همشهری ماه/شماره 92: حجت الاسلام والمسلمین ابوترابی در همه سال‌هایی که مجلس به اصول‌گرایی شهره بوده است،از چهره‌ها و نیروهایی بوده که همواره کوشید جامه واحدی بر تن اصولگرایان و اصول‌گرایی باشد و وحدت اصولی و کارآمدی نظام سیاسی، اداری و اقتصادی کشور، فدای دعواها و مشکلات گروهی نشود.
بی‌تردید آرایش سیاسی مجلس نهم، نقش مهم و موثری در سرنوشت سیاسی جمهوری اسلامی خواهد داشت. با توجه به این فرض، اولویت‌ها و هدف‌گذاری‌های مجلس نهم چه مسائلی باید باشد؟
پیش از پرداختن به اولویت‌های مجلس آینده، باید متذکر شوم که مجلس هشتم با رصد مسائل مهم کشور در حوزه سیاست داخلی و امور اقتصادی و ارائه برنامه کلان مدیریتی کشور گام‌های بلندی برداشت.
از سوی دیگر، در مجلس هشتم، هماهنگی ستودنی و قابل قبولی بین اکثریت و اقلیت در مورد مسائل مهم سیاست خارجی و داخلی و حتی مسائل مهم اقتصادی وجود داشت. در عین حال، مجلس در دفاع از حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی به نحوی اجماعی، مواضع اصولی و محکمی در برابر زیاده‌خواهی آمریکا و استکبار اتخاذ کرد.
در عبور از جریان فتنه نیز مجلس هشتم، با همدلی ستودنی راهش را پیش برد و به گمان بنده به عنوان یک بازوی توانا برای رهبر معظم انقلاب و یک پایگاه مقتدر برای نظام نقش ایفا کرد.
در مورد مسأله مهم قانون هدفمندسازی یارانه‌ها که می‌تواند در تحولات اقتصادی نقش مهمی داشته باشد، مجلس تقریباً با یک نگاه هماهنگ اجماعی و با یک تعامل قابل قبول با دولت راهش را پیش برد و نهایتاً در بررسی و تصویب برنامه پنجم توسعه کشور گام‌های بلندی برداشت.
البته در بحث هدفمندسازی یارانه‌ها، ناهماهنگی‌هایی میان دولت و مجلس وجود داشت؟
بحث اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، موضوع دیگری است که می‌شود در فرصت دیگری به آن پرداخت. اما قانون هدفمندی با این نگاه اجماعی در مجلس رقم زده شد که البته گام‌های بلندی در این مسیر برداشته شد.
اما به گمان بنده، در مجلس آینده ما به یک اراده جدی برای ارتقا قانونگذاری و نظارت نیازمندیم. باید بحث قانونگذاری را از افق فعلی ارتقا ببخشیم و این کار به پشتوانه تجارب ادوار گذشته قابل انجام است.
سطح نظارت را نیز برای تحقق چند هدف باید ارتقا بدهیم: اجرای درست قانون، ارزیابی کارکرد قانون و در نهایت، اقدام به‌موقع برای رفع نواقص و کاستی‌های قوانین. امیدوارم که در مجلس نهم، نمایندگان مردم بتوانند قدم‌های اصولی در این راه بردارند.
اما این امیدواری تنها هنگامی رنگ تحقق به خود می‌گیرد که در مجلس، نیروهای متخصص و کارآمد حضور داشته باشند.
بله، به میزانی که مجلس از پشتوانه‌های علمی، کارشناسی و تخصصی کارآمدتری بهره‌مند باشد و این نیروها دارای تجارب مدیریتی کلان و خردی بوده و از انگیزه و اصول اعتقادی و اخلاقی بالاتری برخوردار باشند، می‌توانند نقش بهتری را در آینده نزدیک ایفا کنند. انتخاب درست مردم، زمینه شکل‌گیری چنین آرایشی را فراهم می‌کند.
از یک منظر، دو جریان کلی فعال در کنش‌های سیاسی را می‌توان شناسایی کرد؛ از یک‌سو نیروهایی هستند که در موضع‌گیری‌ها، عاقلانه و معتدل عمل میکنند و از سوی دیگر، گروه‌هایی هستند که در بزنگاه‌های سیاسی، از مرزهای عقلانیت و اعتدال عبور کرده و بعضا با رفتارهای سیاست‌زده و کاذب، چالش‌های زیادی را متوجه نظام میکنند. با این مقدمه، ترکیب مجلس آینده را به‌لحاظ حضور نیروهای معتدل و عقل‌گرا چه‌طور پیش‌بینی می‌کنید؟
به باور من، برای تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها و برای برون‌رفت مقتدرانه از مشکلات و چالش‌ها و برای تبدیل نظام جمهوری اسلامی به یک قدرت فاخر در منطقه، باید نیروهایی را برگزینیم که در اعمال و تصمیم‌گیری‌ها، بر اصول و مبانی علمی و کارشناسی و ارزش‌های اخلاقی اسلامی تکیه دارند؛ این تنها راه پیش‌روی ماست.
هر گاه از این مسیر فاصله گرفتیم، آسیب دیدیم؛ این راهی است که قرآن فراروی ما نهاده. کریمه «لا تقف ما لیس لک به علم» ما را از هر حرکت شتاب‌آلودی که تکیه‌گاه علمی ندارد، بازی داد.
کریمه مبارکه «انک لعلی خلق عظیم» ما را از هر رفتاری که با اصول اخلاقی اسلام زاویه دارد، دور می‌کند. ما راهی نداریم جز این‌که با دو بال قدرتمند علم و اخلاق حرکت کنیم و این دو ویژگی، انسان را در مسیر اعتدال و عقلانیت پیش خواهد برد.
امیدوارم که بتوانیم با تکیه بر هوش و استعداد و درک درست ملت ایران، این راه را بهتر شناسایی کنیم و نیروهایی را که در این راه بهتر می‌توانند نقش ایفا کنند برای انجام مسوولیت‌های مهم انتخاب کنیم.
فکر می‌کنید این عقلا هستند که آینده نظام و مجلس را در دست می‌گیرند؟
بله، بنده آینده را در همین مسیر ارزیابی می‌کنم.
نگاهی اجمالی به تاریخ سی‌وسه‌‌ساله پس از انقلاب، روشن می‌کند که همواره جریان‌های سیاسی رقیب با عناوین و برچسب‌های مختلف در مقاطع سیاسی مختلف، حضور سرنوشت‌سازی داشته‌اند. تداوم حضور جریان‌های سیاسی رقیب و بعضاً متعارض را تا چه حد برای توسعه سیاسی و فرهنگی نظام ضروری می‌دانید؟
هویت نظام جمهوری اسلامی امکان حضور موثر دیدگاه‌های سیاسی متنوع و در عین حال امکان نقش‌آفرینی نیروهای دارای دغدغه نسبت به ارزش‌های اسلامی و سرنوشت ملت ایران را فراهم آورده است. به هر میزان که اصول و ارزش‌های انسانی و انقلابی در این نظام سیاسی از ثبات بالاتری برخوردار شوند امکان حضور جریان‌های سیاسی و نیروهای متنوع اما متعهد به اصول و مبانی انقلاب و عزت ملت ایران بیش‌تر می‌شود.
دغدغه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز همواره حضور طیف‌های سیاسی گوناگون و متعهد به اصول و مبانی نظام برای ارتقای سطح کارآیی نظام جمهوری اسلامی بوده است؛ امری که در صورت تحقق همه‌جانبه‌اش، مشارکت بالا و موثر مردم را در پی خواهد داشت. ما باید تلاش کنیم، بستر مناسبی برای تحقق این تأثیرگذاری فراهم بیاوریم.
جناب ابوترابی، با توجه به حضور جنابعالی در هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه، درباره کارکرد این هیأت توضیح بدهید. در عین حال، اختلافات رو به تزاید قوه مقننه با قوه مجریه، تا چه حد در ایجاد این هیأت توسط مقام معظم رهبری موثر بوده است؟
یکی از مسوولیت‌هایی که قانون اساسی مستقیماً به عهده رهبر معظم انقلاب اسلامی نهاده، عبارت است از تنظیم روابط قوا و حل اختلاف میان قوای سه‌گانه. این مسوولیت بدون شکل‌گیری نهادی خاص، در طول سه دهه گذشته با توجه به فرصت‌ها و نیازهای هر مقطع، به نحوی انجام یافته.
اما در شرایط فعلی و با توجه به مجموعه رویدادها و مسوولیت‌هایی که فراروی ماست و بعضی از اختلافاتی که بین قوا خصوصاً بین قوای مجریه و مقننه مطرح شده بود، نظر رهبر انقلاب اسلامی با مشورت برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران بر این تعلق گرفت که نهادی برای ارائه مشورت به معظم‌له در این حوزه‌ها شکل بگیرد. به این ترتیب که مسائلی که بین قوای سه‌گانه به عنوان اختلاف مطرح می‌شود، به این نهاد ارجاع شده و نظر مشورتی این نهاد برای اتخاذ تصمیم به رهبر ارائه می‌شود.
بی‌تردید آرایش سیاسی مجلس نهم، نقش مهم و موثری در سرنوشت سیاسی جمهوری اسلامی خواهد داشت. با توجه به این فرض، اولویت‌ها و هدف‌گذاری‌های مجلس نهم چه مسائلی باید باشد؟
پیش از پرداختن به اولویت‌های مجلس آینده، باید متذکر شوم که مجلس هشتم با رصد مسائل مهم کشور در حوزه سیاست داخلی و امور اقتصادی و ارائه برنامه کلان مدیریتی کشور گام‌های بلندی برداشت.
از سوی دیگر، در مجلس هشتم، هماهنگی ستودنی و قابل قبولی بین اکثریت و اقلیت در مورد مسائل مهم سیاست خارجی و داخلی و حتی مسائل مهم اقتصادی وجود داشت. در عین حال، مجلس در دفاع از حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی به نحوی اجماعی، مواضع اصولی و محکمی در برابر زیاده‌خواهی آمریکا و استکبار اتخاذ کرد.
در عبور از جریان فتنه نیز مجلس هشتم، با همدلی ستودنی راهش را پیش برد و به گمان بنده به عنوان یک بازوی توانا برای رهبر معظم انقلاب و یک پایگاه مقتدر برای نظام نقش ایفا کرد.
در مورد مسأله مهم قانون هدفمندسازی یارانه‌ها که می‌تواند در تحولات اقتصادی نقش مهمی داشته باشد، مجلس تقریباً با یک نگاه هماهنگ اجماعی و با یک تعامل قابل قبول با دولت راهش را پیش برد و نهایتاً در بررسی و تصویب برنامه پنجم توسعه کشور گام‌های بلندی برداشت.
البته در بحث هدفمندسازی یارانه‌ها، ناهماهنگی‌هایی میان دولت و مجلس وجود داشت؟
بحث اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، موضوع دیگری است که می‌شود در فرصت دیگری به آن پرداخت. اما قانون هدفمندی با این نگاه اجماعی در مجلس رقم زده شد که البته گام‌های بلندی در این مسیر برداشته شد.
اما به گمان بنده، در مجلس آینده ما به یک اراده جدی برای ارتقا قانونگذاری و نظارت نیازمندیم. باید بحث قانونگذاری را از افق فعلی ارتقا ببخشیم و این کار به پشتوانه تجارب ادوار گذشته قابل انجام است.
سطح نظارت را نیز برای تحقق چند هدف باید ارتقا بدهیم: اجرای درست قانون، ارزیابی کارکرد قانون و در نهایت، اقدام به‌موقع برای رفع نواقص و کاستی‌های قوانین. امیدوارم که در مجلس نهم، نمایندگان مردم بتوانند قدم‌های اصولی در این راه بردارند.
اما این امیدواری تنها هنگامی رنگ تحقق به خود می‌گیرد که در مجلس، نیروهای متخصص و کارآمد حضور داشته باشند.
بله، به میزانی که مجلس از پشتوانه‌های علمی، کارشناسی و تخصصی کارآمدتری بهره‌مند باشد و این نیروها دارای تجارب مدیریتی کلان و خردی بوده و از انگیزه و اصول اعتقادی و اخلاقی بالاتری برخوردار باشند، می‌توانند نقش بهتری را در آینده نزدیک ایفا کنند. انتخاب درست مردم، زمینه شکل‌گیری چنین آرایشی را فراهم می‌کند.
از یک منظر، دو جریان کلی فعال در کنش‌های سیاسی را می‌توان شناسایی کرد؛ از یک‌سو نیروهایی هستند که در موضع‌گیری‌ها، عاقلانه و معتدل عمل میکنند و از سوی دیگر، گروه‌هایی هستند که در بزنگاه‌های سیاسی، از مرزهای عقلانیت و اعتدال عبور کرده و بعضا با رفتارهای سیاست‌زده و کاذب، چالش‌های زیادی را متوجه نظام میکنند. با این مقدمه، ترکیب مجلس آینده را به‌لحاظ حضور نیروهای معتدل و عقل‌گرا چه‌طور پیش‌بینی می‌کنید؟
به باور من، برای تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها و برای برون‌رفت مقتدرانه از مشکلات و چالش‌ها و برای تبدیل نظام جمهوری اسلامی به یک قدرت فاخر در منطقه، باید نیروهایی را برگزینیم که در اعمال و تصمیم‌گیری‌ها، بر اصول و مبانی علمی و کارشناسی و ارزش‌های اخلاقی اسلامی تکیه دارند؛ این تنها راه پیش‌روی ماست.
هر گاه از این مسیر فاصله گرفتیم، آسیب دیدیم؛ این راهی است که قرآن فراروی ما نهاده. کریمه «لا تقف ما لیس لک به علم» ما را از هر حرکت شتاب‌آلودی که تکیه‌گاه علمی ندارد، بازی داد.
کریمه مبارکه «انک لعلی خلق عظیم» ما را از هر رفتاری که با اصول اخلاقی اسلام زاویه دارد، دور می‌کند. ما راهی نداریم جز این‌که با دو بال قدرتمند علم و اخلاق حرکت کنیم و این دو ویژگی، انسان را در مسیر اعتدال و عقلانیت پیش خواهد برد.
امیدوارم که بتوانیم با تکیه بر هوش و استعداد و درک درست ملت ایران، این راه را بهتر شناسایی کنیم و نیروهایی را که در این راه بهتر می‌توانند نقش ایفا کنند برای انجام مسوولیت‌های مهم انتخاب کنیم.
فکر می‌کنید این عقلا هستند که آینده نظام و مجلس را در دست می‌گیرند؟
بله، بنده آینده را در همین مسیر ارزیابی می‌کنم.
نگاهی اجمالی به تاریخ سی‌وسه‌‌ساله پس از انقلاب، روشن می‌کند که همواره جریان‌های سیاسی رقیب با عناوین و برچسب‌های مختلف در مقاطع سیاسی مختلف، حضور سرنوشت‌سازی داشته‌اند. تداوم حضور جریان‌های سیاسی رقیب و بعضاً متعارض را تا چه حد برای توسعه سیاسی و فرهنگی نظام ضروری می‌دانید؟
هویت نظام جمهوری اسلامی امکان حضور موثر دیدگاه‌های سیاسی متنوع و در عین حال امکان نقش‌آفرینی نیروهای دارای دغدغه نسبت به ارزش‌های اسلامی و سرنوشت ملت ایران را فراهم آورده است. به هر میزان که اصول و ارزش‌های انسانی و انقلابی در این نظام سیاسی از ثبات بالاتری برخوردار شوند امکان حضور جریان‌های سیاسی و نیروهای متنوع اما متعهد به اصول و مبانی انقلاب و عزت ملت ایران بیش‌تر می‌شود.
دغدغه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز همواره حضور طیف‌های سیاسی گوناگون و متعهد به اصول و مبانی نظام برای ارتقای سطح کارآیی نظام جمهوری اسلامی بوده است؛ امری که در صورت تحقق همه‌جانبه‌اش، مشارکت بالا و موثر مردم را در پی خواهد داشت. ما باید تلاش کنیم، بستر مناسبی برای تحقق این تأثیرگذاری فراهم بیاوریم.
جناب ابوترابی، با توجه به حضور جنابعالی در هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه، درباره کارکرد این هیأت توضیح بدهید. در عین حال، اختلافات رو به تزاید قوه مقننه با قوه مجریه، تا چه حد در ایجاد این هیأت توسط مقام معظم رهبری موثر بوده است؟
یکی از مسوولیت‌هایی که قانون اساسی مستقیماً به عهده رهبر معظم انقلاب اسلامی نهاده، عبارت است از تنظیم روابط قوا و حل اختلاف میان قوای سه‌گانه. این مسوولیت بدون شکل‌گیری نهادی خاص، در طول سه دهه گذشته با توجه به فرصت‌ها و نیازهای هر مقطع، به نحوی انجام یافته.
اما در شرایط فعلی و با توجه به مجموعه رویدادها و مسوولیت‌هایی که فراروی ماست و بعضی از اختلافاتی که بین قوا خصوصاً بین قوای مجریه و مقننه مطرح شده بود، نظر رهبر انقلاب اسلامی با مشورت برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران بر این تعلق گرفت که نهادی برای ارائه مشورت به معظم‌له در این حوزه‌ها شکل بگیرد. به این ترتیب که مسائلی که بین قوای سه‌گانه به عنوان اختلاف مطرح می‌شود، به این نهاد ارجاع شده و نظر مشورتی این نهاد برای اتخاذ تصمیم به رهبر ارائه می‌شود.
