آیا بی‌ادبی پوتین به بی‌تجربگی رئیسی ربط دارد؟!

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه امامین انقلاب، مبتنی بر رکن رکین و تغییرناپذیر "نه شرقی، غربی" ابتناء شده است. از این رو اساسی‌ترین اصول حاکم بر سیاست خارجی کشور را باید "حمایت از هویّت نظام اسلامی"، "حفظ عزّت و استقلال ملّی"، "اصرار و پافشاری بر اصول و ارزش‌های انقلابی" و "تعامل سازنده، مؤثر، عزّتمندانه، حکیمانه و مصلحت اندیشانه در روابط بین الملل" دانست.

به گزارش پایگاه خبری صراط، از منظر امام جامعه، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی هیچ گونه گردن کلفتی و ژست ابرقدرتی از هیچ کس پذیرفته نیست. "نفی سلطه"، "سیاست نه شرقی و نه غربی"، "حفظ هویّت اسلامی و انقلابی" و "نفی ظلم و کنار نیامدن با ظالم"، "پافشردن بر حقیقت و حمایت از مظلومان"، از جمله اصول مستحکم و متعالی سیاست خارجی است که جنجال‌های هوچی گرانه دشمنان و بدخواهان هم هرگز قادر به منحرف ساختن آن نبوده و نخواهد بود.

از سوی دیگر، با نظر به آنکه انتقال قدرت در نظام بین الملل به سمت شرق در حال انجام است؛ رویکرد متوازن سازی و نفیِ غرب‌گراییِ محض در روابط خارجی از ایده‌های کانونی دولت ابراهیم رئیسی به شمار می‌رود. تنها نکته باریکتر از مو این است که خروج از چاه وِیل غربگدایی نباید خدای ناکرده موجب افتادن ما در سیاهچاله غامض شرق گرایی گردد. به عبارت دیگر، رویگردانی از غرب و گردش به شرق، نباید منجر و منتج به عدولِ تصمیم‌ سازان، تصمیم گیران و مجریان عالیرتبه کشور از ارکان رکین و اصول اساسی انقلاب اسلامی گردد.

سفر پُرحاشیه و بحث برانگیز رئیس جمهور به روسیه را اگرچه می‌توان در نگاه اول، در راستای ورود به مناسبات راهبردی با این کشور در جهت مهار غرب و توازن بخشی به سیاست خارجی کشور دانست، اما مع الأسف برخی حواشیِ غالب بر متن به ویژه «زبان بدن» و ژست رئیس جمهور روسیه و نیز قیاس استقبال سرد و بی روحِ پوتین از ابراهیم رئیسی با استقبال گرم وی از رؤسای جمهور سایر کشورها، دستاورد‌های احتمالی این سفر را تحت الشعاع قرار داده و از اهمیّت آن کاسته است.

هنر و فنّ دیپلماسی در دنیا، هنری پویا و فنّی در حال تکامل است و حقیقت این است که کاربرد «زبان بدن» در عُرف دیپلماتیک، گرچه در دستگاه دیپلماسی ما تاکنون محلی از اعراب نداشته است، اما در عرصه بین المللی، قدمت، سابقه و تاریخی پُرفراخنا دارد. از همین رو، در سازمان سیاست خارجیِ کشور‌های مختلف، کارشناسانی به کار گمارده می‌شوند که وظیفه اصلی آن‌ها تحلیل زبان بدن رهبران و شخصیت‌های برجسته سیاسی است.

پرداختن به زبان بدن و شیوه تشریفات و نحوه استقبال افسر اطلاعاتی سابق روسیه از رئیس جمهور کشورمان، به خوبی تبختر، تکبّر و بی ادبیِ نسبیِ ولادیمیر ولادیمیرویچ پوتین نسبت به سیّد ابراهیم رئیسی را نشان می‌دهد؛ اگرچه حقیقتاً بی تجربگی، ناآگاهی از ادبیات دیپلماتیک، ضعف در قدرت بیان و نیز الکن بودن «زبان بدن» ابراهیم رئیسی -همچون گفتن عبارت "در خدمت شما هستم"- نیز مزید بر علّت بوده است!

گفتگو پشت میز عریض و طویل پنج متری -علیرغم رعایت پروتکل‌های بهداشتی-، آدامس جویدن‌های مستمر و مشهود در طول نشست سه ساعته در کاخ کرملین، در سالن جلسه منتظر ماندن و به استقبال نیامدن و متعاقباً تعجیل میزبان برای جلوس بر صندلی خود پیش از میهمان را می‌توان از نشانه‌های بی احترامیِ دیپلماتیک رئیس جمهور مغرور و متعصّب روسیه نسبت به رئیس جمهورِ مأخوذ به حیا و مؤدب ایران اسلامی دانست.

بلاشک اگر ابراهیم رئیسی و دستگاه دیپلماسی کشور قدری بیشتر برای استقلال و آبروی ملّی ارزش و احترام قائل بودند، با عبرت گرفتن از سفر حاشیه ساز، حقارت بار و حقیقتاً بی ثمر محمدباقر قالی باف به روسیه، تن به چنین سفری نمی‌دادند و یا در بدترین حالت، با رایزنیِ مقتدرانه و عزّتمندانه با همتایان خویش در آن کشور، سعی در متوازن سازیِ فضای گفتگو می‌نمودند.

از سوی دیگر، کاملاً مبرهن است که برای ولادیمیر پوتین که اکنون به دلیل مسئله اوکراین وارد تنش‌های شدیدی با آمریکا شده و در معرض تهدیدات و تحریم‌های سختی قرار گرفته است، این ملاقات فرصتی استثنایی و سرنوشت ساز بود تا نشان دهد روسیه دوستانی دارد که می‌تواند در شرایط بحرانی و در صورت مناقشه با غرب بر روی آن‌ها حساب ویژه‌ای باز کند. از این رو اگر منتخب جمهور و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی به واقعیت صحنه سیاست خارجی روسیه و نیاز مُبرم پوتین به برگزاری این دیدار بیشتر واقف بودند، صحنه ماجرا جور دیگری رقم می‌خورد و قطعاً کفه ترازو به سمت عزّت ملّی ایرانیان بیشتر سنگینی می‌کرد.

حال سؤال اساسیِ شایسته پاسخ این است که "به راستی -به دور از هرگونه هیاهوی سیاسی و پروپاگاندای رسانه‌ای- دستاورد‌های نخستین سفر سمبلیک رئیسی به روسیه بیشتر بوده است یا خُسران و تبعات ناگوار آن؟! "