جمهوری اسلامی ایران و نیرو‌های مسلح آن در سال‌های اخیر به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی تاکنون توانسته‌اند دستاورد‌های مهمی در حوزه تجهیزات و ارتقای توان رزمی به دست آورند.
خودکفایی و ایجاد قدرت درون‌زا با طراحی و ساخت انواع تجهیزات نظامی بومی در سال‌های اخیر به قدری سرعت یافته که حیرت بسیاری از ناظران بین المللی را به همراه داشته و باعث شده توان نظامی کشورمان هر سال بیش از سال‌های گذشته رشد کند.
همه این دستاورد‌ها موید این مطلب است که فرماندهان و مسئولان نیرو‌های مسلح کشورمان به خوبی به اهمیت خودکفایی و دارابودن تجهیزات گوناگون تسلیحات در همه حوزه‌ها پی برده‌اند. پدافند هوایی و تجهیزات مورد استفاده در آن یکی از این حوزه‌های مهم در نیرو‌های مسلح کشورمان است که ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی سال‌های اخیر در قالب قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) با یکدیگر همکاری تنگاتنگی دارند.
پیشرفت سامانه‌های پدافند هوایی ایران اینک به مرحله بی‌نیازی نزدیک شده، ولی ظاهرا این پایان کار نیست و ایران گام‌هایی در جهت صعود کم سابقه در حوزه سامانه‌های پدافندی برداشته است. این در حالیست که ساخت سامانه باور ۳۷۳ در کمتر از ۱۰ سال تکمیل و اجرایی شده است؛ بنابراین حال که ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوایی دست یافته است، از این پس در مدت زمان کوتاه‌تری قادر خواهد بود که محصولات باکیفیت‌تری را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود.
کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی به ویژه پهپاد‌ها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیت‌های نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های متفاوتی از آن را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم. البته حاصل این همکاری‌ها نیز امنیت بسیار بالای آسمان ایران اسلامی در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوایی کشور است، شبکه‌ای که با دارا بودن لایه‌های مختلف و متعدد امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند.
این پیشرفت‌ها در افزایش سطح پوشش راداری کشورمان نیز مشهود است به نحوی که پدافند هوایی کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پوشش بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ نقطه، گستردگی فراگیر و کارآ بودن خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است. یکی از ابزار‌های این رصد و پایش رادار‌ها هستند که صنایع دفاعی کشورمان نمونه‌های متنوعی از آن‌ها را طراحی و تولید و همچنین کاربردی کرده‌اند.
در سال‌های اخیر وجود تهدیدات مختلف و همچنین گسترش تهدیدات باعث شده تا مسئولان دفاعی کشورمان بیشتر به فکر طراحی و ساخت رادارهای بومی باشند. یکی از این تهدیدات که در سال‌های اخیر بیشتر به چشم می‌خورند، هواپیما‌های بدون سرنشین یا پهپاد‌ها هستند. پهپاد‌ها که در سال‌های اخیر به عنوان یک تهدید جدی در دکترین دفاعی کشورها به خصوص ایران اسلامی مطرح هستند باید توسط سامانه‌های خاص همچون رادار‌ها شناسایی شوند.
در ادامه با ۵ سامانه راداری بومی برتر آشنا می‌شویم.
برترین رادارهای بومی ایران را بیشتر بشناسیم
رادار البرز
سامانه بومی راداری البرز صبح امروز چهارشنبه ۱۰ شهریورماه امسال به مناسبت روز پدافند هوایی ارتش با حضور امیر سرتیپ علیرضا صباحی‌فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش در سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی این نیرو رونمایی شد.
نوع: آرایه فازی سه بعدی.
بیشینه برد: ۴۵۰ کیلومتر.
ارتفاع: توان کشف و رهگیری اهداف در ارتفاع پست.
ماموریت: رهگیری و آشکارسازی اهداف برد بلند با سطح مقطع راداری پایین و پنهانکار.
قابلیت ویژه: رهگیری ۳۰۰ هدف به طور همزمان.
رادار چشم عقاب
هفتم آذرماه سال ۱۳۹۷ بود که یک محصول ویژه و جدید در نمایشگاه دستاورد‌های نیروی دریایی ارتش خودنمایی کرد، یک رادار آرایه فازی ویژه با نام چشم عقاب.
نوع: آرایه فازی فعال در باند S.
شکل: تشکیل شده از ۴ صفحه.
بیشینه برد: ۲۰۰ کیلومتر.
بیشینه ارتفاع: ۳۰ کیلومتری.
ماموریت: پوشش کامل اطراف ناوشکن‌ها، انتقال اطلاعات اهداف مختلف به سامانه‌های موشکی و توپخانه ناوشکن‌ها، رهگیری و شناسایی اهداف مختلف همچون شناور، هواپیما، بالگرد، پهپاد و موشک کروز.
قابلیت ویژه: توان بروزرسانی وضعیت اهداف در زیر ۱ ثانیه، ارسال تصادفی پالس، تغییر سریع فرکانس و تجزیه و تحلیل سیگنال‌های اخلالگرها و بسیاری قابلیت‌های ویژه.
مزیت: نیاز کمتر به تعمیر و نگهداری و کوچک‌بودن سطح مقطع راداری بدنه و سازه.
رادار فتح ۱۴
رادار فتح ۱۴ برای اولین بار در مهرماه سال ۱۳۹۴ در رزمایش محرم در غرب کشور رونمایی و عملیاتی شد. اما شواهد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که این رادار دو سال قبل یعنی در صنایع صاشیراز وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح طراحی و ساخته شده است.
نوع: آرایه فازی جهت رادار هشدار اولیه.
شکل: یک مستطیل بزرگ شامل ۶۴ المان به شکل ۶ ضلعی.
بیشنیه برد: ۶۰۰ کیلومتر.
پوشش: چرخش ۳۶۰ درجه برای پوشش کامل.
ماموریت: کشف ریزپرنده‌ها، تحرک بالا و اتصال سریع به شبکه فرماندهی و کنترل، مقاومت در برابر جنگ الکترونیک دشمن، انتقال اطلاعات در کمترین زمان ممکن به مراکز تصمیم گیری، آنتن سامانه تشخیص دوست از دشمن و دارا بودن ۵ روش ویژه مقابله با ضد جنگ الکترونیک یا ECCM.
رادار کیهانی سپهر
فاز اول رادار برد بلند سپهر در یک قطاع ۲۰ آبان‌ماه سال ۱۳۹۳ با حضور امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی و امیر شهرام معاون اجرایی قرارگاه و جمعی از نخبگان، طراحان و مسئولان در مدار عملیاتی شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشوربا موفقیت تست و ارزیابی شد.
نوع: هشدار اولیه.
برد: ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلومتر.
پوشش: محدوده‌های وسیع با تاباندن امواج راداری به لایه‌های جو.
ماموریت: هشدار اولیه سامانه‌های دفاع موشکی بالستیک و کروز، اقیانوس‌شناسی، کنترل ترافیک دریایی و امکان رصد تحرکات کشور‌های مختلف در پیرامون کشورها.
رادار کاوش
رادار جست‌وجو و مراقبت ۳ بعدی کاوش یکی از انواع رادارهای بومی ساخت کشورمان است که یکی از اهداف اصلی ساخت آن کشف و رهگیری موشک‌های کروز مهاجم به سوی ایران اسلامی محسوب می‌شود.
نوع: یک رادار جست‌وجو و مراقبت ۳ بعدی در باند UHF.
زاویه پوشش: ۲۵ درجه.
ارتفاع پوشش: ۶ کیلومتر.
کمینه برد: ۵ کیلومتر.
بیشنیه برد: ۱۵۰ کیلومتری.
ماموریت: کشف و شناسایی اهداف در ارتفاع پایین و یکی از مهم‌ترین اجزای ایجاد کننده قابلیت کشف اهداف پنهانکار و رادارگریز در سامانه‌های پدافند هوایی.
مزیت: تحرک بالا و انتقال سریع اطلاعات دریافتی به سامانه‌های پدافندی.
