نگاهی به روند اتفاقات پس از حادثه سفارت آذربایجان و ۲ سوال از مقامات باکو

به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از تسنیم، صبح روز جمعه هفتم بهمن ماه، سفارت جمهوری آذربایجان در تهران مورد حمله یک فرد مسلح قرار گرفت که بعداً مشخص شد بر مبنای یک اختلاف شخصی و برای کسب اطلاع از همسرش به سفارت حمله کرده است.

ماجرا از این قرار بود که یاسین حسین زاده شهروند ایرانی اهل مرند حدود ۲۵ سال پیش در آذربایجان با همسر خود آشنا شده و ازدواج می‌کند. اما به دلیل اختلالات روانی (گفته شده شیزوفرنی) با همسرش اختلافات زیادی دارد تا اینکه در فروردین ماه امسال همسرش با مراجعه به سفارت، از همسرش جدا شده و به کشورش بازمی گردد، در حالیکه با فرزندان خود ارتباط دارد. با این وجود، یاسین تصور می‌کرده که همسرش هنوز در سفارت است و شاید تحت تاثیر ماجرای جمال خاشقجی حتی نگران حال او هم شده بود.

بر همین اساس، ضمن اعلام مفقودی همسرش، خود نیز چندین بار به سفارت مراجعه کرده و خواستار بازگرداندن همسرش شده است، که البته در آخرین مورد، با مسئولان امنیتی سفارت گلاویز شده و او را به بیرون پرت کرده اند. همین امر باعث خشم و کینه حسین زاده شده و تصمیم به انجام اقدامی مسلحانه می‌گیرد.  

در حمله انجام گرفته از سوی یاسین حسین زاده به سفارت، یک مامور امنیتی کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند.

مقامات کشورمان در وزارت خارجه و نیز پلیس تهران بلافاصله وارد عمل شده و اقدامات خود را آغاز می‌کنند. از جمله اینکه سردار رحیمی رئیس پلیس وقت بلافاصله در محل حادثه حضور یافته و خود نیز به گفتگو با فرد مهاجم می‌پردازد.

امیرعبداللهیان: ایران آماده همکاری برای روشن‌شدن ابعاد حادثه سفارت آذربایجان است

همچنین حسین امیر عبدالهیان وزیر خارجه کشورمان در تماس با همتای آذربایجانی خود ضمن عرض تسلیت، به او اطمینان می‌دهد که موضوع را با جدیت پیگیری می‌کند.

وی همچنین به همتای خود پیشنهاد می‌دهد که نهاد‌های امنیتی دو کشور درباره این پرونده به صورت مشترک کار کنند که مورد استقبال جیحون بایرام اف نیز قرار می‌گیرد.  

 امیرعبدالهیان عصر همان روز با حضور در بیمارستان تجریش به دیدار مجروحان حادثه رفته و در جریان روند رسیدگی به وضعیت آن‌ها قرار می‌گیرد.

سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان نیز در تماس با الهام علی اف همتای آذربایجانی به وی اطمینان داد که موضوع را با جدیت رسیدگی می‌کند و حتی برای این موضوع نیز دستور ویژه‌ای صادر کرد تا وزارت کشور به دقت همه ابعاد ماجرا را بررسی و روشن کند.

اقدامات دیپلماتیک و انتظامی ایران در خصوص حادثه روز جمعه را باید مثبت و کمی بالاتر از سطح عادی چنین اتفاقاتی در دنیا خواند، اما نگاهی به اقدامات طرف آذربایجانی در این خصوص جای تامل و سوال دارد.

در حالیکه وزارت خارجه ایران بلافاصله واکنش نشان داده و ضمن ابراز تاسف بر پیگیری جدی این موضوع تاکید داشت، وزارت خارجه آذربایجان بیانیه عجیبی صادر کرد که در آن ضمن انتقاد از سیاست‌های ایران در قبال آذربایجان، ذکر شده است که "پیش از این نیز تلاش‌هایی برای تهدید ماموریت دیپلماتیک ما در ایران صورت گرفته و اقداماتی برای جلوگیری از چنین شرایطی و تضمین امنیت نمایندگی‌های دیپلماتیک ما به طور مستمر در مقابل ایران مطرح شده است. متأسفانه آخرین حمله تروریستی،  عواقب جدی عدم حساسیت مناسب نسبت به درخواست‌های فوری ما در این راستا را نشان می‌دهد. ما قویاً خواستار آن هستیم که عاملان حمله تروریستی مذکور توسط ایران و همچنین دستور دهندگان این اقدام خونین هر چه سریعتر شناسایی و به اشد مجازات برسند. قرار است اقدامات مناسبی در راستای تخلیه کارمندان سفارت و اعضای خانواده در شرایطی که در نتیجه حمله تروریستی رخ داده است، انجام شود. "

این در حالیست که وزارت خارجه آذربایجان برای ادعای خود مبنی بر هشدار‌های مکرر به مقامات کشورمان درباره حملات احتمالی، سندی ارائه نکرده است و این در سطح ادعا باقی مانده است.

پس از این بیانیه عجیب، ریاست جمهوری آذربایجان نیز بیانیه‌ای مشابه را منتشر کرد که در آن، حمله به سفارت این کشور در تهران «تروریستی» و «غیرقابل قبول» خوانده شده است.

بعد از آنکه وزارت خارجه آذربایجان اعلام کرد که قصد تخلیه سفارت به دلیل نداشتن امنیت و نیز مسائل روحی پیش آمده برای خانواده را دارد، این سوال مطرح شده بود که آیا روابط دیپلماتیک حداقل در تهران قطع می‌شود یا افرادی همچنان حضور خواهند داشت.

این سوال تا عصر یکشنبه وجود داشت به طوریکه بعد‌ها مشخص شد حتی مقامات وزارت خارجه کشورمان نیز پاسخ دقیقی در این خصوص ندارند و یا لااقل امید دارند که چند نفر از کارمندان سفارت، چراغ آن را روشن نگه دارند.

با انتقال کامل همه کادر سفارت و خانواده هایشان به همراه مجروحان و جنازه فرد کشته شده، خلف خلف اف، معاون وزیر خارجه آذربایجان اعلام کرد که فعالیت سفارت در تهران به‌صورت کامل متوقف شده و تنها کنسولگری جمهوری آذربایجان در تبریز فعال خواهد بود.

وی با طرح ادعا‌هایی عجیب گفت: به رغم تلاش مقامات جمهوری اسلامی برای انحراف اذهان عمومی، اسناد و شواهد کافی مبنی بر تروریستی بودن این حادثه را در اختیار داریم.  از ایران انتظار داریم این حادثه تروریستی را به‌صورت شفاف بررسی کرده و «سازمان‌دهندگان» این عملیات تروریستی را معرفی و در دادگاهی عادلانه و شفاف محاکمه کند.

خلف اف افزود: تنها چند نفر برای محافظت از اموال سفارت و نگهداری آن‌ها حضور خواهند داشت و کار دیپلماتیک انجام نمی‌دهند.  

با نگاهی به اتفاقات رخ داده طی ۳ روز گذشته می‌توان دریافت که دستگاه دیپلماسی ایران همه تلاش خود را به کار بست تا اولاً این حادثه به سرعت و دقت در کشور پیگیری شود تا ابهامی به وجود نیاید و دوماً روابط دیپلماتیک بین دو کشور دچار اخلال نشده و فعالیت سیاسی بین تهران و باکو جریان داشته باشد که با موضع گیری و اقدامات باکو طی روز گذشته همه این تلاش‌های دیپلماتیک ظاهراً بی نتیجه ماند.

البته نباید این موضوع را نادیده گرفت که درگیری رخ داده در درون سفارت و نیز در مقابل آن حدود ۲۰ تا ۲۵ دقیقه به طول انجامیده و هنوز پلیس به محل حادثه نرسیده بود که این موضوع انتقادی به نیروی انتظامی کشورمان است و شاید بتوان تغییر سریع رئیس پلیس تهران را به همین امر مرتبط دانست.

با این حال، ۲ سوال اساسی و مهم درباره اقدامات باکو وجود دارد که پاسخ به آن‌ها می‌تواند تا حدود زیادی به آنچه طی ۳ روز گذشته رخ داده و در سطحی کلان‌تر آنچه بعد از جنگ قره باغ در سال ۲۰۲۰ جریان داشته پاسخ دهد.

- با وجود اینکه مقامات کشورمان در سطوح سیاسی و نظامی اعلام کرده اند که این رویداد یک حادثه شخصی است، اما مقامات باکو به سرعت آن را تروریستی خواندند. این در حالی بود که حتی نزدیکترین دوست آذربایجان یعنی ترکیه نیز در سطح رئیس جمهور و وزیر خارجه، این حادثه را تروریستی نخوانده است.

- باکو اعلام کرده که بار‌ها با تهدید امنیتی روبرو بوده و به تهران اعلام کرده که مورد توجه قرار نگرفته است. چرا با وجود آنکه تهران به زعم آن‌ها به این هشدار‌ها توجهی نکرده، باز هم ساختمان سفارت با حداقل تاسیسات امنیتی هم تجهیز نشده و بیشتر شبیه ساختمان مسکونی است تا یک محل دیپلماتیک. این در حالیست که در همه جای دنیا از جمله تهران، سفارتخانه‌ها بیش یا کم، موارد امنیتی را از درب ورودی تا سایر محل‌های واقع در سفارت رعایت می‌کنند. علی اف در گفتگو با رئیسی گفته بود که اگر مهاجم مهار نمی‌شد، همه کارمندان و خانواده‌های مستقر در سفارتخانه را کشته بود که این به نوعی اعتراف به نبود حداقل تاسیسات امنیتی در این ساختمان دیپلماتیک است.

پاسخ به این سوال‌ها می‌تواند روشن کند که آیا ما در وقایع بعد از حادثه صبح جمعه با یک روند و پروسه روبرو هستیم یا واکنشی تند به اتفاقات دو سال گذشته که بین تهران و باکو در جریان بوده؟