به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از تسنیم، آنچه در قرآن کریم به صراحت و مؤکد به آن اشاره شده، ضرورت داشتن پوشش حجاب برای زنان و مردان است. هرچند داشتن روسری یا مقنعه بلند و چیزی شبیه چادر در آیات قرآن مورد توجه قرار گرفته است، اما نوع کلی آن به عهده انسان‌ها گذاشته شده تا حجابی متناسب با نیازهای خود و البته با در نظر گرفتن قیدها و شرایط خاص انتخاب کنند. قیدهایی مانند پوشاندن تمام بدن جز گردی صورت و دست‌ها تا مچ و یا پنهان کردن زینت خانم‌ها از نگاه نامحرم از مواردی است که در انتخاب و رعایت عفاف و حجاب باید آن را در نظر داشت.
در گفت‌وگویی که با آیت‌الله محمدباقر تحریری، مدرس حوزه علمیه و کارشناس مسائل دینی انجام داده به بررسی انواع پوشش، ضرورت‌های آن و مصادیق پرداخته است. آن طور که این مدرس و پژوهشگر دینی شرح می‌دهد، چادر در کنار روسری و مانتو که در میان جامعه ما عرف است، به عنوان یکی از مصداق‌های حجاب مطرح می‌شود؛ اما چادر در عین اینکه پوشش ساده و کاملی است، همه زنان را همانند و هم‌شکل می‌کند. درواقع تزیینات و زیبایی‌هایی که ممکن است ذهن مردان را دچار دغدغه کند، ندارد. درواقع این حجاب، ایجادکننده عدالت و هم‌شکلی در جامعه است که خیلی مهم و سرنوشت‌ساز است؛ یعنی اگر هدف اسلام از تجویز حجاب این بوده است که جاذبه‌های چهره‌ای و ظاهری خانم‌ها جایگزین ارزش‌های اخلاقی و انسانی نشود، چادر به بهترین وجه می‌تواند این رسالت را بر عهده بگیرد. به این صورت خانم‌هایی که چادر سر می‌کنند می‌توانند از نگاه نامحرمان در امان بمانند، چون چادر نوعی استقلال و امنیت روانی برای آن‌ها به همراه دارد. در عین حال که چادر کرامت انسانی خانم‌ها را حفظ می‌کند و آن‌ها را از نگاه‌های آلوده در امان نگه می‌دارد.
دسته‌بندی انواع حجاب
در قرآن کریم به موضوع عفت و حجاب برای زنان و مردان اشاره‌های مستقیم و مؤکدی شده است. در اینجا سؤالی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه آیا می‌توان این نوع حجاب را دسته‌بندی کرد، انواعی برای آن در نظر گرفت و چادر را از این منظر به عنوان حجاب برتر مطرح کرد؟
برای جواب دادن به این سؤال در وهله اول لازم است که میان دو مفهوم حجاب و چادر تفاوتی قائل شده و آن‌ها را جدا از یکدیگر تعریف کنیم؛ هرچند که این دو موضوع در مورد زنان با یکدیگر ارتباط دارند. در جایی که حکم مسلم و قطعی اسلام عنوان شده، قوانین و ضوابطی است که در خصوص حجاب و نوع پوشش عنوان شده که در آیات قرآن کریم به صراحت این موضوع را مطرح فرموده است.
در این مورد باید به چند نکته توجه داشته باشیم. از یک سو هرچند قرآن کریم حجاب را امری ضروری می‌داند، این حکم نیز مانند سایر احکام قرآن مبتنی بر ذات و فطرت و نیازهای بشری است. به همین علت است که عقل سلیم هم ضرورت داشتن حجاب برای انسان‌ها اعم از مردان و زنان را در جهت رشد، پیشرفت و ارتقای جمعی و فردی در ارتباط‌ها و انواع تعامل‌های اجتماعی و فرهنگی ضروری می‌داند. درواقع هر انسان دارای عقل سلیم و کاملی ضرورت داشتن حجاب و رعایت آن را برای پیشرفت و بهبود امور انسان لازم می‌داند.
انطباق حجاب با نیازهای فطری انسان
آیا به همین دلیل است که قبل از اسلام و در ادیان دیگر هم موضوع حجاب وجود داشت؟
بله. وقتی حجاب به عنوان یکی از نیازهای انسان مطرح می‌شود، می‌بینیم که انسان‌های نخستین که بر روی زمین زندگی می‌کردند هم دغدغه پوشاندن خود را داشته‌اند. این دغدغه و نیازی طبیعی و ذاتی بوده که خدای متعال برای به کمال رساندن آن و در امان بودن انسان از انواع آسیب‌ها، حجاب را به طور کامل و جامعی تبیین فرموده است. این نوع آسیب‌ها از آسیب‌های جسمی مانند در امان ماندن از گرما و سرما و بیماری‌ها ادامه دارد تا در امان ماندن از انواع آسیب‌های جنسی و اخلاقی که ممکن است انسان را در معرض نابودی قرار بدهد.
به همین دلیل است که در سایر ادیان قبل از اسلام هم مشاهده می‌کنیم که حکم حجاب در آن‌ها آمده و مردم متدین آن را رعایت می‌کردند. چون این موضوع که زنان در بین خودشان و مردان در جمع‌های مردانه هم باید حدی از حجاب و پوشش را رعایت کنند، امری کاملاً فطری در بین انسان‌ها است. اما موضوع حجاب و چادر در سال‌های اخیر همراه با گسترش ابزارهای ارتباطی و اطلاع‌رسانی، از طرف کشورهای غربی به شدت مورد هجوم قرار گرفت و لازم است که ما به طور دائم این بحث را بازخوانی کنیم تا حجاب کامل بین مردم مسلمان نهادینه شود.
حجاب هم شامل مردان می‌شود و هم زنان
آیا طبق آیین اسلام حجاب تنها به زنان اختصاص دارد؟
خیر. آنچه که در اسلام درباره حجاب مطرح است، هم شامل مردان می‌شود و هم زنان. یعنی هم مردان ملزم هستند که حجاب اسلامی را رعایت کنند و هم زنان، ولی حد حجاب برای آن‌ها متفاوت است. اما اصل در اسلام، پوشش کامل در برابر نامحرمان است.
منظور از پوشش کامل
منظور از پوشش کامل چیست؟ آیا این پوشش از نظر اسلام، مصداق همین چادر است که امروزه خانم‌ها از آن استفاده می‌کنند؟
پوشش کامل به این معنا است که تمام اندام‌ها و اجزای بدن انسان پوشیده باشد، البته گردی صورت و دست‌ها تا مچ استثنا هستند. در عین حال شرایط و قیدهایی در مورد نوع پوشش هم مطرح است از جمله اینکه لباسی که بدن انسان را می‌پوشاند نباید لباس مبتذل باشد و موجب انگشت‌نما شدن زن‌ها شود. در عین حال زن باید بدون زینت و آرایش در مقابل مردهای نامحرم ظاهر شود تا جلب توجه نکند.
با این توضیحات، شکل پوشش مشخص نشده است، بلکه آنچه موضوع بحث است نوع پوشش است.
همین طور است. شکل پوشش در اسلام مشخص نشده، بلکه نحوه و نوع پوشاندن بدن عنوان شده است. بنابراین زن‌ها با لباس‌های بلندی مانند مانتو و روسری که می‌پوشند با رعایت موازین اسلامی، درواقع پوشش کامل را رعایت کرده‌اند.
با این تفاسیر، چادر یکی از مصادیق حجاب است.
درست است. چادر در کنار روسری و مانتو که در میان جامعه ما عرف است، به عنوان یکی از مصداق‌های حجاب مطرح می‌شود. شاید این موضوع با یادآوری مثالی بهتر درک شود. در قرآن کریم و روایت‌های اسلامی بارها درباره بنا کردن مسجد و اهمیت اقامه نماز در مسجد اشاره شده و مشخص شده که مسجد در میان مسلمانان از پایگاه اجتماعی و فرهنگی و عبادی خاصی برخوردار است. اما درباره نوع معماری مسجد هیچ بحثی در آیات و روایات وجود ندارد. چون نوع معماری مسجد به توانمندی تمدنی و فرهنگی و علمی جامعه بستگی دارد. بنابراین مسجد در طول تاریخ اسلام، حرمت و اعتبار داشته اما معماری‌های متنوعی در مساجد به کار رفته است.
نسبت چادر با حجاب همین طور است، یعنی چادر یکی از مصداق‌های حجاب است. اما مصداقی است که به مرور زمان با ابتکار و سلیقه مسلمان‌های ایرانی شکل گرفته و مورد استفاده قرار گرفته است. همان طور که امروزه خانم‌ها در بسیاری از کشورهای اسلامی حجاب کامل اسلامی دارند اما چادر را به شکل چادر ساده خانم‌های ایرانی سر نمی‌کنند.
پس اسلام به زنان اجازه داده تا به شکلی که تمایل دارند حجاب داشته باشند، اما مشخص است که بهترین و کامل‌ترین حجاب و پوشش برای زنان همین چادر مشکی است.
مزایای پوشش کامل
همان طور که اشاره کردید چادر کامل‌ترین نوع پوشش است. اما این نوع پوشش چه مزیت‌هایی دارد که آن را به عنوان حجاب برتر مطرح می‌کند؟
چادر محاسن و مزیت‌های زیادی دارد که باید به آن توجه شود. از یک طرف مشاهده می‌کنیم که چادر ساده است و سادگی رمز مهمی در برتر بودن این نوع پوشش است. درواقع چادر پارچه است که به صورت آزاد در دور بدن قرار می‌گیرد و هیچ جلب توجهی نمی‌کند.
از طرف دیگر چادر این مزیت را دارد که حجابی کاملاً آزاد و راحت است. به این معنا که خانم‌ها می‌توانند در کمترین زمان ممکن از این نوع پوشش استفاده کنند و بر روی هر نوع لباسی از آن استفاده کنند. درواقع محدودیتی در این مورد ندارند و برای سر کردن و استفاده از آن وقت زیادی نیاز نیست.
ره‌آورد هم‌شکلی و وحدت ظاهری زنان
سادگی در کنار خود هم‌شکلی را نیز به همراه دارد. این هم‌شکلی و وحدت ظاهری برای زنان جامعه چه مزیت‌هایی دارد؟
درست است. چادر در عین اینکه پوشش ساده و کاملی است، همه زنان را همانند و هم‌شکل می‌کند. درواقع تزیینات و زیبایی‌هایی که ممکن است ذهن مردان را دچار دغدغه کند، ندارد. درواقع این حجاب، ایجادکننده عدالت و هم‌شکلی در جامعه است که خیلی مهم و سرنوشت‌ساز است. یعنی اگر هدف اسلام از تجویز حجاب این بوده است که جاذبه‌های چهره‌ای و ظاهری خانم‌ها جایگزین ارزش‌های اخلاقی و انسانی نشود، چادر به بهترین وجه می‌تواند این رسالت را بر عهده بگیرد.
به این صورت خانم‌هایی که چادر سر می‌کنند می‌توانند از نگاه نامحرمان در امان بمانند، چون چادر نوعی استقلال و امنیت روانی برای آن‌ها به همراه دارد. در عین حال که چادر کرامت انسانی خانم‌ها را حفظ می‌کند و از نگاه‌های آلوده آن‌ها را در امان نگه می‌دارد.
در حقیقت چادر الگوی اسلامی ایرانی برای حجاب بوده و نماد ملی زن‌های ایرانی برای دین‌داری و التزام به حجاب است که امروزه هم به عنوان یک میراث معنوی و فرهنگی زنده و کارآمد مورد استفاده است. بنابراین کارکردهایی که چادر به عنوان یک مصداق از حجاب دارد، کارکردهای بسیار بالایی است که در هیچ یک از انواع حجاب‌ها و پوشش‌ها به طور یکجا جمع نشده است. درنتیجه همان گونه که عنوان می‌شود معماری اسلامی ایرانی در میان انواع معماری در تمدن اسلامی، از امتیازات و ویژگی‌های خاصی برخوردار است، چادر هم دارای چنین جایگاهی است. یعنی چادر هم به عنوان یک مصداق برتر و عالی حجاب مطرح است.
اشاره کردید که یکی از مزیت‌های چادر در امان ماندن از نگاه‌های آلوده است. آیا این امنیت و چنین مزیتی در خصوص سایر حجاب‌ها و مصادیق دیگر پوشش وجود ندارد؟
این سؤال مهمی است که جواب آن تفاوت میان چادر با سایر انواع حجاب را مشخص می‌کند. تحقیقاتی در دانشگاه‌های کشورهای دیگر در مورد حجاب و چادر زنان کشورهای اسلامی انجام شده است. آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که خانم‌های چادری دارای امنیت روانی بسیار بالایی برخوردار هستند که همه آن ره‌آورد نوع حجاب و پوشش آن‌ها است. چون به سادگی و بدون آسیب می‌توانند در موقعیت‌های اجتماع حضور داشته باشند و آسیبی نبینند. به این علت که چادر آن‌ها بهترین و کامل‌ترین نوع پوششی است که انسان‌های بددل و بیماردل را ناکام می‌گذارد و به آن‌ها اجازه نمی‌دهد کمترین آسیبی به زنان زده و بهره‌برداری بد و سوءاستفاده‌ای از این زنان داشته باشند.
از طرف دیگر تمایزهای بین زنان ثروتمند و فقیر، زنان جوان و مسن و غیره به این صورت از بین می‌رود و فرصتی ایجاد نمی‌کند که این نوع خصوصیات در غیر قالب چادر نمایش پیدا کند. همان طور که امروزه در بعضی از کشورها حجاب کامل وجود دارد اما کامل نیست و به ابزار تجمل‌گرایی، تفاخر و یا وسیله‌ای برای جلب توجه دیگران تبدیل شده است. در حالی که چادر چنین مجالی را ایجاد نمی‌کند و به همین دلیل برتر بودن چادر در میان انواع حجاب‌ها به طور کامل مشخص است.
