سگ را بجنبان!

محسن سوهانی: ۱- ژنیا پرپلیتسا (Zhenya Perepelitsa) سرباز اوکراینی، طی یک پلان تمیز و هنرمندانه در کوران جنگ با روسیه شعری از حمید مصدق می‌خواند، بلافاصله خبرش بازتاب وسیعی در رسانه‌های غربی پیدا و موج فراگیری از حمایت افکار عمومی مردم ایران را به خود جلب می‌کند. هیچ کس هم به ابهام‌های ماجرا، مثلاً این که: اصلاً چرا فارسی؟! چرا این شعر؟! و یا این که آیا انگیزه سفر قبلی یک ارتشی اوکراینی به شهر‌های ایران و خاورمیانه نمی‌توانسته جاسوسی بوده باشد؟! فکر نمی‌کند. این قدرت روایت اثر گذار هنری و جادوی رسانه در «جنگ شناختی» است.

۲- از سال‌های پس از جنگ جهانی دوم تا دوران جنگ سرد و امروز، تسلط ویژه به دانش، مهارت و تکنولوژی “هنر” و “رسانه”، آن هم با ذات متناقض و ماکیاولیستی یکی از ارکان اصلی قدرت آمریکا و ابزار استعمار نوین این کشور در معادلات جنگ نرم، هوشمند و گزنده بوده است. فیلم “سگ را بجنبان” ساخته بری لوینسون، به خوبی پشت پرده این موضوع را با زبان کمدی تلخ به هجو می‌کشد.

۳- به قدرت رسیدن ولادیمیر زلنسکی در اوکراین نیز مورد مطالعاتی جالبی برای علوم ارتباطات و رسانه است. بازیگر و موسس استودیوی بزرگ Kvartal ۹۵ که توانست مرز میان واقعیت و تخیل را با ابزار رسانه و سریال کمدی “خادم ملت” از میان بردارد و از یک اقلیت ۰/۴ درصدی یهودی در کشورش به اریکه قدرت ریاست جمهوری تکیه بزند. او هم چنان سعی دارد در کشاکش جنگ نیز با اتکا به همین سلاح نرم از خودش تصویر یک قهرمان مقاومت ملی در اذهان بین الملل بسازد.

۴- فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، حاصل پیروزی ابزار هنر، رسانه و قدرت روایتگری در عین درک ابعاد اهمیت افکارعمومی از سوی بلوک غرب بر اقتدار سخت، خشک و بی اعتنا به آرای مردمی در نظام کمونیستی بود.
حال باید دید طی دور تازه جنگ سرد و میدان نبرد هوشمند (smart war) آن، آیا پوتین، در مهم‌ترین قطعه پازل بازی، یعنی جنگ روایت و رسانه، وارث چکمه استالین خواهد بود یا با عبرت از تاریخ، راه رسم به روز و هوشمندانه‌ای در پیش خواهد گرفت؟!