در هر مورد، از عدم پرداخت حقوق و دستمزد و مزایا، عیدی و پاداش، سنوات، و هر گونه اخراج غیر قانونی یا سوء استفاده از کارگر، تبعاتی ناگوار برای کارگر دارد و او می‌تواند از کارفرمای خود شکایت کند و تمامی حقوق و مزایای خود را مطالبه کند. گام اول در این فرایند، ثبت شکایت از کارفرماست. این مقاله به شما توضیح می‌دهد که چگونه باید شکایت از کارفرما را مطرح کنید.
سامانه شکایت از کارفرما
بعد از الکترونیکی شدن ثبت انواع شکایات، از جمله شکایات کیفری و حقوقی، ارسال اظهارنامه و مشاهده ابلاغیه‌های نهاد دادگستری در سال ۱۳۹۵، ثبت الکترونیکی شکایات مربوط به قانون کار به صورتی که موجب ابهام و نامعلومی شده بود، متوقف شد.
افزایش تدریجی آگاهی و اطلاعات کارگران درباره حقوق و مزایا و مراجعه مکرر آن‌ها به ادارات کار جهت ثبت شکایات و پیگیری، موجب افزایش شدید در تعداد مراجعات و حجم پرونده‌ها شد.
در این بین، عواملی نظیر عدم شفافیت در قراردادهای کاری و سوء استفاده از قراردادها توسط طرفین درگیر، باعث شدند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به منظور تحقق وظیفه خود در تأمین قانون کار و نظارت بر اجرای آن، سامانه جامع روابط کار را طراحی کند و در یک مرحله آزمایشی در استان تهران اجرا کند.
پس از تصویب پیشنهاد سامانه جامع روابط کار در مرداد ۱۳۹۶، که هدف اصلی آن ثبت الکترونیکی قراردادهای کار و تنظیم روابط کارگران و کارفرمایان بود، این سامانه از ۲۲ بهمن ۱۳۹۸ به صورت رسمی در سراسر کشور فعالیت خود را آغاز کرد.
این سامانه جامع بیش از ۳۰ نوع خدمت را برای تسهیل روابط کاری مشمول قانون کار شناسایی کرده است و دارای سطوح کاربردی مختلف درون سازمانی و بین کارفرما و کارگر است.
نحوه شکایت از کارفرما
قبلاً، نحوه شکایت از کارفرما از طریق فرم دادخواست انجام می‌شد. متقاضی می‌توانست در این فرم اطلاعات شخصی خود و کارفرما را وارد کند و مطالبات خود را در آن درج کند. سپس به یکی از واحدهای ثبت دادخواست در مراجع اداره کار مراجعه کرده و فرم را ثبت می‌کرد.
به منظور کاهش حجم مراجعه‌کنندگان حضوری و تسهیل فرآیند ثبت دادخواست، ثبت دادخواست به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. متقاضی باید در فرم دادخواست الکترونیکی، اطلاعات مورد نیاز را وارد کند و همچنین آدرس کارفرما و اسناد و مدارک مربوطه را به صورت اسکن شده ضمیمه نماید.
شرایط شکایت از کارفرما چیست؟
روابط کارگر و کارفرما مبتنی بر استخدام افرادی با مهارت و تخصص کافی در یک حوزه مشخص توسط شخصی حقیقی یا حقوقی به نام کارفرما شکل می‌گیرد. این رابطه قانونی و معتبر، بر اساس امضای یک قرارداد کتبی بین طرفین تشکیل می‌شود. هدف اصلی قانون کار و ماده‌های مختلف در قراردادهای کاری، حفظ حقوق طرفین است. در قراردادهای کاری، موارد مختلفی مانند تعیین دستمزد و مزایا، ساعت کاری، حقوق بیمه، شرایط کاری برای شکایت از کارفرما ذکر می‌شود. عدم رعایت هر یک از این موارد می‌تواند منجر به اختلافات بین دو طرف شود و ممکن است منجر به ارائه شکایت و رفع خلافی‌ها شود.
زمانی که کارفرما حقوق قانونی یک کارگر را نقض کرده و او را نارضا کرده است، کارگر می‌تواند از طریق ثبت شکایت در اداره کار برای رسیدگی به اختلافات پیش آمده اقدام کند. برای مطرح کردن این شکایت، داشتن یک سند معتبر مبتنی بر وجود رابطه کاری بین کارگر و کارفرما الزامی است. این سند می‌تواند شامل قرارداد کاری امضا شده توسط طرفین، لیست پرداخت حق بیمه یا گواهی پرداخت حقوق و دستمزد باشد. اما حتی اگر کارگر هیچ یک از این اسناد را در اختیار نداشته باشد، همچنان می‌تواند شکایت خود را مطرح کند و مطالبات قانونی خود را درخواست کند.
شرایط شکایت از کارفرما بدون قرارداد
یک کارگر می‌تواند با ادعای تضییع حق یا عدم دریافت حقوق خود از جانب کارفرما شکایت کند. این شکایت می‌تواند شامل دریافت حقوق بیمه، حق مرخصی، سنوات و سایر مزایا باشد. اگر کارگر دارای قرارداد کار باشد، می‌تواند به مرجع صالح (مثل اداره کار) مراجعه کند و علاوه بر حقوقی که در عرف برای کارگر شناخته شده است، حقوق مندرج در قرارداد را نیز مطالبه کند. به عنوان مثال، اگر کارگر حق فسخ قرارداد را در شرایط خاصی برای خود مشخص کرده است، می‌تواند با اثبات وقوع آن شرایط، به فسخ قرارداد اقدام کند. در هر صورت، در این موارد، توصیه می‌شود که کارگر به تحقیقات و مشاوره حقوقی شکایت از کارفرما مناسب نیز روی آورد تا حقوق و منافع خود را به درستی مطالبه کند.
در صورتی که کارگر بدون قرارداد کار کتبی مشغول به کار شده باشد یا قرارداد کتبی را امضا کرده ولی نسخه رسمی آن را در اختیار ندارد، می‌تواند به مرجع صالح (مانند اداره کار) مراجعه کرده و در صورت نیاز از کارفرما شکایت کند. در این حالت، اگر کارگر مدارک معتبری که حقوق خاص خود را نشان می‌دهند، مانند وجه التزام یا حق فسخ، را ارائه ندهد، محدود به حقوقی است که به عنوان حق حداقل کارگر در قانون کار تعیین شده است. به عبارت دیگر، کارگر می‌تواند در حداقل حقوق و مزایا کارگران طبق قوانین مربوطه ادعای خود را دفاع کند. با این حال، همچنان توصیه می‌شود که کارگر در صورت عدم داشتن مدارک رسمی، به مشاوره حقوقی متخصص مراجعه کند تا بهترین راهبردها برای دفاع از حقوق خود را بشناسد.
در صورت عدم وجود قرارداد کار کتبی، کارگر نیاز دارد وجود قرارداد کار را به صورت شفاهی اثبات کند تا امکان شکایت از کارفرما فراهم شود. برای اثبات قرارداد کار شفاهی، ادله مهم و معتبری که می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:
- پرینت واریز دستمزد ماهیانه: اگر کارگر هر ماه دستمزد خود را دریافت کند و برگه واریز دستمزد را داشته باشد، این می‌تواند به عنوان ادله اثبات قرارداد کار شفاهی مورد استفاده قرار گیرد.
- برگه دریافت مرخصی: اگر کارگر درخواست مرخصی کرده و برگه دریافت مرخصی را از کارفرما دریافت کند، این نیز می‌تواند به عنوان ادله اثبات قرارداد کار شفاهی مورد استفاده قرار گیرد.
برای مطرح کردن شکایت از کارفرما بهتر است با یک وکیل در محله زندگی یا شهر خود قبلش مشورت داشته باشید و مدارک خود را به شخص وکیل نشان دهید که مطمئن شوید شکایت از کارفرما شما به جایی می رسد یا خیر.
