرد و گفت: حقوق بشر غربی سال‌های سال نمی‌تواند به حقوق بشری که در رفتار امام علی (ع) بوده است، برسد. اسلام دین جزئیات است. دین ما می‌گوید اگر کسی به فرد اعدامی که پای چوبه دار می‌رود، توهین کند، باید در قیامت جواب گوی آن شخص باشد. در روایات آمده است در قیامت همه پیامبران محشور می‌شوند و می‌گویند وا نفسا! همه نگران خودشان هستند، اما پیامبر اکرم (ص) از آن جایی که جوانمرد هستند، می‌فرمایند وا امتا! من نگران امتم هستم.
این پژوهشگر دینی به مشکلات جامعه امروز و جهان در زمینه انسانیت اشاره کرد و افزود: امروز خصلت جوانمردی مغفول است؛ حالا چه فرد مومن باشد چه غیر مومن. در مکان‌های عمومی خیلی بحث میشود که مثلا چرا ماسک نمی‌زنید یا فاصله اجتماعی را رعایت نمی‌کنید. رعایت کردن آداب اجتماعی میشود جوانمردی و رعایت نکردن آن ناجوانمردی است. قدیم برخی دزد‌ها هم جوانمردی داشتند. یعقوب لیث آن قدر دزد ماهری بود که یک بار توانست به خزانه دولت تجاوز کند. یعقوب وارد کاخ پادشاه شد، یک شیء گران بها را برداشت و بازگشت.
جوانمردی؛ در نایاب امروز
حجت الاسلام تبریزی ادامه داد: یعقوب در تاریکی تردید کرد که این شیء دُر گران بهاست یا نه. کمی از آن شیء را مزه کرد، متوجه شد که سنگ نمک است. سپس این سنگ را زمین گذاشت و گفت نمک گیر دولت شدم؛ تا زمانی که این دولت برپاست من از آن دزدی نمی‌کنم. پادشاه فردای آن روز آمد، پرس و جو کرد و به خادمان دستور داد ببینند این چه دزدی بوده که وارد خزانه شده و یک ریال بر نداشته است. سرانجام یعقوب را پیدا کردند. وقتی یعقوب ماجرا را برای پادشاه تعریف کرد پادشاه گفت، معلوم است که امانت دار خوب و انسان جوانمردی هستی. سپس یعقوب لیث را خزانه دار خود کرد. جوان مردی یعقوب او را به اینجا رساند.
وی در پایان اضافه کرد: ابوذر غفاری در جنگ تبوک بود. شتری داشت که مریض شد، اما شتر را با وجود سختی‌های فراوان رها نکرد. ابوذر می‌توانست شتر را همان جا رها کند و خود را نجات دهد، اما ماند و سه روز در بیابان‌های گرم عربستان شتر را تیمار کرد. ابوذر هر چه آب و غذا داشت به شتر داد. این صحابه خوب رسول خدا (ص) یک سیاه پوست بود و سوادی نداشت، اما در معرفت به کجا رسید. اسلام اینگونه انسان تربیت می‌کند. پس از سه روز شتر مُرد. ابوذر به مسیرش ادامه داد. در راه بازگشت پیامبر اکرم (ص) ابوذر را دیدند که حال خوبی نداشت. دیدند ابوذر مشک آب روی دوش دارد، اما از تشنگی غش کرده است. گفتند چرا آب نخوردی؛ گفت جوانمردی ندیدم که پیامبر اکرم (ص) و اصحاب تشنه باشند و من آب بخورم. اگر جوان مردی امروز در جامعه ما و در عالم پیاده شود، بسیاری از مشکلات اجتماعی حل خواهد شد.
