"تولید 3 میلیون خودرو در سال" این خبری بود که چندی پیش وزیر جدید صمت قبل از اینکه سکان وزارت خانه را به دست بگیرد، گفت. در برنامه کوتاه مدت فاطمی امین، آمده که تولید خودروسازان باید به ۳ میلیون خودرو در سال و یک میلیون صادرات برسد؛ این در حالی است که تولیدات خودرو ایران در سال ۱۳۹۹، ۹۹۱ هزار و ۶۹۲ دستگاه خودرو بوده است.
برای بررسی این نظر، الزامات لازم برای افزایش تولید خودرو را بررسی کردیم و با کارشناسان و فعالان در این بخش همراه شده ایم.
الزامات رسیدن به تولید ۳ میلیون خودرو در چشم انداز سال ۱۴۰۴
آرش محبی نژاد دبیر انجمن صنایع همگن قطعه سازی کشور در خصوص الزامات رسیدن به تولید ۳ میلیون خودرو در چشم انداز سال ۱۴۰۴، گفت: ریل مسیر صنعت خودروی کشور از سند اهداف و چشم انداز ۱۴۰۴ مدتی است از مسیر خارج شده است.
دبیر انجمن صنایع همگن قطعه سازی کشور با بیان اینکه تا سال ۱۳۹۰ در صنعت خودروی پیشرفت خوبی داشتیم، گفت: در سال ۱۳۹۰ بالاترین میزان تولید خودرو را در کشور داشتیم که یک میلیون و ۶۴۰ هزار دستگاه خودرو سواری تولید شد. از آن به بعد به دلیل تحریم‌ها و مشکلات شدید داخلی تولید در سراشیبی قرار گرفت و به جایی رسید که در سال ۱۳۹۲ به کمبود تولید در سال رسیدیم.
او ادامه داد: از سال ۹۲ تاکنون این عدد در حال نوسان است، یعنی سال گذشته کمتر از یک میلیون دستگاه در سال تولید شد. از لحاظ داخلی سازی و خودکفایی، تحریم‌ها خیلی به نفع صنعت خودروی کشور شده است یعنی تحریم‌ها هر چه به صنعت خودروی کشور تحمیل کرد این مزیت را داشت که تقویت داخلی داشته باشیم.
دبیر انجمن صنایع همگن قطعه سازی کشور با بیان اینکه در شرایطی قرار گرفته ایم خودروسازان و قطعه سازان بین المللی در کمترین موارد هم با صنعت خودروی ایران همکاری کنند، گفت: در بدترین شرایط شاهد این بودیم که خودروسازان و قطعه سازان تحریم شوند و دیگر نتوانند مواد اولیه را تامین کنند که باعث شد تیراژ تولید به نصف برسد.
او ادامه داد: در زمان تحریم کشور‌هایی که در خودروسازی شریک تجاری ایران بودند از جمله فرانسه، کره جنوبی، آلمان و آن‌هایی که مواد اولیه قطعات تامین می‌کردند از جمله ژاپن و سایر کشور‌های اروپایی و حتی کشور‌های اسپانیایی به دلیل تبعیت از تحریم‌های آمریکا قطعات نیمه ساخته و مواد اولیه به ایران ندادند و بعد از آن خیلی سخت می‌توانستیم قطعات های تک تامین کنیم و چاره‌ای جز اینکه در مقطعی افت تولید داشته باشیم، نداشتیم.
محبی نژاد گفت: امروزه یک فاصله معناداری با افزایش صنعت خودرو داریم در صورتی که قرار بود هر سال افزایش تولید و صادرات داشته باشیم و همچنین خودرو تجاری داشته باشیم.
دبیر انجمن صنایع همگن قطعه سازی کشور با تاکید بر اینکه اقتصاد و افزایش تیراژ دستوری نمی‌شود و نیاز به یک برنامه منسجم و یک حمایت هدفمند لازم دارد، گفت: باید تصدی گری دولتی، حمایت راهبردی و منطقی در کشور داشته باشیم. گام اول در افزایش تولید اصلاح قیمت گذاری و گام دوم بحث نقدینگی است؛ نقدینگی خون در رگ‌های این صنعت است و اکنون با بحران نقدینگی در این صنعت رو به رو هستیم.
محبی نژاد با تاکید بر اینکه قیمت گذاری دستوری باید تغییر کند، گفت: باید زیر ساخت را برای افزایش تولید فراهم کرد چرا که توانمندی در افزایش تولید وجود دارد اما زیرساخت آماده نیست. اکنون این امکان وجود دارد که ۲ میلیون خودرو در سال تولید شود به شرطی که زیر ساخت فراهم‌شود.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که؛ تولید ۳ میلیون دستگاه کمی دور از دسترس باشد ولی این هدف می تواند بخش زیادی از ظرفیت های کشور را به خود مشغول کند.وی تاکید کرد: باید توجه داشت بالا رفتن تیراژ تولید تاثیری جدی بر قیمت خودرو می‌گذارد و بهای خودرو را حداقل تا بیت درصد کاهش می‌دهد چرا که بخشی از این افزایش کنونی قیمت ناشی از بالانس نبودن بازار است.
با اشاره به اینکه وزیر جدید صمت گفته است اگر می خواهیم خودروسازی‌مان رقابتی باشد باید مقیاس تولید را افزایش دهیم، اولین مزیت تولید بالا این است که قیمت تمام شده خودرو کاهش می یابد. از سوی دیگر زمانی که یک و نیم میلیون دستگاه خودرو صادر شود، ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار ارزآوری به همراه دارد
چگونه می توان به تولید 3 میلیون خودرو در سال برسیم؟
ابوالفضل خلخالی عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه برای اینکه در سال ۱۴۰۴ به تولید ۳ میلیون خودرو در سال برسیم، باید چه کارهایی انجام دهیم؟، گفت: رسیدن به تولید 3 میلیون خودرو در سال 1404 ادعای بزرگی است و ۴ سال فاصله مناسبی برای دستیابی نیست.
این کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه مهمترین چالشی که رو به روی وزارت صمت است، چالش مدیریتی است، گفت: بخش عمده‌ای از تولید ۳ میلیون خودرو در سال، باید توسط ۲ خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران خودرو و سایپا محقق شود. فرض کنید نصف این تعداد که ۱۵۰۰ هزار خودرو می‌شود را ایران خودرو و سایپا باید تامین کنند اکنون دچار چالش مدیریتی هستند.
خلخالی بیان کرد: مشکلی که در صنعت خودروسازی کشور وجود دارد مشخص نبودن دولتی یا خصوصی بودن ایران خودرو یا سایپا است. این موضوع باید در قدم اول اصلاح شود چرا که بدترین مشکل را برای خودروسازان به وجود آورده است. مشکلی که وجود دارد این است که مدیران این ۲ شرکت خود را کارمندی می‌دانند که باید کار کنند و بعد از مدتی کنار گذاشته می شوند و در نتیجه تلاشی برای ارتقای محصولات نمی کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران افزود: وقتی انتظار داریم این ۲ خودروساز در برابر ناکارآمدی پاسخ بدهند، می‌گویند به دلیل مداخله‌های دولت نتوانستند کاری انجام دهند. اما وقتی دولت قصد دخالت داشته باشند، می‌گویند ما شرکت خصوصی هستیم و ارتباطی با دولتی ها نداریم و این چالش را باید حل کرد.
این کارشناس صنعت خودرو افزود: اگر ۲ میلیون خودرو در خودروسازی‌های بزرگ تولید شود، باید حدود یک میلیون دیگر را در سایر خودروسازی‌ها تولید کنیم، یعنی شرکت‌هایی که خصوصی هستند و می‌توانند تولید را افزایش دهند.
بابک صدرایی کارشناس خودرو در گفتگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص برنامه فاطمی امین درباره تولید ۳ میلیون خودرو و صادرات یک میلیونی آن گفت: چنین چیزی غیر ممکن است. ۳ میلیون خودرو در توان خودروسازان نیست همانطور که می‌دانید ما در تحریم هستیم و پلتفرم‌های داخلی ما برای ۳ یا ۴ دهه قبل است که با کمترین سطح کیفی کار می‌کند.
این کارشناس صنعت خودرو افزود: ماشین شاهین یک پلتفرم ۱۰ سال قبل ژاپنی است که یکبار هم چینی‌ها از آن استفاده کردند. تیبا، ساینا، کوئیک و سمند خانواده پژو با پلتفرم ۴ دهه قبل است. آیا با این خودرو‌ها می‌توان صادرات کرد؟
صدرایی ادامه داد: خودروساز‌های چینی که تولیدات زیادی دارند و صادرات آن‌ها به کشور‌های مختلف زیاد است همانطور در ایران به وفور وجود دارد، هنوز صادراتش به یک میلیون در سال نرسیده است. آنوقت ما می‌خواهیم به صادرات یک میلیونی برسیم.
او درباره خودرو‌های کیفیت ماشین‌های داخلی اظهار کرد: اگر بخواهیم وارد رقابت جهانی شویم باید واردات خودرو آزاد شود تا بتوانیم با خودرو‌های جهانی رقابت کنیم و سطح کیفیت را افزایش دهیم.
صدرایی درباره بالا بردن سطح کیفیت خودرو برای رقابت در بازار جهانی گفت: ما نمی‌توانیم در رقابت با سایر ماشین‌ها بگوییم که ماشین می‌سازیم با حداقل‌های ایمنی و بدون امکانات و صادر می‌کنیم. دنیا در حال حاضر بازار رقابتی است اگر کیفیت خودرو‌ها را بالا نبریم کسی از ما خودرو خریداری نمی‌کند. وارد بازار جهانی شدن کیفیت می‌خواهد هیچ کدام از خودرو‌های تولیدی ما به معدود دستگاه های پایبند که آن هم مشکلاتی دارد ارزش صادرات ندارد.
بحث تحریم و واردات نیز در افزایش تولید نقش بسزایی دارند، اما به اندازه زیرساخت‌هایی که بیان شد، چشمگیر نیستند. آنچه مشخص است دستیابی به تیراژ یک میلیون دستگاهی تا پایان امسال چندان دور از دسترس به نظر نمی‌رسد، زیرا شرکت‌های خودروساز طی سال گذشته حول و حوش همین تیراژ خودرو تولید کرده‌اند. اما رشد ۶۰ درصدی تولید خودرو در سال آینده با، اما و اگر‌هایی همراه است.
