«مارک فینو» کارشناس پرونده سلاح‌های هسته‌ای در مرکز ژنو برای سیاست‌های امنیتی و خارجی به این سوال که آیا در چنین شرایطی واقعا می‌توان گفت که این پیمان فعال و وارد مرحله اجرا و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای واقعا ممنوع شده است؟ پاسخ می‌دهد.
در ادامه پاسخ فینو به این سوال آورده شده است.
این ابتکار عمل مورد حمایت اکثریت قریب به اتفاق کشور‌ها به استثنای کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای و متحدان آن‌ها قرار گرفته است.
اگر چه برخی از صدا‌های منتقد نشان می‌دهد پیمان جدید هیچ تاثیری بر خلع سلاح هسته‌ای نخواهد داشت، اما باید ارزیابی شود که چگونه ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای به تقویت نابودی آن‌ها کمک می‌کند.
بیشتر کشور‌ها از تصویب پیمان منع سلاح‌های هسته‌ای (TPNW) در سال ۲۰۱۷ ابراز خوشحالی و رضایت کرده اند درحالی که (واکنش) کشور‌هایی که سلاح هسته‌ای دارند محدود به سکوت و یا ابراز نارضایتی از این پیمان بوده است.
این پیمان نتیجه کنفرانس‌های بین المللی درباره عواقب انسانی هرگونه انفجار هسته‌ای و گفتگو‌هایی که چندین هفته در ژنو به طول انجامید، است، اما بیشتر کشور‌هایی که سلاح هسته‌ای دارند این جلسات را تحریم و با مذاکراتی که در نیویورک انجام شد، مخالفت کردند.
مخالفت دارندگان سلاح‌های هسته‌ای
اختلاف نظر اصلی در سال ۱۹۶۸ در مورد تفسیر پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) بود، پنج کشور دارای سلاح هسته‌ای (آمریکا، چین، فرانسه، انگلیس و روسیه) درخواست کردند حق قانونی آن‌ها در داشتن سلاح هسته‌ای در این پیمان بدون محدودیت زمانی قید شود، اما کشور‌هایی که سلاح هسته‌ای نداشتند معتقد بودند که از نیم قرن پیش در ازای تعهد خلع سلاح همه کشور‌ها از داشتن سلاح‌های تسلیحاتی منصرف شده اند.
قدرت‌های هسته‌ای که عضو NPT نیستند مانند هند و پاکستان بخاطر از دست دادن حق وتویی که کنگره خلع سلاح هنگام مذاکره در باره پیمان داده است، ابراز تاسف کردند.
بانک‌ها، شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و افراد در کشور‌های عضو پیمان ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای و حتی غیرعضو اجازه مشارکت در روند گسترش سلاح‌های هسته‌ای را ندارد.
آمریکا و اتحاد جماهیر شوری (روسیه کنونی) دو کشور اصلی دارای سلاح هسته‌ای، زرادخانه هسته‌ای خود را که در اوج جنگ سرد ۷۰ هزار سلاح بود به ۱۲ هزار کاهش دادند و باید به این‌ها، یکهزار و دویست سلاح هسته‌ای در اختیار سایر کشور‌ها دارای سلاح هسته‌ای مانند کره شمالی، هند و پاکستان و همچنین رژیم صهیونیستی را اضافه کرد.
با این حال، این زرادخانه‌ها هنوز هم می‌توانند بشریت و کره زمین را نابود کنند به حدی که یک جنگ هسته‌ای محدود بین هند و پاکستان می‌تواند به قحطی جهانی منجر شود و دو میلیارد نفر را به دلیل تأثیر آن بر آب و هوای جهانی از بین ببرد.
همانطورکه دیوان بین المللی دادگستری در سال ۱۹۹۶ حکم داد، نمی‌توان برای هرگونه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بهانه تراشی کرد و مثلا گفت که استفاده از این سلاح‌ها به تشخیص اهداف غیرنظامی از نظامی پایبند بوده است.
فقط رویکرد انسان دوستانه است که اکثر قریب به اتفاق کشور‌ها را به خود جلب کرده است.
این پیمان چه تغییراتی ایجاد می‌کند
کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای و متحدان آن‌ها ادعا می‌کنند که پیمان ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای (TPNW) هیچ تعهدی را حتی به موجب قوانین عرفی بالقوه تحمیل نخواهد کرد؛ بنابراین آیا می‌توان سلاح‌های هسته‌ای را غیرقانونی دانست؟ این امر بدون شک در مورد کشور‌های عضو پیمان ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای اتفاق خواهد افتاد و اگر کشور‌های همپیمان به آن بپیوندند، مفاد این پیمان در مورد عدم استقرار و گسترش و یا عدم انتقال سلاح‌های هسته‌ای قطعاً بر کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای تأثیر می‌گذارد.
دادگاه‌های محلی در کشور‌های عضو پیمان می‌توانند شکایت‌ها برای دریافت و جبران خسارت‌های ناشی از آزمایش‌های هسته‌ای و یا صنایع تسلیحاتی را بپذیرند و خواستار جبران خسارت‌ها توسط کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای شوند.
قرار است پیمان ممنوعیت گسترش سلاح‌های هسته‌ای گفتگو درباره توزیع مجدد منابع عظیمی را که ازبازدارندگی هسته‌ای به سمت بهداشت عمومی و یا نیاز‌های اجتماعی هدایت شده اند، تشویق کند.
این پیامد‌ها به طورغیرمستقیم بیشتر به محکومیت و مشروعیت زدایی از سلاح‌های هسته‌ای کمک می‌کند.
اگر آن‌ها در پیگیری هدف اعلام شده خود در زمینه خلع سلاح هسته‌ای بلند مدت صادق باشند، قدرت‌های هسته‌ای و متحدان آن‌ها حتی در خارج از چارچوب پیمان ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای فرصت‌های زیادی برای درگیری خواهند داشت.
مهندسی نظام امنیت بین الملل از جمله معاهده جدید استارت، پیمان موشک‌های هسته‌ای میان برد و پیمان آسمان‌های باز باید پس از اقداماتی که توسط دولت ترامپ علیه آن‌ها صورت گرفت، اصلاح شوند؛ بنابراین پافشاری براینکه سلاح‌های هسته‌ای برای امنیت صاحبان آن‌ها ضروری است در حالی که برای سایر کشور‌های جهان ممنوع است، فقط به گسترش این سلاح‌ها منجر می‌شود، همانطور که در مورد کره شمالی مشاهده کردیم.
در پارلمان سوئیس دو کمیسیون با امضای معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای موافقت کرده اند، زیرا نمی‌توان این معاهده را برای مدتی طولانی در حاشیه تاریخ باقی گذاشت تا نتواند نقش خود را در حراست از حقوق بشر جهانی بازی کند.
سوئیس دیگر قادر نخواهد بود خود را در پشت بهانه فشار‌های پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) یا رد پیمان توسط قدرت‌های هسته‌ای پنهان سازد و از مسئولیت خود شانه خالی کند.
یادآوری می‌کنیم که بعداز اقدام سوئیس در ارائه ابتکارعمل خود در سال ۲۰۱۰، همه کشور‌های عضو پیمان ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای «نگرانی خود از خطر بالقوه احتمال استفاده از سلاح‌های هسته‌ای برای بشریت و پیامد‌های فاجعه بار انسانی چنین اقدامی را» اعلام کردند.
این گزارش کارشناس سوئدی در حالی است که درمنطقه خاورمیانه رژیم صهیونیستی که زرادخانه آن از بمب‌های اتمی پر شده، نه تنها به هیچ یک از قوانین و معاهده‌های بین المللی در خصوص ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای پایبند نیست به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بازدید از جمله از نیروگاه اتمی دیمونا را نداده است.
