پیش​بینی​ آرایش سیاسی مجلس نهم

پس از آنکه جبهه متحد، اسامی برخی نمایندگان کنونی مجلس را در لیست خود نگنجاند، سخن از ارائه فهرست انتخاباتی «صدای ملت» به میان آمد.

به گزارش صراط به نقل از خبر آنلاین علی مطهری، علی عباسپور و حمیدرضا کاتوزیان موسسین این فهرست انتخاباتی بودند که هنوز نهایی نشده است. با گذشت چند روز از اعلام موجودیت این فهرست، علیرضا زاکانی عضو جبهه متحد اصولگرایان در اظهاراتی اعلام کرد که لیست​های متعدد اصولگرایان به منزله پهن کردن فرش قرمز برای جریان​های فتنه و انحراف است. این در حالی است که جبهه پایداری و جبهه بیداری اسلامی پیش از «صدای ملت» لیست انتخاباتی خود را ارائه داده بودند.

این موضوع را با عباسپور که در میان گذاشتیم از معیارهای جبهه متحد اصولگرایان برای انتخاب نامزدهایش سخن گفت که به جز «مقبولیت» معیار مشخص دیگری مطرح نشده است. او به استناد همین یک مقوله گفت: مگر نمی​گویند ما «مقبول» نیستیم و برای همین هم در لیست جبهه متحد اسامی​ ما را نیاوردند، پس چرا نگران حضور و رقابت «صدای ملت» هستند؟
 

مشروح گفت​وگو با این نماینده تهران که با مدرک دکترای هسته​ای رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجالس هفتم و هشتم بوده و هست در ادامه می آید:
 

ما در ابتدای تشکیل جبهه متحد اصولگرایان، خیلی از آن استقبال کردیم. بویژه از حضور شخصیتی چون آیت​الله مهدوی​کنی که حاضر شدند در صحنه انتخابات حضور یابند. تاکید ما هم بر این بود که اصولگرایان باید با یک لیست انتخاباتی وارد صحنه انتخابات شوند. بویژه در مقطعی که حضور اصلاح​طلبان در تردید بود و پیش​بینی می شد آنها هم حضور پررنگی داشته باشند، تاکید بر اجماع اصولگرایان بیشتر بود.

اما از همان ابتدا، بخشی از اصولگراها که از دولت حمایت می​کنند و در مجلس هم نمایندگانی دارند، بحث​هایی را مطرح کردند که عملا 8+7 تبدیل به 6+7 شد. آنها که بعدها در قالب «جبهه پایداری» خودشان را معرفی کردند، بحث​هایی را مطرح می کردند که بعدها از سوی اضلاع دیگر جبهه متحد و گروه​های دیگر در این جبهه مورد طرح قرار می​گرفت. مثلا اینکه چرا نمایندگان آقایان قالیباف و لاریجانی باید در این جبهه حضور داشته باشند و....
 

مایل نیستم در این مقطع اسمی از شخص یا گروهی ببرم. فقط می​خواهم بگویم که اعتراضات جبهه پایداری به تصمیمات جبهه متحد اصولگرایان، در 6+7 مطرح می​شد. در حالی​که تلاش آیت​الله مهدوی​کنی بر گستردگی چتر اصولگرایی بود تا همه اصولگراها در این جبهه نماینده و حضور داشته باشند.

اما حقیقت این است که اعتراضات از ابتدا و در بطن اصولگرایان به جبهه متحد، گسترده بود. از ابتدا در نحوه تقسیم کار و در مورد روشی که باید در پیش گرفت، نهایتا نامزدهای اصولگرایان را در لیست تعیین کنند؛ این اعتراض وجود داشت تا زمانی که لیست نهایی نیز اعلام شد. 

جبهه پیروان خط امام و رهبری که در دوره های دیگر هم پرچمدار وحدت میان اصولگرایان بود، می​کوشید وحدت حداکثری را در توافقات در پیش بگیرد و تلاشش بر این بود که این چتر اصولگرایی گستردگی​اش را حفظ کند. اما نهایتا در لیستی که ارائه شد، - اگر از تعداد نامزدهایی که قرار بود جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین معرفی کنند بگذریم- فقط شش نفر از نامزدهای جبهه پیروان حضور دارند. حدود دو نفر از این لیست از سوی آقای قالیباف حمایت می​شوند و بقیه نامزدها از سوی دیگر گروه​های عضو جبهه متحد معرفی شده​اند. حتی یک نامزد از دیدگاه نزدیک به آقای لاریجانی هم در این لیست حضور ندارد. این نشان می​دهد که توازن میان نیروها و گستردگی چتر اصولگرایی حفظ نشده و لیست جبهه متحد نمی​تواند همه دیدگاه​های اصولگرایی را نمایندگی کند. فکر می​کنم 6+7 که قرار بود 8+7 باشد، نتوانست به نقطه نظراتش برسد و همان نگرانی که در تقسیم وظایف از ابتدا وجود داشت، در اینجا نیز خودش را نشان داد.
 

به نظر می​رسد که جبهه پیروان در معرفی نامزدهایش به جبهه متحد اصولگرایان مشکل داشت. اخیرا هم که در جلسه​ای در جبهه پیروان حضور داشتیم، اعضای تشکیل دهنده این جبهه، شدیدا نسبت به حضور کمرنگ جبهه پیروان در لیست جبهه متحد معترض بودند.
 

در همه ادوار گذشته انتخابات مجلس، من از طریق جبهه پیروان خط امام و رهبری در لیست اصولگرایان با هر اسمی اعم از جبهه متحد و یا ... حضور می​یافتم. در انتخابات مجلس هشتم هم از همین طریق وارد جبهه متحد اصولگرایان شدم و وقتی با کم لطفی برخی دوستان مواجه شدم، حمایت آقای لاریجانی سبب شد تا نامم را در لیست نهایی قرار دهند. اینبار هم من از سوی جبهه پیروان به جبهه متحد اصولگرایان معرفی شدم و از سوی آقای لاریجانی هم مورد حمایت بودم ولی بحث اینطور پیش رفت که صدای جبهه پیروان، کمرنگ شنیده شد و در عوض فریاد آنها که از ابتدا می​گفتند چه نیازی به حضور نمایندگانی از سوی لاریجانی و قالیباف هست، بیشتر شنیده شد.
 

نه من مطلع نیستم.
 

اتفاقا جبهه منتقدان دولت یا لیست «صدای ملت»، بیش از همه علاقمند به وحدت اصولگرایان بود. جلوتر از سایر دوستان هماهنگی​هایی را با آقایان مطهری و کاتوزیان با دیگر اصولگرایان داشتیم و تلاشمان بر این بود که تامل و تعامل بیشتری در مورد تصمیمات جبهه متحد اصولگرایان داشته باشیم، همه تلاش ما برای اتحاد کامل بود. وقتی این تلاش​ها و تلاش​های آقای لاریجانی به نتیجه نرسید، ما که طالب یک انتخابات گسترده هستیم، تصمیم به حضور در عرصه رقابت انتخابات گرفتیم. همانطور که مقام معظم رهبری تاکید کردند، ما به دنبال یک رقابت جدی با حاکم بودن اخلاق اسلامی هستیم.
 همانطور که گفتم، با تصمیم گیری نهایی جبهه متحد و لیستی که از سوی آن ارائه شد، این جبهه نماینده گروه محدودی از اصولگرایان است. به همین دلیل ما تفکرمان را به عنوان منتقدان دولت، در چارچوب لیست «صدای ملت» اعلام کردیم و وارد عرصه انتخابات شدیم. چون معتقدیم که رقابت جدی برای حضور گسترده مردم باید شکل بگیرد. آنچه برای ما مهم است، شرکت گسترده مردم است نه اینکه لیستی ارائه شود یا نشود.
 

ما کاملا در چارچوب قانون اساسی، اهداف انقلاب و اصل ولایت مطلقه فقیه و ولایت مداری حرکت می​کنیم و اگر بیش از گروه​های دیگر فرمایشات رهبری را فصل​الخطاب ندانیم، کمتر از دیگران هم نیستیم. ما فرمایشات رهبری را در همه امور فصل​الخطاب می دانیم و در عمل هم این را نشان دادیم. این حرف ما شعار نیست. من در چندین دوره نماینده مجلس بودم،آقای کاتوزیان هم دو دوره در مجلس بودند و آقای  مطهری هم یک دوره نماینده بودند. ما دقیقا بر اساس نقطه نظرات رهبری حرکت می​کنیم و اعتقادی اصولی به روحانیت داریم.  

اتفاقا ما در جبهه منتقدان دولت - صدای ملت - ارادتمان به روحانیت بیش از هر گروه دیگری است. ما معتقدیم روحانیت نقش و رکن اساسی در نهضت​های پیشرو برای براندازی رژیم شاهنشاهی داشته و با فتوای تنباکو و حرکت پررنگ آیت​الله کاشانی به اهداف بزرگی دست یافتیم. ما بر این باوریم که کمرنگ شدن نقش آیت​الله کاشانی از اسباب شکست دولت و قدرت یافتن رژیم رضاخانی در آن مقطع بود. نقش امام(ره) در پیروزی انقلاب و پافشاری و همت ایشان در سرنگونی رژیم شاهنشاهی  و نقش مراجع بزرگ تقلید ما (آیت​الله مکارم شیرازی، جوادی آملی و مهدوی​کنی و ...) و مقام معظم رهبری به عنوان ارکان اساسی در حرکت صحیح انقلاب غیرقابل انکار است. از همین رو است که ما خودمان را در مسیر مستقیم و تحت ولی​امری رهبری می​دانیم.
 

هنوز در مورد لیست نهایی خود در تهران تصمیم نهایی را نگرفته​ایم. اما تلاشمان این است که بتوانیم لیستی ارائه دهیم که منتقدان دولت را در آن بگنجانیم. البته تاکید داریم که هم​پوشانی لیست ما با دیگران در حداقل باشد. شرط عدم حضور توامان در دیگر لیست​ها را هم نداریم.
 

قویترین اعتراضات در مجلس هشتم را من و آقایان مطهری و کاتوزیان در این چهار سال داشتیم؛ اعتراضاتی که صدای ملت بود. نظیر اعتراض به اجرای ناصحیح هدفمندسازی یارانه​ها و نحوه خصوصی سازی​های صورت گرفته از سوی دولت، انحلال شوراها و .... ما همواره مواضع شفافی نسبت به عدم قانون​گرایی و قانون​گریزی بسیار آن داشته و داریم. حتی نسبت به اینکه تفکرات دولت در مسائل سیاسی منطبق با کلیات تفکر نظام نیست و بعضا زاویه​های تندی با نقطه نظرات رهبری انقلاب دارد هم موضع گیری کرده​ایم. از همه مهمتر دنبال کردن سوالی بود که به جد پیگیری کردیم تا رئیس​جمهور را به مجلس فرا بخوانیم. همانطور که می دانید طرح این سوال با فراز و نشیب​های بسیاری روبرو بود ولی بالاخره ما توانستیم این تابو را بشکانیم و از رئیس جمهور سوال کنیم. اگر قرار باشد کسی صدای ملت را فریاد کرده باشد، قطعا ما این کار را کرده​ایم.
 

به نظرم این نوع اظهارنظرها نوعی بداخلاقی انتخاباتی است. اینکه هر کسی را که «با ما» نباشد را «بر خودمان» بدانیم و برچسب ضد انقلاب و ضد نظام به آنها بزنیم، صحیح نیست. رهبر معظم انقلاب بارها در رهنمودهایشان بر برگزاری یک انتخابات جدی و اخلاق مدار تاکید کرده​اند.

دوستان در جبهه متحد اصولگرایان، محور انتخاب نامزدها را «مقبولیت» آنها و یکسری معیارهایی اعلام کردند که ما هنوز هم نمی​دانیم این معیارها چیست و بر اساس چه معیاری برخی افراد در لیست نهایی این جبهه قرار گرفتند و آنها چه مزایایی به نسبت دیگرانی داشتند که در لیست نیستند. اگر ما به زعم این آقایان «مقبول» نیستیم، پس نباید هم نگران حضور ما در انتخابات باشند.
آنچه که برای ما اهمیت دارد، برگزاری انتخاباتی گسترده و جدی به فرموده رهبری انقلاب است. همانطور که گفتم، طیف اصولگرایی هم طیف گسترده​ای است ولی اگر نامزدهای جامعتین را از لیست جبهه متحد کنار بگذاریم، 70 درصد اعضای این لیست متعلق به یک ضلع است! چطور می​توانیم این لیست را یک لیست کامل بدانیم؟ مردم و اصولگرایان انتظار دارند که نمایندگانشان فعالانه در انتخابات باشند. ما هم برای پاسخ به تقاضای آنها در عرصه مانده​ایم. حضور فعال در انتخابات، طلب می​کند که نمایندگانی با تفکر نزدیک با هم،  لیست​های مشترک ارائه دهند.
 

ترجیح می​دهم به این سوال پاسخ ندهم.

 

همان نظر آقایی مطهری از جانب ما کافی است.
 

مردم ما نشان داده​اند که در آخرین زمان​ها تصمیم می​گیرند. ما ملتی هستیم که رفتار سیاسی​اش پیچیده است و همین عامل هم کشورهای غربی را در تخمین رفتارهای انتخاباتی و سیاسی ما گمراه می​کند. از همین رو، الان نمی​توانم پیش بینی خاصی بکنم. البته برآورد کلی این است که حضور مردم در حوزه​های کوچک وشهرستان ها بالا است، اما در مراکز استان​ها نسبت به شهرهای کوچک، میزان مشارکت پایین​تر است. اما اینکه میزان مشارکت عمومی چه میزان خواهد بود، قابل پیش بینی نیست. همین تنوع حضور نامزدها از همه تفکرات سیاسی در چارچوب انقلاب و قانون اساسی، رقابت جدی و سالم آنها، نقش رسانه ها در آگاهی بخشی به مردم و ... می​تواند بر میزان مشارکت بیافزاید.
 

مجلس دارای جایگاهی است که از تخصص بالایی باید برخوردار باشد. درست است که نماینده​ها می​توانند از کارشناسان زبده بهره بگیرند، اما باید بتوانند نظرات کارشناسان را کنار هم قرار داده و به نتیجه برسند. از این رو هر نماینده باید شخصا متخصص و هوشمند باشد تا بتواند در انجام وظایف نظارتی خود موفق عمل کند.

نظارت بر یک دستگاه تخصصی، امری پیچیده است. با بکارگیری کارشناسان زبده با نظرهای مختلفی که ارائه می​دهند، این ضرورت را ایجاب می​کند که نماینده شخصا بتواند عملکرد دستگاه​ها را بررسی کرده و درباره آن قضاوت کند. نماینده باید خودش را در مقابل خدا و مردم و مقام معظم رهبری مسئول بداند و با این مسئولیت، ابعاد نظارتی را در پیش بگیرد.

وقتی نماینده​ای به نکات منفی درباره عملکرد دستگاهی می​رسد، مکانیزم​های مختلفی علیه او فعال می​شود تا وظیفه نظارتی آن نماینده به نتیجه نرسد. از پیشنهادهای مستقیم و غیرمستقیم، مادی و معنوی گرفته تا فشارهای مختلفی که به او وارد می شود تا از این کاردست بردارد. اما نماینده باید بر اساس قسمی که خورده، از حقوق مردم دفاع کند. به نظر من هرچه مجلس به این سمت حرکت کند، می​تواند مطلوبتر از اختیارات قانونی خود استفاده کند و اقتدار مجلس را حفظ نماید.
 

در این دوره از مجلس با دولتی طرف بودیم که قانون​گریزترین دولت بعد از انقلاب بود. این دولت، نظرات قانونی شورای نگهبان، قوه مقننه و مجمع تشخیص مصلحت نظام را زیر سوال می​برد و از مکانیزم​هایی که مطلوب نمی​دانیم، تلاش می​کرد که قوانین را دور بزند. با این حال مجلس هشتم عملکرد قابل قبولی در بعد نظارتی داشت.
 

به خاطر پیگیری بحث «طرح سوال از رئیس جمهور». همانطور که می دانید ما فقط در مجلس اول، شاهد استیضاح رئیس​جمهور، رای به عدم کفایت سیاسی و عزل وی بودیم. پس از آن هرگونه تلاشی برای سوال از رئیس​جمهور محکوم به شکست بود تا اینکه بالاخره در مجلس هشتم، این اتفاق افتاد. البته مجلس هشتم، مباحث جدی​ای راجع به عدم التزام دولت به اجرای قانون را نیز پیگیری کرد و از این بابت هم نمره خوبی می​گیرد.
 

این یک الزام برای پیشرفت نظام ما است که مجلس بعدی در تمامی ابعاد از جمله بعد عملکرد نظارتی​اش قوی​تر از مجلس فعلی باشد. در کشورهای پیشرفته با استاندارهای فکری و فرهنگی خودشان، به همین سیاق به سوی تشکیل مجلسی قوی می​روند. ما در قانون اساسی​مان، مقتدرترین مجلس را داریم اما این اقتدار باید به کار گرفته شود. اگر این اقتدار به کار گرفته شود، خواهیم دید که مسیر حرکت کشور ما می​تواند مطلوب​تر باشد.

مثلا اگر همچون برخی کشورها، دولت خودش را در نابسامانی وضع اقتصادی کشور پاسخگو بداند و مجلس قاطعانه برخورد کند، دیگر شاهد اینقدر بی تفاوتی نسبت به وضع اقتصادمان نخواهیم بود که ارزش پول ملی ما ظرف چند روز به نصف کاهش یابد! برخوردهای نظارتی است که دولت را ملزم به عملکرد برنامه ریزی شده و حرکت بر اساس قانون می​کند تا  اگر اشکالی در قانون می بیند، خودسرانه اقدام به عدم اجرای آن نکند و تغییر قانون را از مجلس طلب کند و مجلس با دلایلی که می​شنود به اصلاح قانون بپردازد. این رویکردهاست که پیشرفت کشور ما را تضمین می​کند. امیدواریم مجلس نهم، کاستی​های دوره​های قبل را نداشته باشد.
 

در ماههای قبل بحث​های نگران کننده​ای مطرح بود. مدام اخباری می​آمد که جریانی تحت عنوان «انحرافی» حرکت​های گسترده​ای را در پیش گرفته است. فکر می​کنم که نقش شورای نگهبان در نظارت بر انتخابات نقشی بی​بدیل دارد. ضمن تایید اینکه شورای نگهبان باید سعه صدر گسترده​ای داشته باشد تا کسانی که شرایط نامزدی را در خودشان می​بینند در عرصه حضور داشته باشند؛ باید دقت لازم را هم داشته باشند تا از کسانی که خواب​های نامطلوبی برای تصرف مجلس، در راستای اهداف و امیالشان دیده​اند، جلوگیری کند.
در همه مراحل برگزاری انتخابات، شورای نگهبان ناظر است. حتی در زمینه تبلیغات انتخاباتی و بودجه آن، شورای نگهبان ناظر است. ما یک کشور اسلامی هستیم و اخلاق اسلامی بر انتخابات ما حاکم است. تبلیغات انتخاباتی باید در حدی باشد که نامزدها خودشان را معرفی کنند. امیدوارم کشور به سمتی نرود که پول، حرف اصلی رادر انتخابات بزند و خرید و فروش رای در کشور را شاهد باشیم. امیدوارم هیچ​وقت چنین چیزی را حاکم بر انتخابات نبینیم واخلاق اسلامی واقعا حاکم بر انتخابات باشد.
 

ایده​ای در اینباره ندارم ولی آرزو دارم که هیچ کرسی​ای به آنها نرسد. نمایندگانی که به مجلس می​رسند نباید وامدار گروه خاصی باشند و باید تنها در مقابل مردم و خون شهدا و ثمره زندگی حضرت امام و رهنمودهای رهبری، پاسخگو باشند و احساس مسئولیت کنند. 
 

به استناد احساساتم که نمی​توانم آمار بدهم!

 

من معتقدم که در مجلس هشتم، یک فراکسیون اکثریت به معنی واقعی کلمه نداشتیم. فراکسیون اصولگرایان اگر چه عنوان «اکثریت» داشت اما یک فراکسیون تجزیه شده بود و هیچ گاه در موارد کلیدی و مهم به تصمیم قاطع با اتفاق آرا نرسید. نمونه​اش همینکه در هر دوره از عملکرد چهار ساله این فراکسیون، شدیدا علیه آقای لاریجانی که رئیس فراکسیون بود، تبلیغات می​شد. تشتت آرا بسیاری هم میان اعضا حاکم بود.

بر همین اساس در مجلس نهم هم شاید نتوان ترکیب نمایندگان مجلس را تقسیم به اکثریت و اقلیت کرد. همانطور که الان هم در صحنه انتخابات، یک جبهه نمی​تواند کلیت اصولگرایی را نمایندگی کند و شاهد حضور لیست​های متعدد با تفکرات متعددیم، در مجلس نهم هم نمی​توان فراکسیون اصولگرایان را ولو اینکه پرتعدادترین فراکسیون هم باشد، اکثریت بنامیم. چون باز هم دارای تشتت آرا خواهد بود و گروه​های مختلفی در آن حضور خواهند داشت.

چون پیش​بینی​ای از وزن گروه​های شرکت کننده در انتخابات و احتمال پیروزی آنها ندارم، نمی​توانم بگویم که اقلیت مجلس بعد چقدر مقتدر خواهد بود و فراکسیونی قوی تشکیل خواهد داد یا نه؟