چند ماهی است که گرانی مرغ و عرضه بالاتر از نرخ مصوب نقل هر محفلی شده است که مسئولان و فعالان صنعت طیور دلایل خاص خود را برای این گرانی ها مطرح می کنند، اما کاهش دسترسی دهک های ضعیف و حتی حذف مرغ از سبد مصرفی در پی این نوسانات بسیار حائز اهمیت است.
آمارها نشان می دهد که بعد از اصلاح نرخ مصوب مرغ در فروردین، قیمت مولفه های تولید نظیر ذرت و کنجاله سویا که با ارز ترجیحی تامین می شد، افزایش یافت که همین امر زمینه را برای نابه سامانی و التهابات قیمت در بازار فراهم کرد، هر چند قرارگاه ساماندهی بازار مرغ با هدف آرامش بازار تشکیل شد، اما نتوانست چندان موفق باشد چرا که کمتر از یک ماه پس از اعلام رسمی قیمت ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومانی، التهابات قیمت در بازار آغاز شد و تاکنون همچنان ادامه دار بوده است.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که قیمت گذاری دستوری یا سرکوب قیمت ها در بازار رقابتی همچون مرغ، جوابگو نیست چرا که به دلیل نبود ابزار مناسب، امکان نظارت تا انتهای خط اجرای قیمت مصوب دولتی وجود ندارد که با این وجود حذف ارز ترجیحی یک بار برای همیشه به این نوسانات پایان می دهد.
این پایان ماجرا نیست چرا که اعلام قیمت ۳۱ هزار تومانی هر کیلو مرغ گرم از سوی مدیر عامل پشتیبانی امور دام، بار دیگر بازار را متشنج کرده و نگرانی هایی در بین آحاد جامعه ایجاد کرده است، هر چند این قیمت هنوز به طور رسمی اعلام نشده است، اما اعلام نرخ ۳۱ هزار تومانی، زمینه را برای چند نرخی بودن قیمت در بازار فراهم کرده است به طوری که هر کیلو مرغ گرم تا ۴۰ هزار تومان هم در سطح خرده فروشی ها عرضه می شود.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از دلایل گرانی مرغ، علل چندنرخی بودن قیمت و راهکارهای رسیدن بازار به آرامش با خبر شویم:
قیمت گذاری دستوری در بازار رقابتی جواب نمی دهد
برومند چهار آیین رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به دلایل گرانی مرغ در بازار اظهار کرد: بنابر تجربه سنوات اخیر ابزاری که دولت در امر کنترل قیمت در اختیار دارد، ناکارآمدی خود را ثابت کرده است، چرا که هیچ گاه قیمت های اعلامی توسط دولت منطبق با شرایط بازار و هزینه تمام شده تولید نبوده است.
او افزود: طنز تلخ ماجرا در داستان مرغ آن است که تاثیر ذرت و کنجاله سویا که به اصطلاح با ارز ترجیحی از طریق سامانه بازارگاه در اختیار مرغدار قرار می گیرد، حداکثر ۵۵ درصد قیمت تمام شده را تشکیل می دهد و مابقی هزینه ها همچون جوجه یک روزه ، واکسن، ریزمغذی، دارو و حمل و نقل آزاد است که با این وجود جای این سوال مطرح است که زمانی که دولت تنها ۵۵ درصد نهاده ها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین می کند، چطور انتظار دارد، مرغدار مرغ تولیدی خود را با قیمت دستوری غیر کارشناسی در بازار عرضه کند؟ در حالی که با قیمت مصوب به دست مصرف کننده نمی رسد.
چهارآیین ادامه داد: گرچه آمار ظرفیت جوجه ریزی واحدهای مرغداری، موقعیت واحدها، میزان جوجه ریزی و سهمیه تخصیصی ذرت و کنجاله سویا و همچنین بارگیری تا سکوی کشتارگاه مشخص است، اما بعد از آن هیچ ابزاری در اختیار دولت نیست که بگوید چه میزان از مرغ تولیدی پس از پخش در شبکه مویرگی به دست مردم رسیده است؟ واقعیت آن است که به دلیل تعدد واحدهای خرده فروشی و توزیع روزانه ۷ هزار تن گوشت مرغ در سطح کشور که رقم زیادی است، دولت به اندازه کافی نیرو در اختیار ندارد که بتواند کنترل لازم را انجام دهد.
این مقام مسئول با بیان اینکه امکان نظارت به دلیل مشکلات سیستم توزیع وجود ندارد، گفت: بازار بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد و همواره در بازار رقابتی، همچون مرغ، بدون داشتن ابزار مناسب تا انتهای خط نمی توان قیمت مصوب دولتی را اجرا کرد.
این فعال صنعت طیور با بیان اینکه قیمت گذاری دستوری یا سرکوب قیمت ها طی ۴۰ سال اخیر ناشی از نبود ابزار مناسب جواب نداده است، گفت: زمانی که ابزار کارآمد در اختیار دولت نیست؛ بنابراین نباید با اعلام قیمت مصوب، در مردم انتظار بیهوده ایجاد کرد و یک بار برای همیشه با حذف ارز ترجیحی و توزیع کالابرگ الکترونیک به دهک های آسیب پذیر، این مشکل را باید حل کرد.
او با اشاره به اثرات سوء سرکوب قیمت مرغ در امر تولید بیان کرد: قیمت گذاری دستوری و بی توجهی به هزینه های تولید موجب شد، بسیاری از تولیدکنندگان از صنعت خارج شوند به طوری که از ۲۷ هزار مرغداری که فعالیت می کردند، هم اکنون حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ تولیدکننده در سامانه فعال هستند، چرا که تعدادی زیادی ورشکست و تعدادی از آنها هم رغبتی به امر تولید ندارند.
چهارآیین قیمت کنونی تمام شده هر کیلو مرغ زنده درب واحدهای مرغداری را ۲۱ هزار تومان اعلام کرد و افزود: براین اساس هر کیلو مرغ گرم با قیمت ۳۱ تا ۳۲ هزار تومان باید به دست مصرف کننده نهایی برسد و عرضه با نرخ های بالاتر گرانفروشی است.
رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی مادر تخصصی صنعت طیور ادامه داد: بنابر وعده های وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر حذف قیمت گذاری دستوری، انتظار می رود که این تصمیمات هر چه سریع تر عملیاتی شود تا قیمت بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا شکل گیرد و در مقابل دولت به منظور حمایت از اقشار آسیب پذیر، از مجموع ۱۰۰ هزار میلیارد تومان مابه التفاوت ارز ترجیحی و آزاد، ۶۰ هزار میلیارد تومان را تحت کالابرگ در اختیار اقشار آسیب پذیر و ۲۰ هزار میلیارد تومان به عنوان تسهیلات کم بهره در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهد.
او با بیان اینکه اقتصاد الزامات و زبان خاص خود را دارد، تاکید کرد و گفت: در بازارهای رقابتی همچون مرغ، با ازدیاد عرضه قیمت کاهش و با کمبود عرضه قیمت بالا می رود.
کمبود نسبی مرغ علت اصلی التهابات قیمت در بازار
حبیب اسداله نژاد نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه قیمت مصوب ۳۱ هزار تومانی مرغ اعلام رسمی نشده است، اظهار کرد: قیمت اعلامی ۳۱ هزار تومانی به ازای فروش هر کیلو مرغِ گرم توسط مدیر عامل پشتیبانی امور دام، نظر شخصی نبوده، بلکه در قرارگاه ساماندهی مرغ این نرخ مطرح و مصوب شده است.
او قیمت منطقی هر کیلو مرغ زنده را ۲۰ تا ۲۱ هزار تومان و مرغ گرم را ۳۱ هزار تومان اعلام کرد و افزود: دستگاه های نظارتی با اعمال نظارت بیشتر در سطح بازار از گرانفروشی و سودجویی افراد باید جلوگیری کنند؛ چرا که وضعیت معیشت و درآمد مردم به گونه ای است که حداقل فشار باید وارد شود تا سطح دسترسی شان به مرغ بیش از این کاهش نیابد و همواره به عنوان یک محصول پروتئینی ارزان در اختیارشان قرار گیرد.
اسداله نژاد از افزایش مجدد قیمت جوجه یک روزه در بازار خبر داد و گفت: بعد از افزایش قیمت مرغ، نرخ جوجه مجدد روند صعودی به خود گرفت به طوری که قیمت هر قطعه جوجه به ۷ هزار و ۵۰۰ تا ۸ هزار و ۵۰۰ تومان در بازار رسیده است، در حالی که قیمت تمام شده آن در حدود ۶ هزار تومان است.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه قیمت کنونی جوجه یک روزه ۱۷ تا ۱۸ درصد هزینه تولید را تشکیل می دهد، بیان کرد: با اصلاح قیمت جوجه امیدوار هستیم که از ماه آینده شاهد شرایط پایدار در بازار جوجه باشیم.
او با اشاره به دلایل التهابات قیمت مرغ و عدم تاثیر عرضه مرغ منجمد و گرم از سوی پشتیبانی امور دام بیان کرد: در حال حاضر کمبود جزئی در سطح بازار وجود دارد که همین امر موجب شده تا عرضه و تقاضا با یکدیگر همخوانی نداشته باشد که امیدواریم این موضوع تا اواخر آبان مرتفع شود؛ چرا که افراد سودجو از هر فرصتی برای به دست آوردن سودهای کاذب استفاده می کنند که امیدواریم دستگاه های نظارتی جلوی سودجویی ها را بگیرند تا التهابات قیمت در بازار فروکش کند.
این مقام مسئول با بیان اینکه مصرف مرغ در ماه های مختلف متفاوت است، گفت: روزانه ۶ هزار و ۵۰۰ تا ۷ هزار تن مرغ مورد نیاز کشور است که سودجویی برخی واحدهای صنفی، کشتارگاهی و فعالان بخش منجر به التهاب قیمت در بازار شده است.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی درباره آخرین وضعیت تامین نهاده های دامی تصریح کرد: تامین نهاده دامی با کندی و تاخیر در حال انجام است که امیدواریم معضل تاخیر در اعلام و بارگیری برطرف شود تا نهاده در زمان مقرر به دست مرغدار برسد، در غیر این صورت تاخیر در اعلام بار و حمل نهاده موجب شده تا مرغدار به ناچار یک ماه از دوره تولید را با خرید نهاده از بازار آزاد سپری کند.
کمبودی در عرضه مرغ تهران نداریم
محمد علی کمالی سروستانی مشاور ارشد اتحادیه مرغداران گوشتی درباره آخرین وضعیت بازار مرغ اظهار کرد: گرچه قیمت مصوب فعلی به ازای هر کیلو مرغ زنده ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان و مرغ گرم ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان است، اما کارگروه تنظیم بازار استان ها تصمیماتی متناسب با استان های خود اتخاذ کردند که این تصمیمات در بازار تهران بی تاثیر نیست.
او با اشاره به اینکه قیمت ۳۱ هزار تومانی مرغ گرم در دستور کار است، افزود: قیمت ۳۱ هزار تومانی به ازای فروش هر کیلو مرغ در حال بحث است، اما ابلاغ نشده که امیدواریم هر چه سریع تر تکلیف مرغ زنده و گرم مشخص شود.
کمالی سروستانی ادامه داد: اگر کارگروه تنظیم بازار هر چه سریع تر به تصمیم واحدی برسند و قیمت جدید را اعلام کنند تا عرضه مرغ در شبکه صورت بگیرد، التهابات قیمت در بازار به پایان می رسد.
مشاور ارشد اتحادیه مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه کمبودی در عرضه مرغ تهران نداریم، گفت: در حال حاضر عرضه مرغ خارج از شبکه زیاد است که با اصلاح قیمت از عرضه مرغ خارج از شبکه جلوگیری می شود.
او درباره آخرین وضعیت تامین نهاده های دامی بیان کرد: دولت بیش از ۴۰ درصد هزینه های تولید مرغ را به صورت یارانه مستقیم می دهد و مابقی از بازار آزاد تامین می شود که با این وجود تمامی این مسائل قیمت تمام شده را تحت تاثیر قرار می دهد.
کمالی سروستانی ادامه داد: گرچه سامانه بازارگاه سهمیه تولیدکنندگان را به موقع اعلام می کند، اما نهاده با تاخیر به دست مرغدار می رسد که تمامی این مسائل هزینه تمام شده تولید را افزایش می دهد.
کمالی سروستانی قیمت هر قطعه جوجه یک روزه را ۸ هزار تومان اعلام کرد و گفت: جوجه یک روزه کماکان بالاتر از نرخ مصوب به دست مرغدار می رسد.
او درباره آخرین وضعیت جوجه ریزی ها بیان کرد: بنابر آمار در مهرماه ۱۰۶ میلیون قطعه جوجه ریزی صورت گرفته و پیش بینی می شود که جوجه ریزی آبان به ۱۱۷ تا ۱۲۰ میلیون قطعه می رسد.
این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: هم اکنون عرضه مرغ به واسطه آنکه مرغداران منتظر اعلام رسمی قیمت هستند، با تاخیر در حال انجام است که امیدواریم هر چه سریع تر قیمت ها اعلام شود.
همه ساله بازار مرغ در طول سال چندبار به بهانه های مختلف ملتهب می شود که هر بار مسئولان دلایل خاص خود را برای این گرانی ها مطرح می کنند، اما کارشناسان صنعت طیور بر این باورند که امکان اجرای قیمت مصوب در بازار رقابتی مرغ به سبب نبود ابزار مناسب وجود ندارد و حذف ارز ترجیحی و پرداخت مابه التفاوت ارز ۴۲۰۰ تومان با آزاد یک بار برای همیشه به این نوسانات پایان می دهد.
