این روزها کرونا بی محابا می‌تازد و هر روز بر تعداد شهرهای وضعیت قرمز اضافه می‌شود.کشور در شرایط خاص کرونایی قرار دارد و بی تدبیری‌های بعضی از مسؤولین و عدم رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی از سوی برخی افراد، باعث متلاطم شدن وضعیت کرونایی کشور شده است.
برای بررسی آخرین وضعیت کرونا در کشور و تجزیه و تحلیل اقدامات مسؤولان، با دکتر حسین قناعتی، رئیس اتاق فکر مدیریت کرونای استان تهران به گفت‌وگو نشستیم.قناعتی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص رادیولوژی و فوق تخصص رادیولوژی تهاجمی و جراحی بسته عروق مغز است.
وی در این گفت‌وگو درباره فعالیت اتاق فکر ستاد کرونای استان تهران صحبت کرد و چگونگی فعالیت آن را برشمرد. آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد، مشروح این گفت‌وگوست.
*آقای دکتر! به عنوان اولین پرسش توضیح دهید اتاق فکر مدیریت کرونا چه اتاق و دستگاهی است؟
تشکیل اتاق فکر کرونا در بهمن 98
وقتی بحران کرونا رخ داد؛با توجه به تجربه‌ای دوران دفاع مقدس در زمینه مسائل بهداشتی و درمانی جنگ، احساس خطر کردیم و احساس کردیم این یک بحران بزرگی است.این موضوع در اواخر بهمن سال 98 بود. بنده به همراه دوستان همفکر مرتب جلساتی گذاشتیم و گزارش‌هایی را برای مسؤولان عالیرتبه کشور ارسال کردیم.
* پیش بینی 9 تا 20 هزار کشته
جالب است کمتر کسانی متوجه عمق این خطر شده بودند و حتی آماری که ما دادیم برای برخی از این افراد سنگین بود. در اولین شب یکی از دوستان مرتبط تماس گرفت و موضوع را باز کرد که ویروس کرونا در قم مشخص شده، از بنده پرسید این بیماری در ایران چقدر مشکل ایجاد خواهد کرد؟ بنده گفتم مشکل زیادی ایجاد خواهد کرد و بین حداقل 9 هزار نفر تا حداکثر 20 هزار نفر کشته خواهد داد.
وی گفت اشتباه می‌کنی و باور کردنی نیست. متاسفانه ما عادت نکرده ایم آینده نگری، برنامه ریزی و سیاستگذاری کلان داشته باشیم و علم آن را تمرین کنیم. تناقض‌های زیادی مشاهده شد. زمانی دکترحریرچی، معاون کل وزیر بهداشت گفت قرنطینه برای قرون وسطی است یا برخی از مسؤولین گفتند به علت سنگین بودن ویروس نیاز به ماسک نیست؛ بنابراین بحران کرونا همه را گیج کرد.
قسمتی از گیج شدن طبیعی بود.ما با رصد مرتب مقاله‌ها و اطلاعات میدانی بحث‌های منظم گروهی داشتیم و آرام آرام سازماندهی فکری خوبی برقرار شد. نتیجه این بررسی‌ها و راهکارها به صورت کتابی تحت عنوان تحلیلی بر بحران کرونا در ایران و جهان چاپ شد.
100 کارشناس برتر در اتاق فکر
*اتاق فکر چند نفر است؟
حدود ۱۰۰ نفر مرتبط با اتاق فکر هستند؛ جمعی از اساتید و صاحب نظران و محقققانی که با نظام سلامت مرتبط هستند،شامل ویروس شناس، داروشناس و اپیدمیولوژیست و متخصص امور اجتماعی هستند و همگی نگاه میدانی و عملیاتی دارند.
طرح شهید سلیمانی عمدتا برآمده از نظرات برخی از اعضای این اتاق فکر است؛ این طرح به عنوان راهکاری مناسب با جغرافیا و اقتصاد ایران، اقتصاد مقاومتی و تنگناهایی که ما در آن قرار داریم طراحی شد. سه قسمت بیماریابی، درمان، کمک مومنانه و رصد داشت.
کاهش مرگها از ۵۰۰ جانباخته به ۴۰ مرگ
در دوره آذرماه سال گذشته که مجموع جانباختگان 500 نفر شد همزمانی طرح شهید سلیمانی و اقدامات مفید که وزارت بهداشت انجام داد به 40 مرگ و میر رسید.
از رئیس جمهور شکایت می‌کنیم
اشتباهی که تکرار شود دیگر اشتباه نیست؛ تصمیم است. بنده می‌خواهم اینجا اعلام کنم که از رئیس جمهور به دلیل خطاهای مکرر که دیگر نام آن خطا نیست و آگاهانه است؛ شکایت کنیم تقاضا داریم از ستاد ملی کرونا تحقیق و تفحص صورت گیرد که چرا مرتبا یک اشتباه تکرار می‌شود؟! مجدد یادآوری می‌کنم اگر اشتباهی مکرر تکرار شود دیگر اشتباه نیست تصمیم و دارای هدف است.
تمام آدم‌هایی که علمی هستند و بزرگان علوم در زمینه اپیدمیولوژی، ویروس شناسی و عفونی و افراد با تجربه همگی اعتقاد به سوی مدیریت واضح و تکرار مکرر اشتباهات دارند. افرادی که این اشتباهات را تکرار می‌کنند آدم‌های بی سوادی نیستند. برای همین است که تاکید داریم ستاد ملی کرونا باید بازنگری شود.
ما گزارشات اتاق فکر را به کمیسیون بهداشت می‌دهیم. اطلاعات و آمار را رصد و تنظیم می‌کنیم و نظرات خود را به عنوان یک گروه کارشناسی می‌دهیم و نقش اجرایی نداریم، بلکه نقش مطالعاتی داریم.
غیر از مجلس، چند گروه NGO نیز در تلاش هستند تا مدارک لازم را تهیه کنند و نشان دهند تصمیم و اشتباهات مکرر در مرگ و میرمردم دخالت دارند.
* آیا اعضای این اتاق فکر از همه کشور عضویت دارند و اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
بله، از همه کشور افراد متخصص و مبرز وجود دارند و با هم مرتبط هستیم؛هر فرد دانشمندی را دعوت کردیم و صحبت کرده و هیچ محدودیتی نداشتیم؛ هرکس ایده‌ای داشته و منتقل کرده ما روی آن دقت کرده و طبقه بندی کردیم.
*آقای دکتر!درباره قرنطینه کامل تهران چه نظری دارید؟
دو هفته عید را تعطیل نکرده و همه جا را باز گذاشتید و حالا که باید بازار باز باشد آن را تعطیل کردید.این یعنی چی؟ از بین بردن عامدانه فرصت طلایی تعطیلات نوروز.
* تجربه کشورهای دیگر در خصوص کنترل بحران چطور بوده است؟
بنده مثالی می‌زنم.در کانادا یک خانه‌ای مهمانی گرفته بود و 10 تا 15 نفر در آن جمع بودند که همسایه به پلیس گزارش می‌دهد؛پلیس هم همه آنها را دستگیر می‌کند و صاحبخانه را هم بیش از 7 هزار دلار جریمه می‌کند.
دارویی که از خارج آمده و اهدایی بوده قرار بود رایگان داده شود، اما از اتاق فلان مسئول در بازار آزاد سردرآورد
این یعنی قاطعیت و اقتدار. حل بحران چند قسمت دارد. اولین آنها اقتدار، دوم پیشگیری فردی و اجتماعی است؛ بیماریابی فعال کلینیکی و لابراتوری که ما اتفاقا در طرح شهید سلیمانی بیماریابی کلینیکی را انتخاب کردیم که بسیار ارزان است. درمان‌های دارویی اصلا نقشی ندارند.
فروش داروی 500 میلیون تومانی درمان کرونا!
سال گذشته سه ماه از وقت خود را روی درمان دارویی گذاشتند؛ مانند فاویپیراویر و رمدسیویر. بعضا تا 500 میلیون تومان رمدسیویر فروختند. داروهایی که برای بخش دولتی بود؛ حال چطور به بخش آزاد رفت!
الان نهادهای نظارتی در حال پیگیری این موضوع است.این واقعا خیانت است.نمی‌توانم اسم ببرم؛ زیرا در حال بررسی قانونی است.
چند نفر درباره خیانت در خصوص توزیع داروی رمدسیویر تحت بازجویی‌های قانونی هستند که دارویی که از خارج آمده و اهدایی بود و قرار بود رایگان داده شود، اما از اتاق فلان مسؤول در بازار آزاد سردرآورد.
جالب بود که علت برخی مرگها به خاطر داروها بود؛ از جمله داروی کلرکین که آریتمی و مشکلات قلبی ایجاد می‌کرد و منجر به مرگ و میر هم شده است که متخصصان نیز به آن اذعان دارند.
* الان با توجه به اینکه بیان می‌کنید باید مانند برخی کشورها جرائمی در نظر گرفته شود و تعطیلی صورت گیرد و برخورد قاطع باشد؛ توجه به مسائل درآمدی و افراد کارگر و روز به مزد چگونه باشد و تکایف شان چه می‌شود؟
هر نفر که در ایران جان می‌دهد 500 میلیون تومان خسارت به کشور وارد می‌کند.این نُرم ایران است و در خارج این عدد بیشتر می‌شود و در آمریکا نیز متفاوت است؛ از 300 هزار دلار تا 5 میلیون دلار متفاوت است.هر انسانی که زیر 70 سال و در دوران موثر خود بمیرد این خسارت را به دنبال دارد.
تاکنون 800میلیون دلار خرج مصارف درمانی کرونا شده است
دوم اینکه، تاکنون 800میلیون دلار خرج مصارف درمانی کرونا شده است؛ ضمن اینکه ما می‌توانیم قرنطینه هوشمند داشته باشیم. قرنطینه هوشمند یعنی فعالیت‌های اقتصادی برقرار باشد و فقط افراد مبتلا و حامل ویروس محدود شوند.
به این اقدام بیماریابی فعال گویند؛ یعنی برنامه برای پیداکردن بیماران و حاملین و قرنطینه کردن اجباری آنها.
وقتی فردی مبتلا شده به او بگوییم آقایی که مبتلا شده‌اید یک هفته بیرون نیایید اگر اطاعت نکنیم برخورد قانونی خواهد شد. امکانات نظارتی خوبی وجود دارد؛ شامل کنترل دیجیتالی و دستبندهای الکترونیک.
این کار را در طرح شهید سلیمانی کردند و بیماران را شناسایی کرده و به مردم و بسیج می‌سپردند تا فرد بیرون نیاید.
باید اقتدار توام با کمک داشته باشیم.بسیج در طرح شهید سلیمانی 350 هزار نفر را پای کار آورده بود. باید هرکس که مبتلاست و اعضای خانواده‌اش که با او مرتبط بودند، یک هفته در خانه بمانند؛ هر دوره زمانی 10 روزه یک میلیون نفر را در خانه نگه می‌داشتیم و 80 میلیون نفر سرکار می‌رفتند؛ این عدد 1.5 درصد جامعه می‌شدند و این باعث کنترل زیاد بیماری می‌شد. نتیجه آنکه با قرنطینه هوشمند می‌توان چرخ اقتصاد را چرخاند و بیماران را هم با اقتدار کنترل کرد..
آیا این کار ضرر اقتصادی کمتری داشت یا اینکه اکنون بیش از یکسال درگیر هستیم و مدام تعطیل می‌کنیم.
هر روز 30 درصد افت اقتصادی در مقایسه با روزهای بدون تعطیلی داریم
اکنون در 10 روزی که اعلام کردیم مراکز تجاری بسته است چقدر هزینه به دنبال دارد؟هر روز 30 درصد افت اقتصادی در مقایسه با روزهای بدون تعطیلی داریم. درآمد روزانه کشور را در نظر بگیرید و این میزان را محاسبه کنید. اینکه هم اقتصاد بچرخد و هم سلامت مردم تامین شود، حرف درستی است؛ به شرطی که مدیران بالا دستی درست برنامه ریزی کرده و مسیر مشخصی بروند.
سال گذشته رئیس جمهور گفت 25 میلیون نفر به کرونا مبتلا شدند و ما باید به ایمنی گله‌ای برسیم. تئورری اشتباهی که انگلیس اجرا کرد و چوبش را خورد. باید حرف علمی حاکم شود.
*آقای دکتر! در خصوص اجرای طرح شهید سلیمانی بگویید.
این طرح هم تجربه علمی و هم دفاع مقدس بود. وزارت بهداشت مدت زیادی همکاری نکرد و همین چند روز گذشته رئیسی معاون بهداشت نامه نوشت که طرح شهید سلیمانی را خاتمه یافته اعلام کرد و بلافاصله وزیر نامه نوشت طرح را ادامه دهید.
* اکنون بحث واکسیناسیون مطرح است و برخی معتقد هستند باید اقدام عاجل تری صورت بگیرد.
برای هر فرد دو دوز واکسن نیاز داریم. ما هشتاد میلیون واکسن برای 40 میلیون نفر نیاز داریم تا ایمنی ایجاد شود. هر دوزواکسن با قیمت 5 دلار در کل مبلغی برابر با 400 میلیون دلار نیاز است؛حالا 400 میلیون دلار بهتر است یا 800 میلیون دلاری که هزینه درمان کرده‌ایم؟
قیمت واکسن کرونا تا 60 میلیون تومان
در زمینه واکسن تاخیر شد و الان هم پیشنهاد دارم واردات واکسن را به بخش خصوصی نیز بدهند. برای 5 دهک آخر جامعه به صورت یارانه مبلغی بدهند و به عنوان هزینه واکسن به حساب این افراد واریز کنند و اجازه دهند واکسن به صورت انبوه در همه داروخانه‌ها در دسترس باشد.قیمت واکسن قاچاق که کیفیت آن هم معلوم نیست ۶۰ میلیون تومان در بازار سیاه است.
در کل جنگ‌های جهانی دو کشور هیچ اپیدمی نداشتند؛ یکی ایران و دیگری انگلیس بود. هر دو این شانس را مدیون نظام شبکه هستند. در ایران بعد از انقلاب نظام شبکه ایجاد شد.بنابراین وقتی چیزی خوب را به عنوان شبکه بهداشتی ایجاد کردیم،در بحران کرونا فرصت خوبی بود تا از آن استفاده کنیم و گسترش دهیم.طب خانواده و طب الکترونیکی را گسترش دهیم؛ اما از این فرصت استفاده نکردیم.
مدیریت کرونا قرارگاهی شود
باید الان روال مدیریت کرونا قرارگاهی شود. به نظرم رئیس جمهور صلاحیت مدیریت کرونا را ندارد و حداقل این مدیریت بحران را از دستش بگیرند و به سازمان دیگری بدهند تا مدیریت کند. مثلا مدیریت را به ستاد کل نیروهای مسلح بدهند.با خواهش و تمنا کار انجام نمی‌شود.
رئیس جمهور هرکاری را تشخیص دهد انجام می‌دهد
* چرا تناقض‌گویی بین اعضای ستاد کرونا وجود دارد؟
بنده ضمن احترام به اعضای کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا
ترکیب اعضا ستاد متناسب با نیازهای برنامه ریزی نیستند؛ حتی ترکیب ستاد نیز متناسب با نیازهای کمیته علمی در ستاد نیست.
شرایط سخت ایران در 10 روز آینده
*اکنون وضعیت استان تهران چطور است؟
بر اساس آخرین اطلاعات و آمار پیکی که پیش بینی شده نگران کننده بود و 7و 8 روز آینده پیک خیلی بعدی خواهیم داشت و 10 روز آینده کل کشور شرایط سختی خواهد داشت.
* به عنوان رئیس اتاق فکر کرونا چه پیشنهادی برای مدیریت بهتر شرایط دارید؟
ابتدا باید کلیت ستاد ملی مقابله با کرونا بازبینی جدی شده و مدیریت اصلاح شود. تمام نیروهای نظام سلامت و نظامی را بکار بگیریم و دستورات ستاد را مو به مو اجراکنیم؛ برای سرپیچی کننده جریمه سنگین در نظر بگیریم؛چراکه ما الان در جنگ با ویروس هستیم.
در جنگ تحمیلی روزانه 60 کشته می‌دادیم/اکنون بیش از 100 کشته می‌دهیم
باید برای آنهایی که رعایت نکردند مجازات جدی در نظر بگیریم؛ الان در شرایط جنگی قرار داریم.در جنگ تحمیلی ما روزی 60 شهید می‌دادیم؛ در حالی که الان روزی 100 کشته می دهیم و برخی اوقات 500 کشته هم می‌دهیم.
اگر به طور میانگین از ابتدای بحران کرونا حدود 70 هزار نفر کشته داده‌ایم و اگر آن را به روزهای سال تقسیم کنیم، روزی 200 نفر کشته شدند؛ یعنی در یکسال به اندازه 3 سال جنگ تحمیلی در کشور جان باختند.
اگر یکسال دیگر این روند ادامه پیدا کند تقریبا به اندازه شهدای جنگ کشته خواهیم داد؛ بنابراین شرایط، شرایط جنگی است. باید با اقتدار و دستوری برخورد قاطع کرد.
اما یکی از اشکالات کشور ما این است که بین قوانین و اجرای آن یک فاصله وجود دارد و در این بحران نیز خود را نشان داد.
بحران کشور یک رزمایش بود و بسیاری از مشکلات کشور را آشکار کرد. شما نگاه کنید که در این بحران تضاد منافع به عنوان مهمترین عامل عقب ماندگی کشور خود را نشان داد.تا زمانی که فردی که مسؤول است با یک شرکتی شریک است،انتظار عملکرد مناسب از او نداشته باشید.تضاد منافع خود را به عنوان بزرگترین چالش برای کشور در این بحران خود را نشان داد.
