به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از فرهیختگان، هر زمان که نام عبدالملکی در محفلی برده شود کمتر کسی است که اظهارات او درمورد ایجاد شغل با تنها یک میلیون تومان در ذهنش تداعی نشود. او این جمله را سال ۹۷ گفته بود و سه سال بعد از آن در دی‌ماه ۱۴۰۰ نیز تاکید کرده که همچنان می‌شود با این رقم ایجاد شغل کرد. از آن زمان تا‌کنون عبدالملکی دو جایگاه کلیدی را در دولت سیزدهم عهده‌دار بوده است. او ابتدا به وزارت کار رفت تا برای عملیاتی کردن اظهاراتش در بوته آزمایش قرار گیرد. با استعفا از وزارت کار عبدالملکی دبیری شورای عالی مناطق آزاد را پذیرفت و همچنان نیز بر این کرسی تکیه زده است. این روزها، اما اظهارات و برآورد‌های غیرواقعی جدیدی از عبدالملکی نقل محافل مختلف است. دبیر شورای عالی مناطق آزاد سه‌شنبه هفته گذشته در دومین جلسه ستاد جهش سرمایه‌گذاری و صادرات منطقه آزاد کیش اعلام کرد اتاق سرمایه‌گذاری اقتصادی امارات حاضر به سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در طرح‌های اقتصادی مناطق آزاد شده است. این اظهارات و رقم غیرواقعی ۱۰۰ میلیارد دلاری، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. مطابق آمار‌های کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) میزان سرمایه‌گذاری امارات در جهان در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار بود که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری خارجی این کشور در یک‌سال محسوب می‌شود و با توجه به این آمار، رقم ۱۰۰ میلیارد دلاری که عبدالملکی اعلام کرده بیش از ۴ برابر میزان سرمایه‌گذاری خارجی این کشور محسوب می‌شود. این موارد غیرواقعی بودن اظهارات دبیر شورای عالی مناطق آزاد را بیش از پیش نمایان کرده و روابط عمومی شورای عالی مناطق آزاد را وادار کرد به انتقاد‌های واردشده واکنش نشان دهد. واکنشی که البته نه‌تن‌ها به حل ابهامات نینجامید، بلکه خود نیز به آن دامن زد. مجید رفیعی، مدیر روابط عمومی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در پی این انتقاد‌ها در حساب شخصی توییتر خود مدعی شد: «در نمایشگاه ایران اکسپو رئیس اتاق سرمایه‌گذاری خارجی امارات اعلام کرد حاضرند تا ۱۰۰ میلیارد دلار در مناطق آزاد ایران سرمایه‌گذاری کنند.» او در پایان همین توییت اعلام کرد فایل صوتی جلسه موجود است. این فایل صوتی البته هیچ‌وقت در فضای عمومی منتشر نشد تا اظهارنظر رفیعی صرفا در حد ادعا باقی بماند. حتی اگر صوتی نیز وجود داشته باشد یا نماینده اماراتی دچار اشتباه شده و یا اظهارات او احیانا اشتباه ترجمه و یا اشتباه برداشت شده است. با توجه به اینکه پیش از این داود منظور، رئیس سازمان برنامه‌و‌بودجه اعلام کرده بود ایران برای رسیدن به رشد ۸ درصدی اقتصادی نیاز به جذب ۱۰۰ میلیارد یورو یا ۱۰۸ میلیارد دلار دارد و این احتمال نیز وجود دارد که نماینده اماراتی در مورد بخشی از این ظرفیت و نه تمام آن اظهار تمایل کرده باشد. چنین اظهاراتی نیز زمانی قابل استناد است که به خروجی نهایی رسیده باشد نه اینکه دبیر شورای عالی مناطق آزاد بدون اینکه نظر نهایی طرف اماراتی از مراجع رسمی این کشور اعلام شده باشد در مورد میزان جذب سرمایه دچار برآوردی توهم‌وار شده و از تریبون یک مقام رسمی آن را اعلام کند. ضمن اینکه برخی اساسا وجود نهادی تحت عنوان اتاق سرمایه‌گذاری خارجی امارات را نیز منکر شده‌اند که اگر چنین باشد طبعا نباید توقع داشت که یک نهاد غیرواقعی نماینده‌ای واقعی داشته باشد. همه این موارد را که نادیده بگیریم این توقع از فردی که مدتی به‌عنوان وزیر کار فعالیت کرده وجود دارد درک صحیحی از میزان اعداد و ارقامی که ارائه می‌دهد داشته باشد تا در مواقعی که اظهار‌نظر‌هایی در مورد ارقام مالی را می‌شنود بتواند آن‌ها را صحت‌سنجی کرده و دچار اشتباهات عجیب نشود.
اشتباه‌تان را بپذیرید
بیان این موضوع که امارات حاضر است ۱۰۰ میلیارد دلار در مناطق آزاد سرمایه‌گذاری کند در شرایطی مطرح شد که کل مبلغ سرمایه‌گذاری خارجی در این مناطق آزاد ایران از ابتدای دولت سیزدهم ۲۷۷ میلیون دلار بوده است. این رقم میزان غیرواقعی بودن سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیاردی امارات توسط عبدالملکی را کاملا مشخص می‌کند. روابط‌عمومی مناطق آزاد در واکنش به این اشتباه صرفا اعلام کرده چنین ادعایی از جانب امارات مطرح شده است. فارغ از صحیح یا غلط بودن این گزاره، اما از شورای عالی مناطق آزاد انتظار می‌رفت پیش از بیان این اظهارات و برای صحت‌سنجی آنچه توسط این کشور مطرح شده، گریزی به اعداد و ارقام در این رابطه می‌زد تا چنین اشتباهی از جانب دبیر این شورا در اعلام میزان مبلغ سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گرفت. از طرفی نیز انتظار می‌رفت حالا و در شرایطی که اشتباه بودن چنین ادعایی اثبات شده است، شورای عالی مناطق آزاد، ضمن پذیرش این نکته رسما اعلام کند میزان مبلغ سرمایه‌گذاری امارات در مناطق آزاد به اشتباه اعلام شده است. اما روابط‌عمومی مناطق آزاد صرفا به بیان این نکته که چنین مبلغی از جانب خود امارات مطرح شده بود بسنده کرد، امری که البته نه‌تن‌ها افکار عمومی را قانع نمی‌کند بلکه به این شبهه نیز دامن می‌زند که اساسا نگاه و دقت نظر و برنامه‌ریزی دقیقی در شورای عالی مناطق آزاد برای پیشرفت و رشد اقتصادی در این منطقه وجود ندارد.
چطور اقتصاددانی هستید که اعداد و ارقام را نمی‌شناسید؟
سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری امارات در مناطق آزاد ایران درحالی از زبان حجت عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد مطرح شد که وی علاوه‌بر اینکه تحصیلات اقتصادی دارد وزیر کار سابق دولت سیزدهم نیز بوده است. با در نظر گرفتن سوابق اجرایی و تخصص وی انتظار می‌رفت دبیر شورای عالی مناطق آزاد با شناخت دقیق نسبت به اعداد و ارقام و واقعی بودن آن‌ها نسبت به اعلام رسمی آن اقدام می‌کرد. این البته نخستین باری نیست که چنین اظهاراتی از جانب حجت عبدالملکی مطرح می‌شود، در مناظره‌ای که در سال ۹۵ با موضوع قاچاق کالا، با حضور او و مرحوم اکبر ترکان، دبیر پیشین شورای هماهنگی مناطق آزاد، برگزار شده بود. عبدالملکی بیان می‌کند: «برآوردی که شده این است که بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور کردیم.» این ادعا البته با واکنش ترکان همراه می‌شود و او در پاسخ می‌گوید: «۲۰ میلیارد قاچاق، وزنش ۲۰ میلیون تن است. تقریبا کالای وارداتی کیلویی ۱ دلار است. ۲۰ میلیارد دلار می‌شود ۲۰ میلیون تن، اصلا ببین می‌گنجد؟ کیش اصلا قادر به پذیرش کشتی‌های سایز بالا نیست. قشم قادر به پذیرش این حجم کالا در تردد نیست. چابهار اصلا بندر ندارد. شما چه جور اقتصاددانی هستید که عدد نمی‌شناسید. نمی‌دانید ۲۰ میلیارد دلار می‌شود، ۲۰ میلیون تن کالا.» در آخرین مورد و در ۳۰ تیرماه، دبیر شورای عالی مناطق آزاد در توییتی اظهار داشت که در یک نمایشگاه مبلغی نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان، جذب شده است: «به فضل الهی دومین نمایشگاه معرفی بسته‌های سرمایه‌گذاری توانمندی‌های صادراتی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در مشهد مقدس برگزار شد. ۲۷ منطقه آزاد و ویژه شرکت‌کننده ضمن تمرین کارتیمی و شبکه‌ای، موفق به جذب سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان (۴ برابر نمایشگاه اول) شدند.» اظهاراتی که البته باز هم با واکنش همراه شد و این سوال را ایجاد کرد که چطور ممکن است در یک نمایشگاه مبلغی حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان که معادل ارزی آن چیزی حدود ۴ میلیارد دلار می‌شود، جذب شود. حال آنکه براساس آنچه علی فکری، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی در بهمن ۱۴۰۱ اعلام کرد میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران در دولت سیزدهم چیزی حدود ۵.۹۵ میلیارد دلار بوده است. بااین حساب این سوال به وجود می‌آید که چطور ممکن است مبلغی معادل دوسوم کل میزان سرمایه‌گذاری خارجی در دولت سیزدهم در یک نمایشگاه جذب شده باشد. نکته دیگر آنکه حتی اگر اقدام مثبتی در راستای جذب این میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته باشد، زمانی می‌توان گفت این میزان جذب شده است که وعده دولت‌ها به عمل تبدیل شده و ارز وارد کشور شده باشد نه زمانی که صرفا وعده‌هایی در این رابطه مطرح شده باشد. تکرار چندباره بیان اعداد و ارقام قابل‌توجه از جانب حجت عبدالملکی بدون توجه به واقعی بودن آمار اعلامی، این شبهه را ایجاد می‌کند که وی توجهی به واقعی بودن این آمار نداشته و تنها آن‌ها را از روی کاغذ با انبوهی از محتویات غلط می‌خواند، این موضوع علاوه‌بر اینکه باعث می‌شود افکار عمومی اعتمادش را به اظهارات مسئولان رسمی از دست بدهد آسیب مستقیمی نیز بر جذب سرمایه و توسعه اقتصادی وارد می‌کند.
بالاخره سرمایه‌گذاری خارجی برای استثمار کشورهاست یا ورود سرمایه؟
اگر اشتباهات و بی‌دقتی‌ها در اعلام میزان سرمایه‌گذاری خارجی از جانب عبدالملکی را نادیده بگیریم، اما توجه و اقبال وی به جذب سرمایه‌گذاری خارجی از این جهت قابل توجه است که وی پیش از اینکه وارد دولت سیزدهم شود و در انتقاد از دولت روحانی، نظر دیگری درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشت و معتقد بود سرمایه‌گذاری خارجی باعث توسعه هیچ کشوری نمی‌شود. او طی اظهارنظری در این باره می‌گوید: «اولا سرمایه‌گذاری خارجی حرف بیخودی است و باعث توسعه هیچ کشوری نشده است. ثانیا تو که خود مهد سرمایه‌ای و ۱۶۰۰ میلیارد تومان نقدینگی داخل کشور داری و مشکل سرمایه نداری برای چه به این در و آن در می‌زنی برای جذب سرمایه‌گذار خارجی؟ سرمایه‌گذار خارجی یک اصطلاح است برای استثمار کردن کشورها.» حالا، اما وی ضمن استقبال از سرمایه‌گذاری خارجی درصدد است این جذب را جزء دستاورد‌های شورای مناطق آزاد اعلام کند، امری که البته اگر به‌صورت واقعی صورت پذیرد، اتفاق بدی نیست. نکته قابل‌توجه در صحبت‌های گذشته عبدالملکی، اما این است که او با استناد به اینکه میزان نقدینگی کشور بالاست سرمایه‌گذاری خارجی را امری بی‌اهمیت و غیرضرور می‌دانست. نگاهی که البته این سوال را ایجاد می‌کند که آیا بالابودن میزان نقدینگی یا بالابودن میزان چاپ پول در کشور صرفا نشان از بالا بودن میزان سرمایه موجود در یک کشور دارد؟ اساسا چاپ پول بیشتر یعنی بهره‌مند شدن از سرمایه بیشتر؟ به نظر می‌رسد که نگاه وی درباره اهمیت میزان سرمایه نیز چندان دقیق نیست و با ساده‌سازی مسائل را مورد تحلیل قرار داده است. با این وجود، اما اکنون به نظر می‌رسد نظر او درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی تغییری ۱۸۰ درجه‌ای داشته و اکنون به دنبال جذب بیشتر سرمایه‌گذاری خارجی است. آنچه در اظهارات عبدالملکی به‌عنوان یک مدعی تسلط بر دانش اقتصاد خودنمایی می‌کند نبود یک ایده واحد، دقیق و درست برای اجرایی‌سازی پروژه پیشرفت و توسعه اقتصادی است.
آسیبی که چهره‌های غیرواقعی به ایده‌های واقعی می‌زنند
هر ایده اصلاحی برای اینکه در بین افکار عمومی مقبولیت پیدا کند؛ اولا نیاز به یک پشتوانه فکری و محتوایی عمیق دارد و ثانیا باید از جانب افرادی مطرح شود که وجاهت و صلاحیت کافی را برای معرفی آن ایده داشته باشند. اگر چهره‌هایی که علم کافی ندارند و در افکار عمومی نیز به‌عنوان افراد دارای اتقان‌نظر شناخته نمی‌شوند ایده‌های خوب را نمایندگی کنند، نه‌تن‌ها کمکی به پیاده‌سازی آن نکرده‌اند، بلکه تحقق آن را با چالش مواجه می‌کنند. جنگ اقتصادی که در چندسال اخیر به کشور تحمیل‌شده اقتصاد درون‌زا و مقاومتی را به امری ضروری بدل کرده که تحقق آن نیازمند ارائه ایده‌های عملیاتی و کاربردی است. اگر این مهم نادیده گرفته شود و افراد بدون داشتن صلاحیت علمی و وجاهت کافی در باب اقتصاد درون‌زا ایده‌پردازی و ایده‌های خود را به‌عنوان تنها تعاریف موجود ارائه کنند، نه‌تن‌ها کمکی به حل مساله نمی‌کند، بلکه موجبات وهن مفاهیم ضروری همچون اقتصاد مقاومتی را نیز فراهم می‌آورند. عبدالملکی که در چند سال اخیر با ارائه آمار‌ها و برآورد‌های غیرواقعی به چهره‌ای حاشیه‌ساز تبدیل‌شده، یکی از افرادی است که در پوشش یک فرد مسلط به اقتصاد در باب اقتصاد مقاومتی اظهارنظر کرده و کتاب هم به چاپ رسانده است. حواشی اخیر و ارائه آمار‌های غیردقیق و وهم‌آلود علاوه بر اینکه وجهه عبدالملکی را تخریب می‌کند، راهبرد اقتصاد درون‌زا را که وی سعی داشته خود را به‌عنوان پرچم‌دار آن مطرح کند نیز ذبح می‌کند. راهکار جلوگیری از این آسیب این است که اولا با جلوگیری از نشستن چهره‌های غیرتوانمند بر مسند مسئولیت‌های اجرایی از رسمیت یافتن آن‌ها جلوگیری شده و ثانیه با حمایت از چهره‌های واجدصلاحیت ایده‌های دارای پشتوانه علمی تقویت شود تا از این طریق راهبرد‌های اساسی و موردنیاز اصلاح حکمرانی در انحصار نمانده و قربانی برندینگ افراد نشود.
