باشگاه خبرنگاران، گواهینامه رانندگی مدرکی است مبنی بر اینکه فرد توانایی رانندگی با وسیله نقلیه‌ای را دارد. با رشد شهر نشینی و افزایش تمایل افراد به استفاده از وسیله‌ی نقلیه‌ی شخصی و انجام مانور‌های خطرناک و وقوع تصادفات سبب شد تا مسئولین، به لزوم تدوین قوانینی برای صدور اجازه نامه رانندگی پی ببرند. امروزه با دریافت گواهینامه بسته به نوع گواهینامه (پایه ۱، پایه ۲، پایه ۳ موتور سیکلت) فرد می‌تواند از انواع وسیله نقلیه استفاده کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید چه کسی برای اولین بار موفق به اخذ گواهینامه شد، برای دانستن این موضوع و تاریخچه گواهینامه رانندگی در ایران و جهان این بخش را مطالعه نمایید.
تاریخچه گواهینامه رانندگی
هنگامی که ژولز آلبرت دیون در رقابت ماشین سواری جهانی در سال ۱۸۹۴، خط انتهایی مسابقه را پنج دقیقه زودتر از بقیه رد کرد، خیلی خوشحال نشد. این اولین جایزه‌ای نبود که به این مرد تعلق می‌گرفت. او در سال قبل هم به عنوان بهترین کارمند متمدن در دپارتمان پلیس معرفی شد که شهر‌های حاشیه‌ای از جمله فرانسه هم تحت نظارت او قرار داشتند. پلیس‌ها معمولاً مجبورند که در شغل خود از ماشین زیاد استفاده کنند که در نهایت در ۱۴ آگوست سال ۱۸۹۳ این فرد موفق به دریافت گواهینامه شد.
اولین مرد و اولین زن صاحب گواهینامه در جهان
اولین گواهینامه رانندگی را "کارل بنز" مخترع خودرو‌های مدرن، در سال ۱۸۸۸ دریافت کرد. او برای راندن خودروی خود که موسوم به موتورواگن بود و دود و صدای قابل توجهی تولید می‌کرد، از دولت محلی اجازه رانندگی دریافت کند.
دریافت گواهینامه نیازمند قوانینی بود که این افراد باید آن‌ها را پشت سر می‌گذاشتند. محدودیت سرعت آن‌ها در طول رانندگی ۲۰ کیلومتر در ساعت در جاده‌ها و ۱۲ کیلومتر در ساعت در نواحی شهری بود. یک آزمون مربوط به رانندگی و یک آزمون گواهینامه داشتند که اگر هر دو را قبول می‌شدند، به آن‌ها گواهینامه تعلق می‌گرفت. محدودیت سرعت آن قدر زیاد نبود که آن‌ها را بترساند. ژولز آلبرت به طور میانگین ۱۲۷ کیلومتر از فرانسه را با سرعت ۲۰ کیلومتر در ساعت طی کرد.
اولین خانم هم در سال ۱۸۹۸ موفق به اخذ گواهینامه شده بود. در آن زمان، اخذ گواهینامه این گونه بود که فرد می‌توانست ترمز کند، خودرو را متوقف کند، سرعت بگیرد، مسیر را طی کند. یعنی خیلی نباید کار سختی انجام می‌داد. تا آن زمان معمولاً هیچ آزمون کتبی گرفته نمی‌شد؛ تا این که در سال ۱۹۱۷ آزمون‌های کتبی هم در مورد قوانین رانندگی روی کار آمدند.
اولین کشوری که داشتن گواهینامه برای رانندگی را الزامی کرد
در تاریخ ۲۹ سپتامبر ۱۹۰۳ کشورآلمان داشتن گواهینامه برای رانندگی را الزامی کرد و این قانون را به اجرا گذاشت. در سال ۱۹۱۰ اولین قوانین رانندگی ایالت نیویورک آمریکا تصویب شد و ایالت نیوجرسی از سال ۱۹۱۳ اولین ایالتی بود که داشتن گواهینامه را برای همه‌ی رانندگان الزامی کرد.
تاریخچه گواهینامه رانندگی در ایران
در مطلب " اولین کسی که در ایران گواهینامه گرفت " به معرفی صاحب اولین گواهینامه که البته برای اتومبیل هم نبود اشاره کردیم و اینجا به اولین دارنده گواهینامه‌ی رانندگی خودرو در ایران خواهیم پرداخت.
اتومبیل در ایران از دوره‌ی قاجار وارد کشور شد. ابتدا اتومبیل در ایران اندک بود بنابراین عملا مشکلات چندانی احساس نمی‌شد، اما افزایش تعداد وسیله‌ی نقلیه و رشد شهر‌ها سبب شد روی سیستم شبکه معابر فشار وارد شود و احداث خیابان‌های مناسب و تعریض برخی از محور‌های موجود در دستور کار قرار گیرد.
اولین گواهینامه رانندگی در ایران در سال ۱۳۰۱ صادر شد که فقط ۲۰ نوع علائم رانندگی وجود داشت. پیشکسوتان اتومبیل رانی در کشور در شهر تهران هفت سال بعد اولین آموزشگاه رسمی آموزش رانندگی را تأسیس و راه اندازی کردند. با افزایش ورود خودرو صدور گواهینامه رانندگی بین سال‌های ۱۳۰۵ الی ۱۳۰۸ شروع شد. آئین نامه راهنمایی و رانندگی در سال ۱۳۱۸ از تصویب دادگستری گذشت و شهربانی برای نخستین بار در این سال اقدام به تهیه گواهینامه‌های رانندگی به صورت دفترچه‌ی هفت صفحه‌ای و در قطعه ۸×۱۱ سانتی متری نمود.
براساس قانون بودجه ۱۳۳۳ در سال ۱۳۴۰ گواهینامه‌های دفترچه به یک برگ تبدیل شد و در قطع ۶×۱۱ سانتی متری چاپ گردید که مدت اعتبار آن ۴ سال بود. مدت اعتبار گواهینامه‌های رانندگی در سال ۱۳۵۵ به ده سال افزایش یافت.
برنامه‌های آموزش ترافیک توسط اداره پلیس تهران در سال ۱۳۴۷ تهیه و به مرحله‌ی اجرا گذاشته شد. در ماده ۲۲ آئین نامه‌ی راهنمایی و رانندگی مصوب سال ۱۳۴۷ شرایط دریافت انواع گواهینامه‌های رانندگی مشخص شده است.
در گذشته آموزش در زمینه‌ی رانندگی فقط محدود به مهارت بود، اما کم کم موضوعاتی مانند اخلاق رانندگی و احترام به حقوق سایرین نیز مورد توجه قرار گرفت بنابراین صدور گواهینامه‌ی رانندگی نباید تنها مشروط به مهارت‌های رانندگی باشد و باید در کنار مسئله‌ی مهارت، در سیستم صدور گواهی نامه موارد متعدد رفتاری و روانشناسی فرد و اجتماعی گنجانده شود.
