هنگامی که انسان به زیارت امام معصوم می‌شتابد و به فضای معنوی بارگاه او فیض حضور پیدا می‌کند، در پرتو آن خوشید گرمی بخش قرار می‌گیرد تا حرارت معنوی، وجود یخ زده او را گرم کند و فروغ دیدار، خانه دلش را روشن سازد و دیده اهل نظر، مس وجودش را کیمیا کند.
به گزارش صدا و سیما رسول گرامی اسلام (ص) در رابطه با زیارت امام رضا (ع) می‌فرمایند: هیچ شخص گرفتاری نیست که امام رضا (ع) را زیارت کند، جز اینکه گرفتاری او برطرف می‌شود و هیچ شخص گنه‌کاری نیست که حضرت را زیارت کند، مگر اینکه گناهانش بخشیده می‌شود. همچنین امام رضا (ع) خود، در رابطه با زیارتشان می‌فرمایند: «کسی که مرا زیارت کند مانند این است که رسول خدا (ص) را زیارت کرده است.»
علامه مجلسی در کتاب «بحارالانوار» در رابطه با اینکه چرا روز ۲۳ ذی القعده روز زیارتی امام رضا (ع) است، عنوان کرد: برخی از افراد معتقدند آن حضرت در روز ۲۳ ذی‌القعده به شهادت رسیده است، اما در جامعه ما روز آخر ماه صفر به عنوان روز شهادت ایشان مطرح است. باید گفت این روز، روز زیارتی مخصوص ایشان نامیده شده است تا مردم با توجه به ذات آن حضرت و به نقشی که ایشان در ایجاد مدینه رضوی داشتند پی ببرند.
امام رضا (ع) با آمدن به سمت مرو، یک مدینه دوم برای نشر معارف اسلامی ایجاد کردند که به اصطلاح «مدینه رضویه» گفته می‌شود، برای اینکه مردم این معنا را در نظر بگیرند و نسبت به زحمات ایشان حالت شکر داشته باشند. شاید این عنوان را مطرح کرده‌اند تا در این روز مخصوص به وجود مبارک امام رضا (ع) بیش از پیش توجه کنیم.
آیت‌الله بهجت با اشاره این مطلب که زیارت امام رضا (ع) از زیارت امام حسین (ع) نیز بالاتر است، گفت: زیارت شما باید از صمیم قلب باشد. در هنگام ورود اذن دخول بخواهید و اگر حال مساعدی داشتید به حرم بروید.
هنگامی که از حضرت رضا (ع) اذن دخول می‌طلبید و می‌گویید: «أأدخل یا حجة الله:ای حجت خدا، آیا وارد شوم؟» به قلبتان مراجعه کنید و ببینید آیا تحولی در آن به وجود آمده و تغییر یافته است یا نه؟ اگر تغییر حال در شما بود، حضرت (ع) به شما اجازه داده است. اذن دخول حضرت سیدالشهدا (ع) گریه است، اگر اشک آمد امام حسین (ع) اذن دخول داده‌اند و وارد شوید.
اگر حال معنوی زیارت داشتید به حرم وارد شوید. اگر هیچ تغییری در دل شما به وجود نیامد و دیدید حالتان مساعد نیست، بهتر است به کار مستحبی دیگری بپردازید. سه روز روزه بگیرید و غسل کنید، بعد به حرم بروید و دوباره از حضرت اجازه ورود بخواهید.
زیارت امام رضا (ع) از زیارت امام حسین (ع) بالاتر است، چرا که بسیاری از مسلمانان به زیارت امام حسین (ع) می‌روند، ولی فقط شیعیان اثنی عشری به زیارت امام رضا (ع) می‌آیند.
تاکنون دقت کرده‌اید که وقتی می‌خواهید به یک ملاقات خاص بروید در دلتان چه استرسی برای آماده شدن دارید؟ «چه بپوشم؟»، «چه بگویم؟»، «چگونه رفتار کنم؟» و... صد‌ها «چه..؟» دیگر که به ذهن آشفته شما می‌آید؛ حال هر چقدر این ملاقات خاص‌تر باشد استرستان بیشتر می‌شود. زیارت نیز از جنس همین ملاقات‌های خاص‌تر است، به ویژه ملاقات با مهربان‌ترین مهربانان امام هشتم (ع) باشد.
زیارت صفحه قلب و روح زائر را از آلودگی‌های و صفات بد، پاک می‌سازد، همچنین زیارت روح انسان را تلطیف می‌کند و از سویی آن را مقاوم و با صلابت و نیرویی باطل شکن و کفر ستیز می‌نماید؛ از دیگر آثار زیارت می‌توان به روح توحیدی خالص و یگانه‌پرستی کاملی که در جان انسان می‌دمد اشاره کرد؛ اما برای رسیدن به این آثار و برکات، لازم است نکاتی را به خوبی مراعات کرد و همچون آهویی پاک به پیشگاه آن امام بزرگ مشرف شد.
چه روز‌هایی حتما به زیارت برویم؟
علامه‌مجلسی در بحارالانوار بر استحباب زیارت امام رضا (ع) در روز‌های خاصی تأکید بیشتری داشته‌اند، روز تولد آن حضرت، یازدهم ذی‌القعده. روز شهادت امام (ع)، آخرین روز یا هفدهم ماه صفر یا بیست‌و‌چهارم ماه رمضان، روز بیعت مردم با ایشان یعنی روز اول یا ششم ماه رمضان. روز بیست‌و‌سوم ذی القعده که بنابر قولی در چنین روزی آن حضرت به شهادت رسیده‌اند.
روز بیست‌و‌پنجم ماه ذی‌القعده، معروف به روز «دحوالارض» روزی که خدای متعال زمین را گسترانید، عبادت در آن روز آثار و برکت‌های عظیم و بی‌مانندی دارد و زیارت امام رضا (ع) در آن روز افضل اعمال دانسته شده است. روز چهارشنبه، این روز به نام امامان موسی‌بن‌جعفر (ع)، علی‌بن‌موسی (ع)، محمد‌بن‌علی (ع) و علی‌بن‌محمد (ع) است. در روز جمعه نیز زیارت چهارده معصوم و ازجمله حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) مستحب است.
تشرف به حرم رضوی چه آدابی دارد؟
درباره آداب تشرف باید گفت که مرقد مطهر حضرت رضا (ع) کانون فراز‌و‌فرود فرشتگان الهی و محل عبادت و راز‌و‌نیاز بندگان شایسته خدا و عارفان و عالمان خداشناس است. این‌ها نشانگر آن است که همواره باید باادب و فروتنانه وارد این بارگاه باعظمت شد و حرمت حریم علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) را به‌گونه‌ای شایسته پاس داشت.
عالمان بزرگ شیعه برای زیارت آدابی آورده‌اند که رعایت آن‌ها در همه حرم‌های ائمه (ع) به‌ویژه حرم امام رضا (ع) تاکید شده است و چه نیکوست که در روز زیارتی آن حضرت که بهترین روز‌ها در زیارتشان است این اعمال را رعایت کنیم.
در روایات درباره پیش از زیارت تاکید شده است که غسل کنید و لباس‌های تمیز، پاک و نو بپوشید. با حالت خضوع و خشوع به‌سوی حرم حرکت کنید و مدام ذکر بگویید و، چون به درگاه حرم رسیدید، بایستید و دعا و اذن دخول بخوانید و بکوشید تا حالت خشوع و خضوع و رقت قلب در خود پدید آورید. درمقابل ضریح بایستید و زیارت و دعا بخوانید.
پس‌از زیارت، گونه راست و سپس چپ را بر ضریح بگذارید و از روی تضرع و خشوع دعا کنید و خدای را به حق خودش و به حق صاحب‌قبر قسم دهید و بخواهید که خدا ایشان را شفیع قرار دهد. بنا بر آداب اسلامی لازم است که دعاکننده در دعا‌کردن اصرار ورزیده و پافشاری کند، آن‌گاه به بالای سر بیاید و دوباره دعا کنید. پس‌از زیارت دو‌رکعت نماز بالای سر حضرت بخوانید.
پس‌از نماز زیارت، دعا‌هایی را که نقل شده و زیارت‌نامه‌های معتبر مانند زیارت امین‌ا...، جامعه کبیره و زیارت خاصه امام ضا (ع) بخوانید و برای امور دینی و دنیوی خود دعا کنید. هر‌چه دعا را به دیگران تعمیم دهید، به اجابت نزدیک‌تر است.
مقداری قرآن تلاوت کنید و ثوابش را به حضرت اهدا کنید. این عمل به نوعی تعظیم و بزرگداشت حضرت محسوب می‌شود. سپس استغفار کرده و از گناهان خود توبه کنید.
به خادمان حضرت رضا (ع) احترام کنید که نوعی احترام به حضرت به شمار می‌آید. برای احترام به امام معصوم و باقی‌ماندن شدت شوق به زیارت، در خارج‌شدن از حرم عجله نکنید و هنگام خروج پشت به قبر حرکت نکنید.
صدقه و انفاق به نیازمندان را به‌ویژه اگر از سادات باشند، فراموش نکنید. وقتی جمعیت زائران زیاد است، مستحب است آنان‌که در‌کنار ضریح یا مکان‌های با فضیلت قرار دارند، زودتر زیارت خود را تمام کنند تا نوبت به دیگران هم برسد. مستحب است کسی که به زیارت می‌رود به نیابت از پدر و مادر و دوستان بلکه همه مؤمنان زیارت کند.
زیارت شیعه و سنی ندارد، شخصیت و کرامت امام رضا (ع) در نظر اهل خرد و شیعه و سنی تا اندازه‌ای بوده است که برآورده‌شدن حاجات و توسل به ایشان برای آنان امری مسلم و مجرب به شمار می‌رفته است؛ به‌گونه‌ای که «محمد‌بن‌علی‌بن‌سهل» از فقیهان بنام شافعی در‌این‌باره گفته است: «هر مشکلی از امور دینی و دنیوی بر من عارض می‌گشت برای حل آن گرفتاری، به زیارت مرقد مطهر امام رضا (ع) می‌رفتم و در‌کنار آن بقعه متبرکه دعا می‌کردم و حاجتم برآورده و مشکلم برطرف می‌شد و این موضوع برایم به‌صورت عادت درآمده و به تجربه نیز ثابت شده بود.»
شیخ کلینی (ره) هم در باب زیارت امام هشتم (ع) می‌گوید: زیارت حضرت برابر است با ثواب هزار حج و در‌صورت زیارت با معرفت برابر است با ثواب یک‌میلیون حج، ثواب انفاق و جهاد در راه خدا قبل از فتح مکه، ثواب هفتاد شهیدی که در رکاب پیامبر (ص) جهاد کرده باشند.
