سالهاست که بودجه کشور با تکیه بر درآمد‌های نفتی بسته می‌شود که این امر مشکلاتی مانند قابل پیش بینی نبودن قیمت نفت را به دنبال داشت، اکنون که کشور در شرایط تحریمی قرار دارد و باید منابع جایگزینی برای هزینه ها مشخص شود.
به گزارش باشگاه خبرنگاران رهبر معظم انقلاب چند سالی است که پس از اعمال تحریم‌های بین المللی پیشنهاد اصلاحات ساختاری بودجه را مطرح کردند. ایشان مقرر فرمودند که نقشه راه و برنامه اصلاح ساختار بودجه با چشم انداز دو ساله تهیه شود.
علی لاریجانی رئیس مجلس وقت اواسط بهمن سال ۹۷ در مصاحبه‌ای خبر از دستور رهبر انقلاب برای اصلاح ساختاری کشور داد؛ سازمان برنامه و بودجه بیست فروردین سال ۹۸ طرح اصلاح ساختار بودجه را رونمایی کرد اما در همان زمان بسیاری از نمایندگان مجلس اعلام کردند که در طرح سازمان برنامه و بودجه هیچ اصلاحی در بودجه صورت نگرفته است.
نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در سوم شهریور ماه ۱۳۹۸ و در حاشیه نشست کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دهم با اشاره به اینکه بودجه سال ۹۹ بر اساس ساختار اصلاح شده بسته می‌شود، گفت: بودجه سال ۱۳۹۹ با بودجه سالهای قبل متفاوت خواهد بود و این تفاوت لحاظ کردن اصلاحات ساختاری در بودجه است.
رهبر انقلاب در سخرانی روز عید قربان دوباره بر اصلاحات ساختاری بودجه تاکید کردند و «اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور را «اصلاح ساختار بودجه»، «اصلاح نظام بانکی»، «ارتقای سرمایه‌گذاری و اشتغال» و «بهبود محیط کسب و کار» برشمردند و گفتند: «این موارد دو سال قبل و هم‌زمان با تشکیل جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی به سران قوا ابلاغ شد که البته با وجود تلاشها، پیشرفت قابل توجهی نداشته است؛ البته مهم این است که ما می‌دانیم چه می‌خواهیم و به دنبال چه برنامه‌ای هستیم.»
چندی قبل کمیته تخصصی اصلاح ساختار بودجه مجلس با حضور مسئولان سازمان برنامه و بودجه، چگونگی اعمال اصلاحات ساختاری بودجه را مورد بررسی قرار دادند، یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفته بود که «مطالعاتی در زمینه اصلاح ساختار بودجه در مرکز پژوهش‌های مجلس در حال انجام است و دولت نیز پذیرفته که به جای ارائه لایحه به مجلس، همین مطالعات را مبنا قرار دهد»، اما بلافاصله پورمحمدی با تکذیب این خبر گفت که «این برنامه پیش از این به مجلس ارائه شده و چنین توافقی نه از جانب نوبخت صورت گرفته و نه از جانب مدیران سازمان برنامه و بودجه با نمایندگان مجلس؛ اما در همان بیانیه نشانی از ارائه اصلاحات ساختاری بودجه در قالب لایحه به چشم نمی‌خورد.»
در روز‌های اخیر معادله‌ای دو وجهی میان نمایندگان مجلس و خصوصا اهالی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شکل گرفته است، برخی معتقدند که مجلس باید با طرحی یک فوریتی خودش کار اصلاح ساختار بودجه را به دست بگیرد و کاری که سازمان برنامه و بودجه و دولت ناتمام گذاشته را به اتمام برساند، در حالی که طبق اصل ۷۵ طرح‌های قانونی و پیشنهاد‌ها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه‌های عمومی می‌انجامد، در صورتی این موضوع قابل طرح در مجلس است که در آن روش جبران کاهش درآمد یا تامین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.
محسن زنگنه رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران گفت: برخی نمایندگان بر این باورند که باید طرح اصلاح ساختار بودجه با قید یک فوریت به صحن علنی مجلس بیاید، برخی دیگر معتقدند که اگر اصلاحات ساختاری به سال ۱۴۰۰ نمی‌رسد کمیسیون‌ها کار تخصصی خود را انجام داده و پیشنهاد خود را به شورای هماهنگی سران قوا ارائه دهند، اما لازم به ذکر است که این امر برای حالت اضطرار بوده و تا حد امکان اصلاحات ساختاری بودجه باید از مجرای قانونی خود انجام شود.
حمیدرضا حاجی بابایی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره چگونگی اصلاحات ساختاری بودجه گفت: عدم اصلاح ساختار بودجه درد مزمن و چند سالهای است که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، چراکه بودجه ما به دلیل نواقصی که دارد نمی‌تواند پاسخگوی شرایط امروز کشور باشد.
وی افزود: مقام معظم رهبری چندین سال است که بر اصلاحات ساختاری تاکید دارند، که این اصلاحات به معنی شفافیت در هزینه ها، منابع، مصارف، امور بانکی و مالیات‌ها بوده است و به عبارتی تمامی مشکلات ما از همین عدم شفافیت در بودجه نشات می‌گیرد.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه تصریح کرد: برخی معتقدند که اگر دولت برای اصلاح ساختار بودجه لایحه‌ای ارائه نکرد، مجلس خود این کار را به دست بگیرد در حالی که طبق اصل ۷۵ ما نمی‌توانیم بودجه را در قالب طرح اصلاح کنیم.
قطار دولت دوازدهم تنها چند ماه تا رسیدن به ایستگاه پایانی فاصله دارد و به نظر نمی‌رسد دولت وقتی برای ارائه اصلاحات ساختاری بودجه در قالب لایحه داشته باشد و قانونا دولت باید بودجه سال آینده را در اواسط آذرماه به مجلس تقدیم کند، اگر دولت و مجلس قصد دارند که اصلاحات ساختار بودجه را انجام دهند بهتر است سریعتر این اقدام را انجام دهند.
