حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در همایش حقوق اساسی و شهروندی با بیان اینکه آرای مردم نقش بسیار اساسی دارد منتها ما در کشورمان متأسفانه نظام حزبی نداریم، گفت: وقتی شما در حکومتی به آرای مردم اتکاء می‌کنید که مردم باید رای دهند، اگر سیستم حزبی نداشته باشید کار مقداری سخت می‌شود. یعنی با جنجال و سر و صدا نزدیک انتخابات و شعار‌های مختلف ممکن است در هدایت مردم برای اینکه چه کسی و چه کسانی را انتخاب کنند کار مقداری سخت و مشکل شود.
به گزارش ایسنا، وی ادامه داد:، اما اگر نظام حزبی باشد راحت‌تر است. در نظام حزبی مدام بحث و گفتگو و چارچوب را مشخص می‌کنند. نظام و قانون اساسی ما حزبی نیست و بر مبنای حزب بنا نشده است یعنی در انتخابات به فرد رای می‌دهیم به حزب رای نمی‌دهیم می‌خواهد مجلس یا شورای شهر یا خبرگان باشد. در ریاست جمهوری هم فیلتر حزبی نداریم.
روحانی تاکید کرد: به هر حال هر کشوری در انتخابات فیلتر‌هایی دارد، ما فیلتر حزبی نداریم. این فیلتر از طریق شورای نگهبان اعمال می‌شود و حزبی نیست و ما اشکالات این چنین داریم که باید روی این‌ها فکر کنیم.
رییس جمهور با تاکید بر اینکه بحث بازنگری قانون اساسی زمانی که مورد نیاز باشد، اشکالی هم ندارد، گفت: قانون اساسی معمولاً دیر به دیر در دنیا اصلاح می‌شود. ۳۱ سال است قانون اساسی تغییر نکرده است. قبلاً ۱۰ سال پس از ارتحال حضرت امام (ره) در قانون اساسی اصلاحاتی انجام گرفت. اما ۳۱ سال قانون اساسی تغییر نکرد و ممکن است زمانی تغییر کند.
وی یادآور شد: یکی از مباحثی که جای آن خالی است، این است که آیا خوب است نظام حزبی داخل قانون اساسی بیاید یا نه؟ وقتی در مجمع تشخیص هم درباره قانون انتخابات بحث می‌کردیم، چارچوبی را در کمیسیون تصویب کردیم که آن زمان به دلایلی متوقف شد. در صحن مجمع ۴ ماده تصویب و بعد متوقف شد. در آن چارچوب سیاست‌های کلی قانون انتخابات نظام حزبی را ما پیش‌بینی کردیم که مردم می‌توانستند در آن به جای فرد به حزب دهند.
روحانی با تاکید بر اینکه قانون اساسی ما یکی از قانون‌های اساسی قابل توجه در سطح جهان است و می‌توانیم به آن ببالیم، تصریح کرد: از سال ۵۸ که این قانون اساسی تدوین شده و مخصوصاً جا‌هایی که درباره حقوق ملت آمده و فصل ۳ آن که قوانین روشن و اصول واضح و مدرن است، چیزی است که می‌توان آن را در دنیا به عنوان یک قانون اساسی مدرن عرضه کرد.
رییس جمهور گفت: متاسفانه فهم همه از قانون اساسی یکی نیست، البته در قانون پیش بینی شده اگر در بخشی از آن نیاز به تفسیر بود، چه نهادی باید تفسیر لازم را انجام دهد. اما قبل از اینکه به تفسیر قانون برسیم، برداشت و فهم خیلی مهم است که ما از این قانون اساسی چه برداشت و چه فهمی داریم.
وی با تاکید بر اینکه ارکان حکومت یعنی دولت، مجلس و قوه قضاییه فهم مشترکی از قانون اساسی ندارند، تصریح کرد: قوا به مانند هم نمی‌اندیشند و ممکن است در مسائل فنی و مهم اختلاف نظر باشد. زیرا گاهی اوقات می‌شنویم که بعضی از نمایندگان مجلس می‌گویند ما باید بر کار وزرا نظارت کنیم که این نشان از برداشت ناقص از قانون اساسی است.
روحانی با بیان اینکه البته نمایندگان در یک مفهومی ممکن است از وزار سوال کنند، ولی در قانون نظارت بر کار وزرا وجود ندارد، اظهار کرد: این رییس جمهوری است که بر کار وزیر نظارت می‌کند. به عبارتی نظارت بر کار وزیر از وظایف رییس جمهوری است و رییس جمهوری اختلاف دو وزیر را حل می‌کند و هماهنگی بین دو وزیر یا چند وزیر بر عهده رییس‌جمهوری است.
رییس جمهور با یادآوری اینکه مجلس در جا‌هایی که صلاح می‌داند می‌تواند استیضاح را در دستور کار قرار دهد، گفت: مجلس همچنین با تحقیق و تفحص هم در جا‌هایی که لازم می‌داند می‌تواند مفهوم نظارت را انجام دهد، ولی در قانون کلمه نظارت مجلس بر کار دولت ذکر نشده است.
وی با بیان اینکه فهم و استنباط ما از قانون شبیه یکدیگر نیست، تأکید کرد: برنامه برای دولت را چه کسی باید بنویسد؟ البته در زمان رژیم گذشته به عنوان نمونه برنامه پنج‌ساله و شبیه آن نوشته می‌شد، ولی در جمهوری اسلامی و برنامه طبق اصل ۱۳۴ و اجرای قانون بر عهده رییس‌جمهوری است و به صراحت در قانون ذکر شده که خط‌مشی و برنامه به عهده رییس‌جمهوری است و ذکر شده که وقتی برنامه و خط‌مشی بر عهده رییس‌جمهوری است، چندبار باید برنامه تعیین کنیم.
روحانی یادآور شد: زمانی رییس‌جمهوری برنامه لازم را تعیین می‌کند تا انتخاب شود و در انتخابات برنامه را ارائه می‌کند و در مصاحبه با مردم و در اجتماعات برنامه‌هایش را اعلام می‌کند.
رییس جمهور ادامه داد: اصل ۱۳۴ قانون اساسی می‌گوید تعیین خط و مشی بر عهده رییس جمهور است و مجلس برنامه پنج‌ساله تصویب می‌کند. درک و فهم این گونه مسایل که چگونه تلفیق می‌شوند بسیار مهم است. استادان حقوق و حقوقدانان بر مبنای این قانون اساسی بر روی مواردی که موارد اختلاف نظر است، باید فکر کنند و نظر دهند و این بحث شود و پخته شود و ما به یک اجماع نظر در این مسائل برسیم.
وی با بیان اینکه نکته بسیار مهم قانون اساسی این است که مسئول اجرای قانون اساسی چه کسی است؟ تاکید کرد: اصل ۱۱۳ قانون اساسی چند مسئله دارد؛ اولاً جایگاه رییس‌جمهوری را تعریف می‌کند و می‌گوید رییس‌جمهوری دومین مقام کشور است و عالی‌ترین مقام رسمی کشور بعد از رهبری، رئیس‌جمهوری است بلافاصله بعد از این می‌گوید مسئول اجرای قانون اساسی است، یعنی کسی که بعد از رهبری بالاترین مقام کشور است، مسئولیت اجرای قانون اساسی را به عهده دارد و جز مواردی که البته بر عهده رهبری است.
وی افزود: این موضوع خیلی روشن و شفاف است. وقتی اول و آخر این قانون خوانده می‌شود معنایش این است که رییس‌جمهوری در قوه مجریه مسئول اجرای قانون اساسی است. گفتن این حرف لغو است، معلوم است هر کسی در بخش خود مسئول اجرای قانون است، این موضوع گفتن ندارد. این حرف بی‌خاصیت و بی‌معنایی است! یکی از جا‌هایی که تفسیر نمی‌خواهد همینجا است و اختلاف برداشتی در این زمینه وجود ندارد.
روحانی با اشاره به برداشت متفاوت برخی از اصل ۱۳۴ قانون اساسی اظهار کرد: شورای نگهبان در برداشت آخر خود تفسیری داشته که مسئله مهمی است. البته آنجا در دوره‌های ابتدای انقلاب برداشت دیگری داشتند، باید حقوقدانان برای این موضوع فکری کنند. در هر دوره‌ای یک جور تفسیر می‌کنند، و گرنه ممکن است شورای نگهبان در دوره دیگری تفسیر دیگری ارائه دهد.
رییس جمهور با اشاره به جایگاه همه‌پرسی در قانون اساسی تصریح کرد: اصل ۵۹ قانون اساسی می‌تواند در مقاطعی که اختلاف نظر اساسی وجود دارد و اتفاق نظری وجود ندارد، مهم باشد. البته باید موضوع مهمی باشد تا بحث و بررسی شود و در اختیار آرای عمومی و به رفراندوم گذاشته شود. البته سازوکار این اصل خیلی پیچیده است، ولی بعد از ۴۰ سال می‌تواند یک بار اجرا شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه یکی از وعده‌هایی که به مردم دادم، حقوق شهروندی بود، تصریح کرد: گفتم منشور حقوق شهروندی را اعلام و به مردم اعلام کنیم. چند بار دوستان پیش‌نویس‌هایی را تهیه کردند تا آنکه من با تعدادی از حقوقدانان دیدار کردم. آنان سوال کردند مبنای شما برای نوشتن منشور حقوق شهروندی چیست و در چه جایگاهی می‌خواهی آن را بنویسی؟ این لایحه است یا آئین‌نامه است؟
روحانی ادامه داد: خیلی بحث شد. گفتم مبنا اصل ۱۳۴ قانون اساسی است و بعد هم می‌تواند به شکل لایحه درآید. بعد از آن جلسات زیادی برگزار شد تا منشور منقحی تدوین شود که افرادی مسئولیت آن را بر عهده داشتند.
رییس جمهور با تاکید بر اینکه ندیدم کسی به این منشور اشکال اساسی بگیرد، تصریح کرد: ممکن است برخی بگویند لازم است چند ماده دیگر به آن اضافه شود، ولی در نهایت این منشور، منشور منقحی است و دلیل تدوینش هم این بود که مردم بدانند حقوق‌شان چیست و مسئولان اجرایی کشور و سایر مسئولان نیز بدانند که این حقوق و تکالیف وجود دارد.
وی با بیان اینکه این منشور جزو افتخارات دولت یازدهم است که در دولت دوازدهم نیز ادامه یافت، اظهار کرد: معاونت حقوقی اکنون مسئولیت آن را بر عهده دارد. البته دستیار ویژه‌ای هم در این رابطه داشتیم. به هرحال آنچه مهم است این است که حقوق شهروندی مورد توجه همه باشد و دولت با تاکید بر آن‌ها، منشور شهروندی را اجرا کند.
روحانی با یادآوری اینکه گزارش مفصلی توسط معاونت اداری و استخدامی درباره اجرای این منشور داده شده، گفت: این منشور در ادارات مختلف در حال اجرایی شدن است. البته ما به اینکه حقوق شهروندی تدوین و منتشر شود اتکا نکردیم. تلاش کردیم حقوق شهروندی را اجرا کنیم تا مردم بتوانند نظرات خود را اظهار کرده و آرای خود را نسبت به افراد در صندوق بیندازند.
وی با تاکید بر اینکه تلاش ما در دولت این بود که مردم نظر خود را بیان و رای خود را اعلام کنند، گفت: همچنین به دنبال این بودیم که همه جناح‌ها و احزاب نمایندگان خود را معرفی و در انتخابات شرکت کنند.
روحانی با اشاره به اینکه برگزاری انتخابات در دولت‌های یازدهم و دوازدهم هیچ مشکل امنیتی قبل، حین و بعد از انتخابات نداشت، ادامه داد: در زمینه آزادی‌های دانشجویان در دانشگاه‌ها، برگزاری اجتماعات و اعتراضات، انتشار روزنامه‌ها و رسانه‌ها، شرایط امروز از قبل دولت یازدهم بهتر است. البته در این زمینه تکنولوژی هم به ما کمک کرد.
رییس جمهور با بیان اینکه دولت یازدهم و دوازدهم در فضای مجازی کار بزرگی کرد، یادآور شد: اگر این دولت نبود فضای مجازی در اختیار مردم نبود. فداکاری و ایستادگی زیادی شد تا مردم از فضای مجازی استفاده کنند. در کنارش هم سعی کردیم دولت الکترونیک را ترویج کنیم. کار زیادی در این باره انجام شده است.
وی بیان اینکه شفافیت زیادی بر اساس وجود فضای مجازی در کشور ایجاد شده است، تصریح کرد: به همین دلیل بودجه را الان همه مردم می‌دانند که چگونه است. همچنین حضور مردم در صحنه و نقد و اعلام نظر مردم شرایطش با گذشته متفاوت است. الان همه مردم یک رسانه دارند و می‌توانند نظر خود را اعلام کنند.
وی ادامه داد: یکی از کار‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم فضای مجازی بود که به مردم هدیه کرد و مردم با موبایل هوشمند با همدیگر و با دنیا در تماس هستند و بسیاری از اطلاعات را به شکل آنلاین در اختیار دارند.
روحانی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ارائه لوایح بودجه به مجلس در سال‌های اخیر گفت: الان چندین سال است که ما بودجه‌ای را که تقدیم مجلس می‌کنیم، همه مردم از آن مطلع می‌شوند و محتوای آن در اختیار مردم قرار می‌گیرد. مردم با شفافیت می‌توانند بخوانند، نقد و انتقاد کنند و بگویند چرا به این دستگاه بیشتر پول دادید و به آن یکی کمتر اختصاص دادید؟ چرا منابع به این شکل است؟ چرا منابع از اینجا تامین شده است؟ مردم به راحتی نقد و انتقاد می‌کنند. شرایط حضور مردم در صحنه، نقد مردم، اعلام نظر مردم با گذشته بسیار متفاوت است. همه مردم الان همراه خودشان یک رسانه دارند و می‌توانند به‌راحتی نظرشان را بگویند، نقدشان را اعلام کنند، تشویق کنند و ترغیب کنند.
رییس جمهور ادامه داد: یکی از کار‌های مهمی که دولت یازدهم و دوازدهم انجام داد مربوط به فضای مجازی بود و در سایر حقوق مردم هم ما تلاش کردیم تا حد امکان آن‌ها را اجرایی و عملیاتی کنیم.
وی با اشاره به اقدامات دولت و دستگاه دیپلماسی در سال‌های اخیر، گفت: اینکه ما توانستیم همه قطعنامه‌های فصل هفتی که علیه ملت ایران بود را لغو کنیم، بسیار مهم است. برای اهمیت این کار باید توجه داشته باشیم که دولت‌هایی در دنیا هستند که حدود ۱۰ سال، ۱۵ سال، ۲۰ سال است که گرفتار فصل هفت هستند. یعنی قطعنامه‌های آن‌ها از طریق فصل هفت منشور در شورای امنیت سازمان ملل تصویب می‌شود و هنوز از آن نجات پیدا نکرده‌اند.
روحانی یادآور شد: دولت یازدهم توانست در یک فاصله زمانی کمتر از ۲ سال، کل این قطعنامه‌های فصل هفتی که شش قطعنامه بود، همه را یکجا لغو کند که این کار در تیر سال ۹۴ انجام گرفت. یعنی تقریبا دو سال یا کمی کمتر از دو سال که از آغاز دولت می‌گذشت، همه این تحریم‌ها لغو شدند و امروز هم همچنان لغو هستند و این موضوعی بسیار مهم و یکی از افتخارات ماست.
رییس جمهور تاکید کرد: به این نکته کمتر توجه می‌شود که یک زنجیر بزرگی که با این قطعنامه‌ها به گردن مردم ایران بود از هم گسست و پاره شد. این زنجیر فصل هفتم منشور سازمان ملل بود که به گردن مردم ما بود، اما لغو شد و کنار رفت.
وی گفت: در این توافق حقوق هسته‌ای برای مردم تضمین شد، البته مردم ما حقوق هسته‌ای داشتند، ولی طبق همین قطعنامه‌های سازمان ملل، آن‌ها این حقوق را غیرقانونی می‌دانستند، اما این برای مردم قانونی شد و در سایر حقوق ملت هم کار‌های زیادی انجام گرفت.
به گزارش ایسنا، وی ادامه داد:، اما اگر نظام حزبی باشد راحت‌تر است. در نظام حزبی مدام بحث و گفتگو و چارچوب را مشخص می‌کنند. نظام و قانون اساسی ما حزبی نیست و بر مبنای حزب بنا نشده است یعنی در انتخابات به فرد رای می‌دهیم به حزب رای نمی‌دهیم می‌خواهد مجلس یا شورای شهر یا خبرگان باشد. در ریاست جمهوری هم فیلتر حزبی نداریم.
روحانی تاکید کرد: به هر حال هر کشوری در انتخابات فیلتر‌هایی دارد، ما فیلتر حزبی نداریم. این فیلتر از طریق شورای نگهبان اعمال می‌شود و حزبی نیست و ما اشکالات این چنین داریم که باید روی این‌ها فکر کنیم.
رییس جمهور با تاکید بر اینکه بحث بازنگری قانون اساسی زمانی که مورد نیاز باشد، اشکالی هم ندارد، گفت: قانون اساسی معمولاً دیر به دیر در دنیا اصلاح می‌شود. ۳۱ سال است قانون اساسی تغییر نکرده است. قبلاً ۱۰ سال پس از ارتحال حضرت امام (ره) در قانون اساسی اصلاحاتی انجام گرفت. اما ۳۱ سال قانون اساسی تغییر نکرد و ممکن است زمانی تغییر کند.
وی یادآور شد: یکی از مباحثی که جای آن خالی است، این است که آیا خوب است نظام حزبی داخل قانون اساسی بیاید یا نه؟ وقتی در مجمع تشخیص هم درباره قانون انتخابات بحث می‌کردیم، چارچوبی را در کمیسیون تصویب کردیم که آن زمان به دلایلی متوقف شد. در صحن مجمع ۴ ماده تصویب و بعد متوقف شد. در آن چارچوب سیاست‌های کلی قانون انتخابات نظام حزبی را ما پیش‌بینی کردیم که مردم می‌توانستند در آن به جای فرد به حزب دهند.
روحانی با تاکید بر اینکه قانون اساسی ما یکی از قانون‌های اساسی قابل توجه در سطح جهان است و می‌توانیم به آن ببالیم، تصریح کرد: از سال ۵۸ که این قانون اساسی تدوین شده و مخصوصاً جا‌هایی که درباره حقوق ملت آمده و فصل ۳ آن که قوانین روشن و اصول واضح و مدرن است، چیزی است که می‌توان آن را در دنیا به عنوان یک قانون اساسی مدرن عرضه کرد.
رییس جمهور گفت: متاسفانه فهم همه از قانون اساسی یکی نیست، البته در قانون پیش بینی شده اگر در بخشی از آن نیاز به تفسیر بود، چه نهادی باید تفسیر لازم را انجام دهد. اما قبل از اینکه به تفسیر قانون برسیم، برداشت و فهم خیلی مهم است که ما از این قانون اساسی چه برداشت و چه فهمی داریم.
وی با تاکید بر اینکه ارکان حکومت یعنی دولت، مجلس و قوه قضاییه فهم مشترکی از قانون اساسی ندارند، تصریح کرد: قوا به مانند هم نمی‌اندیشند و ممکن است در مسائل فنی و مهم اختلاف نظر باشد. زیرا گاهی اوقات می‌شنویم که بعضی از نمایندگان مجلس می‌گویند ما باید بر کار وزرا نظارت کنیم که این نشان از برداشت ناقص از قانون اساسی است.
روحانی با بیان اینکه البته نمایندگان در یک مفهومی ممکن است از وزار سوال کنند، ولی در قانون نظارت بر کار وزرا وجود ندارد، اظهار کرد: این رییس جمهوری است که بر کار وزیر نظارت می‌کند. به عبارتی نظارت بر کار وزیر از وظایف رییس جمهوری است و رییس جمهوری اختلاف دو وزیر را حل می‌کند و هماهنگی بین دو وزیر یا چند وزیر بر عهده رییس‌جمهوری است.
رییس جمهور با یادآوری اینکه مجلس در جا‌هایی که صلاح می‌داند می‌تواند استیضاح را در دستور کار قرار دهد، گفت: مجلس همچنین با تحقیق و تفحص هم در جا‌هایی که لازم می‌داند می‌تواند مفهوم نظارت را انجام دهد، ولی در قانون کلمه نظارت مجلس بر کار دولت ذکر نشده است.
وی با بیان اینکه فهم و استنباط ما از قانون شبیه یکدیگر نیست، تأکید کرد: برنامه برای دولت را چه کسی باید بنویسد؟ البته در زمان رژیم گذشته به عنوان نمونه برنامه پنج‌ساله و شبیه آن نوشته می‌شد، ولی در جمهوری اسلامی و برنامه طبق اصل ۱۳۴ و اجرای قانون بر عهده رییس‌جمهوری است و به صراحت در قانون ذکر شده که خط‌مشی و برنامه به عهده رییس‌جمهوری است و ذکر شده که وقتی برنامه و خط‌مشی بر عهده رییس‌جمهوری است، چندبار باید برنامه تعیین کنیم.
روحانی یادآور شد: زمانی رییس‌جمهوری برنامه لازم را تعیین می‌کند تا انتخاب شود و در انتخابات برنامه را ارائه می‌کند و در مصاحبه با مردم و در اجتماعات برنامه‌هایش را اعلام می‌کند.
رییس جمهور ادامه داد: اصل ۱۳۴ قانون اساسی می‌گوید تعیین خط و مشی بر عهده رییس جمهور است و مجلس برنامه پنج‌ساله تصویب می‌کند. درک و فهم این گونه مسایل که چگونه تلفیق می‌شوند بسیار مهم است. استادان حقوق و حقوقدانان بر مبنای این قانون اساسی بر روی مواردی که موارد اختلاف نظر است، باید فکر کنند و نظر دهند و این بحث شود و پخته شود و ما به یک اجماع نظر در این مسائل برسیم.
وی با بیان اینکه نکته بسیار مهم قانون اساسی این است که مسئول اجرای قانون اساسی چه کسی است؟ تاکید کرد: اصل ۱۱۳ قانون اساسی چند مسئله دارد؛ اولاً جایگاه رییس‌جمهوری را تعریف می‌کند و می‌گوید رییس‌جمهوری دومین مقام کشور است و عالی‌ترین مقام رسمی کشور بعد از رهبری، رئیس‌جمهوری است بلافاصله بعد از این می‌گوید مسئول اجرای قانون اساسی است، یعنی کسی که بعد از رهبری بالاترین مقام کشور است، مسئولیت اجرای قانون اساسی را به عهده دارد و جز مواردی که البته بر عهده رهبری است.
وی افزود: این موضوع خیلی روشن و شفاف است. وقتی اول و آخر این قانون خوانده می‌شود معنایش این است که رییس‌جمهوری در قوه مجریه مسئول اجرای قانون اساسی است. گفتن این حرف لغو است، معلوم است هر کسی در بخش خود مسئول اجرای قانون است، این موضوع گفتن ندارد. این حرف بی‌خاصیت و بی‌معنایی است! یکی از جا‌هایی که تفسیر نمی‌خواهد همینجا است و اختلاف برداشتی در این زمینه وجود ندارد.
روحانی با اشاره به برداشت متفاوت برخی از اصل ۱۳۴ قانون اساسی اظهار کرد: شورای نگهبان در برداشت آخر خود تفسیری داشته که مسئله مهمی است. البته آنجا در دوره‌های ابتدای انقلاب برداشت دیگری داشتند، باید حقوقدانان برای این موضوع فکری کنند. در هر دوره‌ای یک جور تفسیر می‌کنند، و گرنه ممکن است شورای نگهبان در دوره دیگری تفسیر دیگری ارائه دهد.
رییس جمهور با اشاره به جایگاه همه‌پرسی در قانون اساسی تصریح کرد: اصل ۵۹ قانون اساسی می‌تواند در مقاطعی که اختلاف نظر اساسی وجود دارد و اتفاق نظری وجود ندارد، مهم باشد. البته باید موضوع مهمی باشد تا بحث و بررسی شود و در اختیار آرای عمومی و به رفراندوم گذاشته شود. البته سازوکار این اصل خیلی پیچیده است، ولی بعد از ۴۰ سال می‌تواند یک بار اجرا شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه یکی از وعده‌هایی که به مردم دادم، حقوق شهروندی بود، تصریح کرد: گفتم منشور حقوق شهروندی را اعلام و به مردم اعلام کنیم. چند بار دوستان پیش‌نویس‌هایی را تهیه کردند تا آنکه من با تعدادی از حقوقدانان دیدار کردم. آنان سوال کردند مبنای شما برای نوشتن منشور حقوق شهروندی چیست و در چه جایگاهی می‌خواهی آن را بنویسی؟ این لایحه است یا آئین‌نامه است؟
روحانی ادامه داد: خیلی بحث شد. گفتم مبنا اصل ۱۳۴ قانون اساسی است و بعد هم می‌تواند به شکل لایحه درآید. بعد از آن جلسات زیادی برگزار شد تا منشور منقحی تدوین شود که افرادی مسئولیت آن را بر عهده داشتند.
رییس جمهور با تاکید بر اینکه ندیدم کسی به این منشور اشکال اساسی بگیرد، تصریح کرد: ممکن است برخی بگویند لازم است چند ماده دیگر به آن اضافه شود، ولی در نهایت این منشور، منشور منقحی است و دلیل تدوینش هم این بود که مردم بدانند حقوق‌شان چیست و مسئولان اجرایی کشور و سایر مسئولان نیز بدانند که این حقوق و تکالیف وجود دارد.
وی با بیان اینکه این منشور جزو افتخارات دولت یازدهم است که در دولت دوازدهم نیز ادامه یافت، اظهار کرد: معاونت حقوقی اکنون مسئولیت آن را بر عهده دارد. البته دستیار ویژه‌ای هم در این رابطه داشتیم. به هرحال آنچه مهم است این است که حقوق شهروندی مورد توجه همه باشد و دولت با تاکید بر آن‌ها، منشور شهروندی را اجرا کند.
روحانی با یادآوری اینکه گزارش مفصلی توسط معاونت اداری و استخدامی درباره اجرای این منشور داده شده، گفت: این منشور در ادارات مختلف در حال اجرایی شدن است. البته ما به اینکه حقوق شهروندی تدوین و منتشر شود اتکا نکردیم. تلاش کردیم حقوق شهروندی را اجرا کنیم تا مردم بتوانند نظرات خود را اظهار کرده و آرای خود را نسبت به افراد در صندوق بیندازند.
وی با تاکید بر اینکه تلاش ما در دولت این بود که مردم نظر خود را بیان و رای خود را اعلام کنند، گفت: همچنین به دنبال این بودیم که همه جناح‌ها و احزاب نمایندگان خود را معرفی و در انتخابات شرکت کنند.
روحانی با اشاره به اینکه برگزاری انتخابات در دولت‌های یازدهم و دوازدهم هیچ مشکل امنیتی قبل، حین و بعد از انتخابات نداشت، ادامه داد: در زمینه آزادی‌های دانشجویان در دانشگاه‌ها، برگزاری اجتماعات و اعتراضات، انتشار روزنامه‌ها و رسانه‌ها، شرایط امروز از قبل دولت یازدهم بهتر است. البته در این زمینه تکنولوژی هم به ما کمک کرد.
رییس جمهور با بیان اینکه دولت یازدهم و دوازدهم در فضای مجازی کار بزرگی کرد، یادآور شد: اگر این دولت نبود فضای مجازی در اختیار مردم نبود. فداکاری و ایستادگی زیادی شد تا مردم از فضای مجازی استفاده کنند. در کنارش هم سعی کردیم دولت الکترونیک را ترویج کنیم. کار زیادی در این باره انجام شده است.
وی بیان اینکه شفافیت زیادی بر اساس وجود فضای مجازی در کشور ایجاد شده است، تصریح کرد: به همین دلیل بودجه را الان همه مردم می‌دانند که چگونه است. همچنین حضور مردم در صحنه و نقد و اعلام نظر مردم شرایطش با گذشته متفاوت است. الان همه مردم یک رسانه دارند و می‌توانند نظر خود را اعلام کنند.
وی ادامه داد: یکی از کار‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم فضای مجازی بود که به مردم هدیه کرد و مردم با موبایل هوشمند با همدیگر و با دنیا در تماس هستند و بسیاری از اطلاعات را به شکل آنلاین در اختیار دارند.
روحانی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ارائه لوایح بودجه به مجلس در سال‌های اخیر گفت: الان چندین سال است که ما بودجه‌ای را که تقدیم مجلس می‌کنیم، همه مردم از آن مطلع می‌شوند و محتوای آن در اختیار مردم قرار می‌گیرد. مردم با شفافیت می‌توانند بخوانند، نقد و انتقاد کنند و بگویند چرا به این دستگاه بیشتر پول دادید و به آن یکی کمتر اختصاص دادید؟ چرا منابع به این شکل است؟ چرا منابع از اینجا تامین شده است؟ مردم به راحتی نقد و انتقاد می‌کنند. شرایط حضور مردم در صحنه، نقد مردم، اعلام نظر مردم با گذشته بسیار متفاوت است. همه مردم الان همراه خودشان یک رسانه دارند و می‌توانند به‌راحتی نظرشان را بگویند، نقدشان را اعلام کنند، تشویق کنند و ترغیب کنند.
رییس جمهور ادامه داد: یکی از کار‌های مهمی که دولت یازدهم و دوازدهم انجام داد مربوط به فضای مجازی بود و در سایر حقوق مردم هم ما تلاش کردیم تا حد امکان آن‌ها را اجرایی و عملیاتی کنیم.
وی با اشاره به اقدامات دولت و دستگاه دیپلماسی در سال‌های اخیر، گفت: اینکه ما توانستیم همه قطعنامه‌های فصل هفتی که علیه ملت ایران بود را لغو کنیم، بسیار مهم است. برای اهمیت این کار باید توجه داشته باشیم که دولت‌هایی در دنیا هستند که حدود ۱۰ سال، ۱۵ سال، ۲۰ سال است که گرفتار فصل هفت هستند. یعنی قطعنامه‌های آن‌ها از طریق فصل هفت منشور در شورای امنیت سازمان ملل تصویب می‌شود و هنوز از آن نجات پیدا نکرده‌اند.
روحانی یادآور شد: دولت یازدهم توانست در یک فاصله زمانی کمتر از ۲ سال، کل این قطعنامه‌های فصل هفتی که شش قطعنامه بود، همه را یکجا لغو کند که این کار در تیر سال ۹۴ انجام گرفت. یعنی تقریبا دو سال یا کمی کمتر از دو سال که از آغاز دولت می‌گذشت، همه این تحریم‌ها لغو شدند و امروز هم همچنان لغو هستند و این موضوعی بسیار مهم و یکی از افتخارات ماست.
رییس جمهور تاکید کرد: به این نکته کمتر توجه می‌شود که یک زنجیر بزرگی که با این قطعنامه‌ها به گردن مردم ایران بود از هم گسست و پاره شد. این زنجیر فصل هفتم منشور سازمان ملل بود که به گردن مردم ما بود، اما لغو شد و کنار رفت.
وی گفت: در این توافق حقوق هسته‌ای برای مردم تضمین شد، البته مردم ما حقوق هسته‌ای داشتند، ولی طبق همین قطعنامه‌های سازمان ملل، آن‌ها این حقوق را غیرقانونی می‌دانستند، اما این برای مردم قانونی شد و در سایر حقوق ملت هم کار‌های زیادی انجام گرفت.
روحانی تاکید کرد: از افتخارات دولت این است که در احقاق حقوق مردم اهمال نکرده است، یعنی اگر ما یک میدان نفتی مشترک داشتیم، رفتیم و حق‌مان را بازستاندیم، اگر یک میدان گازی مشترک داشتیم و اگر همسایه ما دوبرابر ما از آن گاز استفاده می‌کرد، ما در این چند سال تلاش کردیم به اندازه همسایه‌مان از آن میدان گازی مشترکی که داریم استفاده کنیم.
رییس جمهور اظهار کرد: چرا که این گاز و آن نفت حق مردم است و تمام می‌شود. یک میدان مشترک است، شما برندارید، دیگری برمی‌دارد. این چیزی نیست که در اختیار شما باشد و که بگویید حالا من در این چاه را می‌بندم، ۲۰ سال دیگر استفاده می‌کنم، نخیر، تمام می‌شود و او برمی‌دارد.
وی یادآور شد: در میدان نفتی مشترک هم این کار را کردیم؛ در میدان نفتی مشترک برداشتی که ما می‌کردیم قابل مقایسه با همسایه نبود، الان داریم به اندازه او یا بیش از او از این میدان مشترک نفتی استفاده می‌کنیم. این یکی از افتخارات دیگر دولت بود که در این زمینه وارد عمل شد.
روحانی با اشاره به دیگر اقدامات دولت برای احقاق حقوق بین‌المللی ایران، اظهار کرد: مورد دیگر شکایاتی بود که ما در دادگاه بین‌المللی و دادگستری بین‌المللی لاهه مطرح کردیم و البته حالا در قدم‌های اولیه موفقیت‌های خوبی از آن به دست آوردیم. این هم برای اولین‌بار است که دولت وارد یک دادگاه بین‌المللی می‌شود و در قدم‌های اول پیروز و موفق می‌شود و در زمینه صلاحیت، موفقیت‌هایی را به دست می‌آورد. در زمینه احکام موقت و قرار هم می‌تواند موفقیت به دست بیاورد. حالا شما در دولت‌های قبلی بگردید و نظایر این را بیابید، این موضوع در آن‌ها کمتر سابقه دارد. این موفقیت‌های حقوقی را دولت یازدهم و دوازدهم به دست آورده است.
رییس جمهور افزود: در مقام عمل هم تلاش کردیم مردم در زمینه آموزش، بهداشت، نیاز‌های ضروری زندگی‌شان، در زمینه حقوقی که نسبت به تورمی که وجود دارد می‌گیرند، یک تعادلی برقرار شود. این‌ها حقوق مردم است که محقق شده است. ما در شرایطی هستیم که مردم خدای نکرده اگر مریض شوند و دو یا سه شب بر تخت بیمارستان بمانند، پولی که باید برای تخت بیمارستان پرداخت کنند ۱۰ درصد است یا در روستا‌ها این میزان ۶ درصد است. این پولی که مردم باید از جیبشان پرداخت کنند، کاهش پیدا کرده است. پس طرح تحول سلامت کار بزرگی بود که در این دولت انجام گرفته است.
روحانی با اشاره به مجانی شدن آب، برق و گاز برای ۳۰ میلیون نفر در کشور اظهار کرد: کاری که در ماه‌های اخیر انجام دادیم این بود که برای اقشار کم‌درآمد و کم‌مصرف، آب، برق و گاز را مجانی کردیم. کسی فکر نمی‌کرد ما در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم شدید، بتوانیم این کار را انجام دهیم که ۳۰ درصد مردم دیگر پول برق و گاز پرداخت نکنند. الان ۳۰ درصد مردم پول برق و گاز پرداخت نمی‌کنند و یک رقم بزرگی هم پول آب پرداخت نمی‌کنند که البته کسانی که پول آب پرداخت نمی‌کنند یک‌مقدار کمتر از ۳۰ درصد است، اما این کار بزرگی است که انجام شده و البته عمدتا روستایی‌ها از این حق استفاده می‌کنند.
رییس‌جمهور اظهار کرد: همیشه در ذهن ما این بود که می‌شود افرادی که به‌هرحال در تنگنا و عسرت هستند و در محرومیت به سر می‌برند، آب، برق و گاز برای آن‌ها مجانی شود. این‌ها همیشه برای مردم تخیلات بود و می‌گفتند این‌ها شدنی نیست و الحمدلله این‌ها اجرایی و عملیاتی شد.
روحانی با بیان اینکه ما برای گروه‌های مختلف جامعه تلاش کردیم تا از حق‌شان استفاده کنند، گفت: از روز اول برای حقوق زنان و حقوق جوانان در جامعه و اقلیت‌های دینی، مذهبی و قومی به مردم قول دادیم و تلاش و عمل کردیم. امروز شما آمار و ارقام را به خوبی می‌دانید که ما چقدر تلاش کردیم. ما گفتیم ۳۰ درصد مدیریت به عهده خانم‌ها باشد و در این زمینه داریم قدم به قدم به سمت این هدف جلو می‌رویم.
وی یادآور شد: اولین‌باری که ما گفتیم یک سفیر خانم اعزام شود، خیلی بحث بود که می‌شود یک خانم سفیر شود؟ این کار شد و الان چندین سفیر ما خانم هستند. چند خانم دیگر هم در نوبت هستند که در فرمانداری، بخشداری، معاونت‌ها و در سمت مدیرکل، سمت معاونان وزیر، در سمت معاون رئیس جمهور و خیلی از جا‌هایی که قبلا بودند و الان هم هستند یا بعضی جا‌ها که قبلاً نبودند، قرار گیرند. امروز این شرایط فراهم شده است.
رییس جمهور تاکید کرد: امیدواریم که روز به روز بتوانیم آنچه به مردم وعده دادیم تا ساعت آخر خدمت خود به آن‌ها عمل کنیم و همه مردم بتوانند از حقوق حقه عادلانه خویش استفاده و بهره‌برداری کنند.
روحانی با اشاره به مشکلات روستاییان گفت: بخش بزرگی از جمعیت ما شهرنشین هستند و تقریبا ۷۴ درصد جمعیت ایران در شهر زندگی می‌کنند، اما در عین حال روستاییان ما مشکلات زیادی داشتند که در این دولت برای آنان و نیازمندی‌ها و حقوقی که دارند، تلاش‌های زیادی در زمینه آب‌رسانی، برق‌رسانی، جاده‌کشی، بهداشت و نیز در زمینه آموزش انجام دادیم.
وی افزود: برای نمونه، کل روستا‌های کشور که تا ابتدای دولت یازدهم گاز داشتند ۱۴ هزار مورد بودند. البته ابتدای انقلاب که تنها سه، چهار روستا گاز داشتند؛ ولی همانطور که گفتم در ابتدای سال ۹۲ فقط ۱۴ هزار روستا گاز داشتند، اما امروز این تعداد به ۳۲ هزار روستا رسیده است. یعنی حتی بیش از دوبرابر که نشان‌دهنده کار عظیم و بزرگی است که انجام شده است.
رییس‌جمهور با بیان اینکه هر هفته به ۳۵ روستا آب‌رسانی می‌شود و آب بهداشتی در اختیارشان قرار می‌گیرد، اظهار کرد: مجددا به این آمار هم توجه کنید که در روستا‌ها و شهر‌ها کمتر از یک میلیون نفر آب بهداشتی پایدار داشتند. در روستا‌ها کل مجموعه بیش از ۹۰۰ هزار نفر بوده است که در انتهای دولت این میزان به ۱۰ میلیون نفر می‌رسد. یعنی تعداد کسانی که آب سالم پایدار روستایی در اختیار خواهند داشت از لحاظ جمعیت ۱۰ برابر می‌شود. این کار بزرگی است.
روحانی در پایان تأکید کرد: ما اگر گفتیم حقوق شهروندی، فقط در کتابت و تدوین نبود، فقط در یک جزوه و دفترچه نبود، همه تلاش خود را به کار گرفتیم که این حقوق، اجرایی و عملیاتی شود، در بحث سلامت، محیط زیست، آموزش، آزادی بیان، در حقوق ملی مردم، محقق شود و باید باز هم این تلاش‌ها را مستمر ادامه دهیم و دولت‌های بعدی هم باید ادامه دهند تا مردم ما در سایه جمهوری اسلامی ایران، در سایه همان شعار استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی که دادند، به همه حقوق حقه خودشان دست یابند.
در این مراسم از ۱۰ عنوان کتاب در زمینه حقوق اساسی و شهروندی رونمایی و تمبر قانون اساسی توسط رئیس جمهور ممهور شد.
رییس جمهور اظهار کرد: چرا که این گاز و آن نفت حق مردم است و تمام می‌شود. یک میدان مشترک است، شما برندارید، دیگری برمی‌دارد. این چیزی نیست که در اختیار شما باشد و که بگویید حالا من در این چاه را می‌بندم، ۲۰ سال دیگر استفاده می‌کنم، نخیر، تمام می‌شود و او برمی‌دارد.
وی یادآور شد: در میدان نفتی مشترک هم این کار را کردیم؛ در میدان نفتی مشترک برداشتی که ما می‌کردیم قابل مقایسه با همسایه نبود، الان داریم به اندازه او یا بیش از او از این میدان مشترک نفتی استفاده می‌کنیم. این یکی از افتخارات دیگر دولت بود که در این زمینه وارد عمل شد.
روحانی با اشاره به دیگر اقدامات دولت برای احقاق حقوق بین‌المللی ایران، اظهار کرد: مورد دیگر شکایاتی بود که ما در دادگاه بین‌المللی و دادگستری بین‌المللی لاهه مطرح کردیم و البته حالا در قدم‌های اولیه موفقیت‌های خوبی از آن به دست آوردیم. این هم برای اولین‌بار است که دولت وارد یک دادگاه بین‌المللی می‌شود و در قدم‌های اول پیروز و موفق می‌شود و در زمینه صلاحیت، موفقیت‌هایی را به دست می‌آورد. در زمینه احکام موقت و قرار هم می‌تواند موفقیت به دست بیاورد. حالا شما در دولت‌های قبلی بگردید و نظایر این را بیابید، این موضوع در آن‌ها کمتر سابقه دارد. این موفقیت‌های حقوقی را دولت یازدهم و دوازدهم به دست آورده است.
رییس جمهور افزود: در مقام عمل هم تلاش کردیم مردم در زمینه آموزش، بهداشت، نیاز‌های ضروری زندگی‌شان، در زمینه حقوقی که نسبت به تورمی که وجود دارد می‌گیرند، یک تعادلی برقرار شود. این‌ها حقوق مردم است که محقق شده است. ما در شرایطی هستیم که مردم خدای نکرده اگر مریض شوند و دو یا سه شب بر تخت بیمارستان بمانند، پولی که باید برای تخت بیمارستان پرداخت کنند ۱۰ درصد است یا در روستا‌ها این میزان ۶ درصد است. این پولی که مردم باید از جیبشان پرداخت کنند، کاهش پیدا کرده است. پس طرح تحول سلامت کار بزرگی بود که در این دولت انجام گرفته است.
روحانی با اشاره به مجانی شدن آب، برق و گاز برای ۳۰ میلیون نفر در کشور اظهار کرد: کاری که در ماه‌های اخیر انجام دادیم این بود که برای اقشار کم‌درآمد و کم‌مصرف، آب، برق و گاز را مجانی کردیم. کسی فکر نمی‌کرد ما در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم شدید، بتوانیم این کار را انجام دهیم که ۳۰ درصد مردم دیگر پول برق و گاز پرداخت نکنند. الان ۳۰ درصد مردم پول برق و گاز پرداخت نمی‌کنند و یک رقم بزرگی هم پول آب پرداخت نمی‌کنند که البته کسانی که پول آب پرداخت نمی‌کنند یک‌مقدار کمتر از ۳۰ درصد است، اما این کار بزرگی است که انجام شده و البته عمدتا روستایی‌ها از این حق استفاده می‌کنند.
رییس‌جمهور اظهار کرد: همیشه در ذهن ما این بود که می‌شود افرادی که به‌هرحال در تنگنا و عسرت هستند و در محرومیت به سر می‌برند، آب، برق و گاز برای آن‌ها مجانی شود. این‌ها همیشه برای مردم تخیلات بود و می‌گفتند این‌ها شدنی نیست و الحمدلله این‌ها اجرایی و عملیاتی شد.
روحانی با بیان اینکه ما برای گروه‌های مختلف جامعه تلاش کردیم تا از حق‌شان استفاده کنند، گفت: از روز اول برای حقوق زنان و حقوق جوانان در جامعه و اقلیت‌های دینی، مذهبی و قومی به مردم قول دادیم و تلاش و عمل کردیم. امروز شما آمار و ارقام را به خوبی می‌دانید که ما چقدر تلاش کردیم. ما گفتیم ۳۰ درصد مدیریت به عهده خانم‌ها باشد و در این زمینه داریم قدم به قدم به سمت این هدف جلو می‌رویم.
وی یادآور شد: اولین‌باری که ما گفتیم یک سفیر خانم اعزام شود، خیلی بحث بود که می‌شود یک خانم سفیر شود؟ این کار شد و الان چندین سفیر ما خانم هستند. چند خانم دیگر هم در نوبت هستند که در فرمانداری، بخشداری، معاونت‌ها و در سمت مدیرکل، سمت معاونان وزیر، در سمت معاون رئیس جمهور و خیلی از جا‌هایی که قبلا بودند و الان هم هستند یا بعضی جا‌ها که قبلاً نبودند، قرار گیرند. امروز این شرایط فراهم شده است.
رییس جمهور تاکید کرد: امیدواریم که روز به روز بتوانیم آنچه به مردم وعده دادیم تا ساعت آخر خدمت خود به آن‌ها عمل کنیم و همه مردم بتوانند از حقوق حقه عادلانه خویش استفاده و بهره‌برداری کنند.
روحانی با اشاره به مشکلات روستاییان گفت: بخش بزرگی از جمعیت ما شهرنشین هستند و تقریبا ۷۴ درصد جمعیت ایران در شهر زندگی می‌کنند، اما در عین حال روستاییان ما مشکلات زیادی داشتند که در این دولت برای آنان و نیازمندی‌ها و حقوقی که دارند، تلاش‌های زیادی در زمینه آب‌رسانی، برق‌رسانی، جاده‌کشی، بهداشت و نیز در زمینه آموزش انجام دادیم.
وی افزود: برای نمونه، کل روستا‌های کشور که تا ابتدای دولت یازدهم گاز داشتند ۱۴ هزار مورد بودند. البته ابتدای انقلاب که تنها سه، چهار روستا گاز داشتند؛ ولی همانطور که گفتم در ابتدای سال ۹۲ فقط ۱۴ هزار روستا گاز داشتند، اما امروز این تعداد به ۳۲ هزار روستا رسیده است. یعنی حتی بیش از دوبرابر که نشان‌دهنده کار عظیم و بزرگی است که انجام شده است.
رییس‌جمهور با بیان اینکه هر هفته به ۳۵ روستا آب‌رسانی می‌شود و آب بهداشتی در اختیارشان قرار می‌گیرد، اظهار کرد: مجددا به این آمار هم توجه کنید که در روستا‌ها و شهر‌ها کمتر از یک میلیون نفر آب بهداشتی پایدار داشتند. در روستا‌ها کل مجموعه بیش از ۹۰۰ هزار نفر بوده است که در انتهای دولت این میزان به ۱۰ میلیون نفر می‌رسد. یعنی تعداد کسانی که آب سالم پایدار روستایی در اختیار خواهند داشت از لحاظ جمعیت ۱۰ برابر می‌شود. این کار بزرگی است.
روحانی در پایان تأکید کرد: ما اگر گفتیم حقوق شهروندی، فقط در کتابت و تدوین نبود، فقط در یک جزوه و دفترچه نبود، همه تلاش خود را به کار گرفتیم که این حقوق، اجرایی و عملیاتی شود، در بحث سلامت، محیط زیست، آموزش، آزادی بیان، در حقوق ملی مردم، محقق شود و باید باز هم این تلاش‌ها را مستمر ادامه دهیم و دولت‌های بعدی هم باید ادامه دهند تا مردم ما در سایه جمهوری اسلامی ایران، در سایه همان شعار استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی که دادند، به همه حقوق حقه خودشان دست یابند.
در این مراسم از ۱۰ عنوان کتاب در زمینه حقوق اساسی و شهروندی رونمایی و تمبر قانون اساسی توسط رئیس جمهور ممهور شد.
