ولی جهانی با اشاره به شناسایی ۴۲ اثر فرهنگی تاریخی در روستای دارستان اظهار کرد: بررسی‌ها و مطالعات تخصصی باستان‌شناختی انجام شده در روستای دارستان شهرستان رودبار منجر به شناسایی ۴۲ اثر فرهنگی تاریخی ارزشمند در این روستا و محدوده اطراف آن شد.
به گزارش فارس، وی با بیان اینکه این ۴۲ اثر شناسایی شده در روستای دارستان و محدوده اطراف آن، آثاری از عصر آهن تا دوره قاجار را شامل می‌شود، گفت: قدیمی‌ترین اثر محوطه‌های دره شول و جدیدترین اثر نیز درخت قدیمی داخل محوطه روستا است.
معاون میراث‌فرهنگی گیلان با بیان اینکه در بررسی‌های انجام شده پنج آسیاب تاریخی نیز در این روستا شناسایی شد که با عناوینی نظیر ننه خانم آسیاب، عنایت آسیاب، مشتی قربان آسیاب و مشتی صالح آسیاب معروف بوده‌اند، تصریح کرد: در ساخت این آسیاب‌ها مصالح سنگ و ساروج به کار رفته و معماری و جانمایی این آسیاب‌ها به گونه‌ای بوده که از شیب زمین منطقه به بهترین شکل استفاده شود. همچنین در مورد سقف این بنا‌ها نیاز به کارشناسی بیشتر وجود دارد، اما احتمالا نوع سقف آن‌ها از نوع لت‌سر بوده است.
جهانی با تأکید بر اینکه معماری این آسیاب‌ها به طور کلی با آسیاب‌های ساخته شده در مناطق شرقی و غربی گیلان متفاوت بود، افزود: در سایر مناطق گیلان تلاش می‌شده تا بنای آسیاب در نزدیکی رودخانه‌ها و نقاط هموار قرار داده شود، اما آسیاب‌های روستای دارستان در زمین‌هایی با شیب نزدیک به ۵۰ درجه قرار گرفته و به کمک نهر‌ها آب بوسیله لوله‌های سنگی و از جنس ساروج وارد چرخه آسیاب می‌شده است.
او همچنین از دیگر آثار شناسایی شده در این روستا به قنات واقع در دره شول، گورستان‌های ادوار تاریخی و همچنین نهر‌های قدیمی اشاره کرد.
معاون میراث‌فرهنگی گیلان با اشاره به اینکه این روستا دارای بیشترین اثر تاریخی شناسایی شده در گیلان است، گفت: متأسفانه بخش‌های زیادی از محوطه‌ها باستانی و اراضی روستا دارستان در طرح هادی واقع شده و حفاظت از این محوطه‌ها و اراضی، نیازمند تعامل با سایر دستگاه‌های اجرایی است.
