این روزها بر خلاف سیاست کلی نظام در خصوص لزوم رشد جمعیت شاهد اتفاقاتی هستیم که مانعی مهم برای افزایش جمعیت کشور محسوب می شود و آن هم افزایش افسارگسیخته قیمت پوشک کودک است. شیب رشد قیمت پوشک طی یکی، دو سال اخیر آنقدر تند بوده که به دلیل مشکلات اقتصادی، بسیاری خانواده ها مجبور به گرفتن زودهنگام پوشک از کودکانشان شده اند. به گفته روانشناسان، این موضوع می تواند آثار روانی منفی قابل ملاحظه‌ای بر کودکان داشته باشد. در عین حال، بالارفتن هزینه بچه داری از ابتدای تولد نوزاد، عاملی برای کاهش انگیزه زوج ها به فرزندآوری محسوب شده و بر نرخ جمعیت اثرگذار است. از همین رو شاید بتوان گفت نظارت بر عملکرد و قیمت گذاری کارخانه های تولیدکننده پوشک اهمیتی کمتر از کنترل بازار کالاهای اساسی ندارد.
به گزارش فارس در این شرایط شاهد نوعی هرج و مرج در عرضه پوشک به عنوان یک کالای مهم در اقتصاد خانوارهای دارای فرزند خردسال هستیم.از اختلاف قابل توجه بین نرخ درج شده بر روی کالا با قیمت بازار گرفته تا رشد قابل توجه قیمت ها و همچنین افت کیفیت لایه جاذب این محصولات.
در حال حاضر قیمت درج شده بر روی یک بسته 24 عددی پوشک سایز 6 کودک 132 هزار تومان است و به عبارتی خانوارها بابت هر عدد پوشک حدود 5500 تومان هزینه می کنند. اگر هر کودک به طور متوسط روزانه 5 تا 6 عدد پوشک مصرف کند هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر 3 سال 27 هزار و 500 تومان تا 33 هزار تومان خواهد بود که در ماه حدود 825 هزار تا یک میلیون تومان برآورد می شود. البته با توجه به شناوربودن قیمت ها، این هزینه تمام شده در هر ماه می تواند رقم بالاتری از ماه قبل باشد و در ضمن برای خانوارهای دارای دو یا چند فرزند زیر 3 سال بسیار بالاتر خواهد بود.
* چطور خرده فروشان پوشک را ارزان‌تر از قیمت درج شده می فروشند؟
با وجود درج قیمت بر روی بسته بندی پوشکها، قیمت هر بسته پوشک در مراکز عرضه مختلف، متفاوت است به طوری که پوشک 132 هزار تومانی در میادین میوه و تره بار 125 هزار تومان، بازار بزرگ 110 هزار تومان و برخی مراکز خرده فروشی 130 هزار تومان عرضه می شود.
در عین حال، در مورد یک نوع پوشک شورتی می توان به درج قیمت 166 هزار تومانی بر روی بسته 24 تایی این محصول اشاره کرد که با اعمال تخفیف، رقم 138 هزار تومان بر روی بسته بندی درج شده است و در نهایت، مغازه دار آن را با قیمت 125 هزار تومان عرضه می کند. به این ترتیب شاهد اختلاف 41 هزار تومانی بین قیمت کالا و نرخ خرده فروشی هستیم.
با توجه به گپ قیمتی موجود، مشخص نیست دلیل قیمت گذاری بالا بر روی بسته بندی این پوشک و درج قیمت با اعمال تخفیف چیست و چرا نهایتاً خرده فروشان این کالا را با قیمتی پایین تر به مشتریان عرضه می کنند؟
این در شرایطی است که تیرماه امسال قیمت مصرف کننده درج شده بر روی این محصول 80 هزار و 500 تومان بود که بر روی بسته بندی با لحاظ تخفیف 10 درصدی 72 هزار و 450 تومان درج شده بود. در عین حال، همین کالا در مرکز خرده فروشی با قیمت 63 هزار تومان به فروش می رسید. با توجه به اینکه فروشنده هیچگاه کالای خود را زیر قیمت عرضه نمی کند و از فروش آن سود می برد، قطعا در خرید از مراکز عمده فروشی، قیمت این پوشک پایین‌تر بود. به این ترتیب بین قیمت درج شده بر روی پوشک و نرخی که از سوی برخی خرده فروشان اعلام می شد اختلاف 17 هزار و 500 تومانی وجود داشت.
هرج و مرج در قیمت گذاری پوشک در شرایطی همچنان تداوم دارد که با توجه به اهمیت نرخ آن در سبد خرید بسیاری از خانوارها، قیمت این محصول بر روی سامانه 124 درج نشده است.
علاوه بر این، سال 97 نیز وضعیت بازار طوری بود که قیمت درج شده بر روی پوشک بچه ۶۷ هزار تومان بود ولی این محصول در فروشگاه با قیمت ۵۶ هزار و ۹۵۰ تومان و در برخی مراکز خرده‌فروشی با قیمت ۴۶ هزار تومان عرضه می‌شد. به این ترتیب دو سال پیش نیز شاهد اختلاف ۲۰ هزار تومانی قیمت درج شده و نرخ عرضه در خرده فروشی ها بودیم.
این اختلاف قیمت‌ها نشان دهنده عدم قیمت گذاری صحیح و منطقی برای پوشک بچه است و مشخص نیست چرا قیمت ثابت و مشخصی برای این کالا تعیین نمی شود.
* تداخل تولید لایه جاذب ماسک و پوشک
هرج و مرج در قیمت گذاری پوشک در حالی ادامه دارد که ظاهراً لایه جاذب پوشک توسط خطوطی تولید می شود که لایه جاذب ماسک نیز در آن خطوط به تولید می رسد.
شهریاری، نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک در این مورد گفته بود: تا پیش از شیوع کرونا، شرکت بافتینه مواد اولیه لازم برای تولید برخی محصولات سلولزی از جمله پوشک بچه را تأمین می‌کرد ولی بعد از همه‌گیری کرونا، فعالیت خود را بر تولید پارچه ماسک متمرکز کرد که این اتفاق باعث بروز کمبود در مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های سلولزی در برخی ماه ها شد.
برای اطلاع از آخرین وضعیت تامین مواد اولیه و تولید پوشک بچه در روزهای گذشته چندمرتبه با رییس و دبیر انجمن صنایع سلولزی تماس گرفتیم ولی هیچ یک حاضر به گفت و گو نشدند.
به این ترتیب مشخص نیست با گذشت چند ماه از شیوع کرونا، آیا فکر جدی برای تامین نیاز لایه جاذب پوشک صورت گرفته یا خیر.
از سویی عباس فصیح، رئیس انجمن تیشوسازان با اشاره به سهم 70 تا 75درصدی مواد اولیه وارداتی در تولید محصولات سلولزی بهداشتی، می گوید: قیمت مواد لازم برای تولید خمیر پوشک و دستمال کاغذی با نوسان نرخ ارز، بالا رفته است.
به گفته وی، نرخ ارز در سامانه نیما طی 8 ماه گذشته 2.5 برابر شده و این در حالی است که 70 تا 75 درصد مواد اولیه صنعت سلولزی بهداشتی از طریق واردات تأمین می شود که بیشتر آن خمیر و پودر جاذب است.
فصیح با بیان اینکه تیشو به عنوان ماده اولیه محصولات سلولزی بهداشتی در داخل تولید می‌شود و وارداتی در این زمینه نداریم، می گوید: مواد اولیه لازم برای تولید تیشو، خمیر است که 100 درصد از طریق واردات تأمین می‌شود.
با در نظر گرفتن افزایش هزینه مواد اولیه وارداتی باز هم باید مشخص شود که این موضوع تا چه حد بر قیمت تمام شده پوشک تاثیرگذار بوده و اصولاً دلیل گپ قیمتی موجود در کارخانه و بازار چیست؟
* ترس از ثبت سفارش واردات مواد اولیه
در کنار ابهاماتی که نسبت به چگونگی قیمت گذاری پوشک مطرح است، برخی کوتاهی ها از سوی مدیران و مسئولان امر نیز در وضعیت فعلی بازار پوشک تاثیرگذار است که می توان به اتفاقی که در سال 97 برای ثبت سفارش واردات مواد اولیه افتاد، اشاره کرد. در آن زمان مدارک مربوط به ثبت سفارش واردات این مواد روی میز یکی از کارمندان وزارت صنعت خاک می خورد و مسئول مربوطه به دلیل همزمانی با بعضی برخوردها با ثبت سفارش های غیرقانونی، از بیم تکرار چنین اتفاقی، تقاضای ثبت سفارش را چند ماه معطل نگه داشته بود. در نتیجه تأخیر در تامین مواد اولیه باعث گرانی یکباره پوشک شد و تامین پوشک تبدیل به یک بحران عمومی در کشور شد. در شرایط فعلی نیز ضروری است تا مسئولان نسبت به واکاوی موضوع و رفع این دست مشکلات احتمالی اقدام کنند.
در هر حال، قیمت گذاری ضابطه مند کالایی مانند پوشک کودک علاوه بر اثرگذاری در هزینه خانوارها تاثیر قابل توجهی بر نرخ باروری جامعه دارد که مدیران مربوطه باید توجه خاصی به این موضوع داشته باشند.
