قانون دهه ۶۰ پاسخگوی نیازهای انتخاباتی ۱۴۰۲ نیست

به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از تسنیم،  عباسعلی کدخدایی در همایش بزرگداشت سالروز تأسیس شورای نگهبان که در سالن اجتماعات دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهار داشت: در آستانه‌ انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داریم و می‌دانیم که کاری دشوار برای عزیزانمان در حوزه‌های انتخاباتی محسوب می‌شود و این در حالیست که فعالان شورای نگهبان برای رضای خدا حرکت و خدمت می‌کنند و قطعاً اجر و پاداش شما نزد خداوند متعال محفوظ است.

وی اضافه کرد: شبکه‌ نظارت ما یک شبکه اداری نیست و بلکه علاقمندان به نظام مقدس جمهوری اسلامی و کسانی که خود را مدیون خون شهدا می‌دانند در این مسیر گام بر می‌دارند.

کدخدایی ادامه داد: بر کسی پوشیده نیست که جمهوری اسلامی ایران با چه هزینه سنگینی شکل گرفته و چه ایثارگری‌های بسیاری که برای تحقق نظام اسلامی انجام شده و قطعاً همه آنها از نفَس الهی امام راحل نشأت گرفت که مسیر انقلاب را مشخص کرد و به لطف خدا در بهمن 1357 انقلاب اسلامی ما رقم خورد و بعد از آن هم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مستقر شد.

وی یادآور شد: از ابتدا شعار انقلاب احیا و اجرای احکام اسلامی بود؛ خواستی روشن و صریح که آثار و اسناد آن در تاریخ ماندگار شده و بر کسی پنهان نیست که در واقع حرکت امام خمینی(ره) بر اساس موازین و آموزه‌های اسلامی اما با مشارکت مردم بود. امام خود را از مردم جدا نمی‌دانست و سال‌ها تحمل کرد تا مردم به این مسیر سوق پیدا کنند که مستندات تاریخی هم گویای این حقیقت است و دوست و دشمن به آن اذعان دارد.

رئیس پژوهشکده شورای نگهبان در بخش دیگری از سخنانش با یادآوری اینکه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران یک نظام دینی و یک نظام مردم‌سالاری است که به تعبیر مقام معظم رهبری از آموزه‌های دینی استخراج شده و شباهتی با نظام‌های سیاسی دیگر ندارد، گفت: مقام معظم رهبری تأکید دارند که وقتی گفته می‌شود «نظام مردم‌سالاری دینی» این 2 بعد مختلف نیست، بلکه یک حقیقت واحد است؛ یعنی مردم‌سالاری را از دل احکام اسلامی استنباط می‌کنیم و این‌گونه نیست که به تبعیت از نظام‌های غربی به دنبال حضور مردم باشیم و نظام اسلامی حقیقتاً بدون حضور مردم معنایی ندارد.

کدخدایی افزود: این اعتقاد راسخ رهبری به عنوان اندیشمند اسلامی درباره مردم‌سالاری دینی مسئله‌ی مهمی است که باید در دانشگاه‌ها و کلاس‌های درس تبیین شود؛ چون گاهی افرادی هستند که نکاتی را مطرح می‌کنند یا در صدد عیب‌جویی هستند، باید بدانند که نظام اسلامی مبتنی بر احکام دینی است که یکی از پایه‌های آن مردم سالاری است، نه اینکه این مفهوم را از نظام‌های دیگر گرفته باشیم.

وی ادامه داد: وظایف شورای نگهبان نظارت بر مصوبات مجلس و بررسی و اعلام نظر در رابطه با آن و تفسیر اصول قانون اساسی طبق اصل 8 قانون اساسی است، اما آنچه که شورای نگهبان بیشتر به آن شناخته می‌شود، انتخابات است.

کدخدایی با طرح این پرسش که دامنه نظارت شورای نگهبان تا کجاست؟، گفت: اصل 99 قانون اساسی صراحتاً به این موضوع اشاره کرده و بر همگان روشن است که هر سازه‌ای در مراحل تشکیل و در ادامه کار به یک نهاد ناظر نیاز دارد تا به انحراف کشیده نشود و این موضوع در مسائل اجتماعی و سیاسی هم نیازمند نظارت‌های دقیق و چارچوب‌بندی شده و در همه جوامع سیاسی نظارت‌های دقیق در ارکان‌های مختلف وجود دارد و البته در ساختار سیاسی ما همچون مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و مجلس خبرگان اهمیت کار بیشتر می‌شود.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با تأکید بر اینکه اگر اعتقاد داریم نظام سیاسی ما کارآمد است، پس باید نظارت کنیم تا دچار انحراف نشود، تصریح کرد: در قانون هم آمده و تجربه بشری هم نشان داده که باید نهادی برای نظارت بر ارکان نظام‌ها وجود داشته باشد، تشریح کرد: هر جا انتخابات است، این حساسیت‌ها هم وجود دارد و همواره رقبا در تلاشند رقیب خود را از دور خارج کنند.

وی اضافه کرد: همه در پی آن هستند تا اشکالات برطرف شود و شاهد انتخاباتی سالم باشند که همه این اتفاقات ایجاب می‌کند که نهاد ناظری وجود داشته باشد و این نهاد در قانون اساسی شورای نگهبان است.

کدخدایی انتخابات را پایه مردم‌سالاری دینی دانست و ادامه داد: انتخابات روشی برای نیل به مردم‌سالاری دینی است که به دقت و نظارتی مؤثر نیاز دارد و باید مراقبت شود افرادی که شایستگی و صلاحیت دارند وارد این گردونه‌ها شوند؛ اگرچه به صورت مطلق نمی‌توان مؤلفه‌های شایستگی واقعی را بیان کرد و سازوکار آن با ابزارها و عقل انسانی سنجیده می‌شود.

اصلاح انتخابات سرعت پیشرفت کشور را چندبرابر می‌کند

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه برخی معترضند که شورای نگهبان نباید بررسی صلاحیت داشته باشید و عدم گزینش قبل از مردم و قبل از انتخاب را مطرح می‌کنند، گفت: این نوعی جدل است و بحثی منطقی نیست؛ چرا که برای انجام هر کار معمول و پیش پا افتاده‌ای همواره به دنبال فردی صالح هستیم و چگونه است که برای انتخاب متصدی یک رکن اصلی نظام نباید بازرسی و تحقیق و تأیید صلاحیت صورت گیرد؟

کدخدایی افزود: قانون اساسی در اصل 99 نظارت را بر عهده شورای نگهبان قرار داده و شورای نگهبان موظف به حراست از آرای مردم است. در روند برگزاری انتخابات هم باید برای مردم اطمینان حاصل شود و به تعبیر مقام معظم رهبری مردم مطمئن باشند که حق‌الناس رعایت می‌شود و وظیفه ما در شورای نگهبان پاسداری و صیانت از آرای داخل صندوق است.

وی ادامه داد: مطرح می‌شود که آیا می‌توان تضمین کرد که یک فرد دارای صلاحیت‌های عمومی و انسانی خوب و شایسته، می‌تواند نماینده‌ای خوب و یا رئیس‌جمهور خوبی باشد؟ خیر؛ چون ابزاری نداریم و اصلاً چنین موضوعی در اذهان نیست و ابزار خاصی برای آن نداریم، اما در اعتراضات مردم نسبت به انتخابات این موارد هم به ما منتقل می‌شود‌.

کدخدایی یادآور شد: مقام معظم رهبری تأکید دارند که مشارکت بالا در انتخابات می‌تواند وجهه نظام را ارتقا داده، اقتدار ملی را تقویت و تضمینی برای حرکت رو به جلوی کشور باشد. علی‌رغم اینکه ما پیشرفت‌های خوبی داشتیم، اما دشمنان ما را به عدم پیشرفت متهم می‌کنند؛ اما اگر اصلاحات در بُعد انتخابات صورت گیرد، سرعت پیشرفت و رشد کشور چندبرابر خواهد شد.

از عدم اصلاح قانون انتخابات گلایه‌مندیم

رئیس پژوهشکده شورای نگهبان در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: در انتخابات مجلس هشتم یکی از سیاسیون مطرح کرد که در صندوق منطقه یک تهران اسم ما نیست، پس تقلب شده است که در پاسخ به اعتراض او لیست آرا و صندوق‌ها را به تفکیک بررسی کردیم و تعداد آرا ایشان را ارائه دادیم که تقریباً در اکثر صندوق‌ها اسم ایشان بود و صحت انتخابات را تأیید کردیم، اما مجدداً سخنی را در رسانه‌ها منتشر و شورای نگهبان را متهم کرد.

کدخدایی تصریح کرد: چه‌قدر باید برای پاسخ به این اتهامات واهی زمان و هزینه صرف کنیم؟ اگرچه اینها از این اتهامات و رفتارها دست بر نمی‌دارند، اما به‌ عنوان یک امر عقلی شورای نگهبان وظیفه دارد صلاحیت‌ها را بررسی کند و بر روند انتخابات نظارت مؤثر کرده و سلامت آن را تأیید کند. در برگزاری انتخابات وقتی شورای نگهبان صحت انتخابات را اعلام می‌کند دیگر تمام است و عدم احراز صحت برای شورای نگهبان امر دیگری است.

وی با بیان اینکه ابزارهای نظارت کافی نیست، اضافه کرد: اساس قانون ما به دهه 60 بازمی‌گردد که تقریباً سالی یکی 2 بار مورد جرح و تعدیل مجلس قرار می‌گیرد، اما هنوز قانون انتخابات اصلاح نشده و رهبری هم در قالب سیاست‌های کلی دستور فرمودند تا اصلاحات صورت گیرد، اما کماکان هیچ مجلسی به جز مجلس فعلی که اخیراً اصلاحاتی را شروع کرده، نتوانستند قانون جامع انتخابات را ارائه کند و این یکی از گلایه‌های ماست.

کدخدایی ادامه داد: قانون دهه 60 پاسخگوی نیازهای انتخاباتی ما در سال 1402 نیست، اما با تمام این کاستی‌ها ما نمی‌توانیم وظیفه خود را ترک کنیم و باید با همین قانون کار خود را انجام دهیم.

نظام انتخاباتی ما حزبی نشده است

عضو حقوقدان شورای نگهبان با بیان اینکه همان افرادی که به عملکرد شورای نگهبان معترض بودند، در مراحل تصویب اصلاح قانون انتخابات مانع ایجاد کردند، گفت: ما هم معتقدیم که قانون انتخابات باید اصلاح شود و الا اعتراضات باقی خواهد بود. با اینکه احزاب متعددی داریم، هنوز نظام انتخاباتی ما حزبی نشده و احزاب شب انتخاباتی زیادند که مردم را به حضور در انتخابات دعوت می‌کنند، اما پایه و اساس درستی ندارد و ارتباط آن‌ها با نماینده مشخص نیست.

کدخدایی در مورد تناسبی بودن انتخابات افزود: از جمله مسائلی که در آسیب‌های انتخابات در دنیا مطرح شده این است که نظام‌های اکثریتی معمولاً به حضور مثلاً یک اکثریت 51 درصدی در برابر یک اقلیت 49 درصدی منجر می‌شود و معمولاً از معایب این نظام‌هاست. اگر نظام تناسبی را ایجاد کنیم، می‌تواند تا هر کسی بتواند به اندازه رای خودش یک سهمی داشته باشد. این می‌تواند برخی از مشکلات را حل کند و متأسفانه این طرح با دشواری‌هایی مواجه شد و نتوانست محقق شود.

وی ادامه داد: این کاستی‌های موجود در انتخابات از موانعی است که سبب بی‌اعتمادی بین مردم و دستگاه‌های اجرایی و نظارتی می‌شود. اگر به دنبال یک انتخابات در تراز جمهوری اسلامی طبق مؤلفه‌های رهبری هستیم، باید نواقص را برطرف کنیم.

مکانیزمی برای برخورد با نماینده متخلف نداریم

عضو حقوقدان شورای نگهبان در ادامه سخنانش با بیان اینکه مقام معظم رهبری در بیان راهبرد اساسی انتخابات به مؤلفه‌های مشارکت، رقابت، سلامت و امنیت اشاره کردند، گفت: برای دستیابی به آن باید ساختارها را تغییر داده و قوانین را اصلاح کنیم و شایسته است که در انتخابات الکترونیک تکلیف ما روشن شود و تصمیم مقتضی اتخاذ شود که در رقابت و سلامت و مشارکت انتخاباتی مؤثر خواهد بود.

کدخدایی با طرح این پرسش که شایستگی کاندیداها تا کجاست و چگونه تضمین می‌شود؟ اضافه کرد: در شهرهای کوچک تأیید صلاحیت کار نسبتاً ساده‌ای است، چرا که کاندیداها تا حدودی شناخته شده هستند؛ اما مثلاً در تهران ما با مستندات مختلف پرونده مواجهیم که باید با قانون منطبق باشد تا صلاحیت قانونی فرد احراز شود، اما آیا این میزان شناخت صلاحیت تخصصی او را هم تضمین می‌کند؟

وی ادامه داد: شورای نگهبان تنها جایی است که نمی‌تواند محصولات خود را تضمین کند و برای این موضوع راهکاری نداریم و تنها با مستندات پرونده و سوابق فرد مواجهیم که نسبی است و تنها مربوط به زمان بررسی است و ممکن است بعداً مرتکب تخلفات آیین‌نامه‌ای شود. نماینده در مجلس مرتکب تخلف شده و ما می‌بینیم، اما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم؛ چون مکانیزمی در قانون پیش‌بینی نشده است.

کدخدایی تصریح کرد: اگر کسی در انتخابات منتخب شد، شورای نگهبان قبل از تأیید اعتبارنامه می‌تواند عنوان کند که این فرد صلاحیت ندارد و در 22 سال اخیر 3 مورد در این رابطه اتفاق افتاده و به تازگی در بحث اصلاح قانون انتخابات در مجلس شورای اسلامی تصریح شد که اگر هنوز صحت انتخابات اعلام‌نشده شورای نگهبان می‌تواند صلاحیت را رد کند. دیدید که چگونه فضاسازی کردند که چرا نشسته‌اید و شورای نگهبان دارد اختیارات خودش را توسعه می‌دهد و این‌ها نکات مهمی است که باید در موضوع انتخابات مورد توجه قرار بگیرد.