طی چند روز گذشته خوشنویسی ایران با عنوان «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران» در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید؛ این در حالی است که همزمان با عناوینی مشابه، دو پرونده دیگر از سوی ترکیه و کشور‌های عربی نیز به ثبت جهانی رسیده است.
به گزارش تسنیم، باعنایت به این امر و به منظور تنویر هرچه بیشتر ابعاد مختلف این موضوع، مصطفی پورعلی مدیرکل ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به بیان تفاوت ثبت آثار ناملموس در فهرست‌های مختلف یونسکو از منظر قوانین حاکم بر این نهاد بین‌المللی پرداخت.
وی با بیان این موضوع که ثبت‌های جهانی میراث فرهنگی ناملموس به موجب کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس موسوم به "کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو"، با هدف احترام به میراث فرهنگی ناملموس همه جوامع و گروه‌ها و در جهت ارتقای آگاهی محلی، ملی و بین‌المللی و تضمین درک متقابل اهمیت این میراث صورت می‌پذیرد، گفت: هدف ثبت‌های جهانی میراث فرهنگی ناملموس ارتقای دوستی بین جوامع و ملل مختلف است.
این مقام مسئول بیان کرد: برای مثال زمانی که نوروز به صورت مشترک از سوی ۱۲ کشور در فهرست میراث جهانی ناملموس ثبت می‌گردد، با این هدف است که همه کشور‌هایی که برگزاری نوروز را با هر عنوانی در کشور خود دارند با یکدیگر نزدیک‌تر و دوستی بیشتری پیدا کنند، در ضمن اینکه دنیا نیز از ارزش‌های فرهنگی عنصر ثبت شده مطلع گردد.
بنا به گفته مدیرکل ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مقدمه کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس تصریح دارد که میراث فرهنگی ناملموس نقش بسیار ارزنده‌ای در نزدیک‌تر کردن انسان‌ها به یکدیگر داشته و محملی برای تضمین تبادل و درک متقابل در میان ملل مختلف است.
پورعلی ادامه داد: از این رو یک عنصر فرهنگی ناملموس می‌تواند به صورت مشترک توسط چند کشور در فهرست میراث جهانی ثبت گردد و به هیچ عنوان در این نوع ثبت‌ها، موضوع خاستگاه، ریشه تاریخی، اول یا دوم بودن ثبت مطرح نیست.
به اعتقاد وی، این نکته مهمی است که بار‌ها نیز بدان تأکید شده است و مثال‌های بسیاری همچون تجربه چوگان، کمانچه، نگارگری (مینیاتور)، نیز تأیید این مدعا است.
به موجب کنوانسیون ۲۰۰۳، عناصر فرهنگی ناملموس در سه فهرست و بر اساس مراتب پاسداری ثبت می‌شوند که عبارتند از: "فهرست میراث در خطر"، "فهرست معرف" و "فهرست پاسداری خوب".
این مقام مسئول نکته بسیار مهم از نظر یونسکو را موضوع «پاسداری» دانست و همان طور که در عنوان کنوانسیون ۲۰۰۳ نیز کلمه «پاسداری» آمده است، تصریح کرد: اتفاقا پرونده خوشنویسی ایران امسال در فهرستی به ثبت رسیده است که به لحاظ فنی از دو فهرست پیشین سطح بالاتری دارد و ثبت در این فهرست نیازمند آن است که یونسکو و کمیته‌های ارزیابی آن قانع شوند که آن عنصر ضمن هماهنگی با اهدافی که در ابتدا گفته شد از وضعیت پاسداری خوبی نیز برخوردار است.
مدیرکل ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معتقد است که انصاف هم این است که خوشنویسی در ایران نسبت به دیگر کشور‌های همسایه از وضعیت بسیار بهتری برخوردار است، ضمن اینکه این عنصر تاریخ غنی در این سرزمین دارد، مردم ایران نیز علاقه‌مندی وافری به این هنر داشته و برنامه‌های ویژه بسیاری برای پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران جریان داشته و دارد.
پورعلی ثبت جهانی هنر سنتی خوشنویسی ایران در فهرست برنامه‌های خوب پاسداری را در واقع تأییدی جهانی بر این علاقه‌مندی و تلاش مردم ایران و دستگاه‌های اجرایی ذیربط در جهت پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی دانست که باید با قوت و هم‌افزایی هر چه بیشتر تداوم داشته باشد.
وی با بیان این مطلب که برای ایران بسیار راحت‌تر بود که خوشنویسی را در "فهرست معرف" نظیر کاری که ترکیه یا کشور‌های عربی کرده‌اند به ثبت برساند، اظهار کرد:، اما به جهت اهمیت موضوع و شأن این هنر در ایران، تصمیم بر آن شد که خوشنویسی در فهرستی به ثبت برسد که از سطح فنی بالاتری برخوردار است.
این مقام مسئول ضمن تبریک مجدد ثبت جهانی خوشنویسی ایران در فهرست برنامه‌های خوب پاسداری افزود: ایران تاکنون ۲ عنصر را در "فهرست میراث در خطر" و ۱۴ عنصر را در فهرست "میراث معرف" به ثبت رسانده و پرونده خوشنویسی نخستین پرونده ایران است که در "فهرست پاسداری خوب" به ثبت می‌رسد.
پرونده دیگری با عنوان "زیارت رضوی" به منظور ثبت در فهرست پاسداری خوب برای یونسکو ارسال شده است، در حالی که این پرونده می‌تواند در فهرست معرف ثبت شود، اما به دلیل جایگاه این عنصر مهم فرهنگی و مذهبی کشور، تصمیم بر آن شده که این عنصر نیز در فهرست برنامه‌های خوب پاسداری به ثبت برسد.
مدیرکل ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ضمن تأیید این مطلب گفت: زیارت امام رضا (ع) از دیرباز تا کنون کانونی پر از مهر برای همگرایی تمامی مردم ایران به دور از هرگونه گرایشات قومی و مذهبی بوده است و زیارت رضوی در ایران به دلیل نوع مدیریتی که بر آن حاکم است به گونه‌ای پاسداری گردیده که بارگاه حضرت رضا (ع) میزبان زواری از اقصی نقاط دنیا از فرقه‌های مختلف اسلامی و حتی غیر اسلامی است و از این بابت این عنصر فرهنگی ناملموس مهم ایران می‌تواند در فهرست "برنامه‌های خوب پاسداری یونسکو" ثبت جهانی شود.
همچنین گفتنی است از ۶۲۹ عنصر ثبت شده در فهرست میراث جهانی ناملموس تاکنون ۵۲۹ عنصر در فهرست معرف، ۷۱ عنصر در فهرست میراث در خطر و فقط ۲۹ عنصر در فهرست پاسداری خوب به ثبت رسیده است.
پورعلی خاطرنشان کرد: در نشست سال جاری کمیته بین‌الدول تنها ۵ عنصر جهت ثبت در فهرست پاسداری خوب کاندیدا شده بودند که در نهایت ۴ عنصر آن مورد تأیید یونسکو قرار گرفت و خوشنویسی ایران نیز یکی از این ۴ عنصر بود در حالی که در همین امسال ۴۹ عنصر در فهرست معرف به ثبت رسیدند که پرونده ترکیه و کشور‌های عربی نیز در بین این ۴۹ عنصر است.
