به گزارپایگاه خبری صراط، بازار تاریخی تبریز، یکی از مکان‌های گردشگری این شهر است. این مکان قدمتی به بلندای تاریخ آذربایجان شرقی دارد و با این حال زنده‌ترین بازار تاریخی ایران محسوب می‌شود. در راسته‌ها و تیمچه‌های بازار تبریز چه می‌گذرد؟ حال و هوای سنتی، معماری منحصربه‌فرد و رنگ‌و لعاب اجناس موجود در حجره‌ها را در هیچ جای دنیا نخواهید دید. شاید شنیدن چند نکته جالب در مورد ویژگی‌های این بازار برای‌تان جذاب باشد؛ پس برای آشنایی با بزرگترین بازار سرپوشیده جهان تا انتهای این مطلب ما را همراهی بفرمایید.
آشنایی با بازار بزرگ تبریز
یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز، بازار بزرگ و به‌هم‌پیوسته آن است که به‌عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده جهان و همچنین وسیع‌ترین مجموعه به‌هم پیوسته مسقف دنیا شناخته می‌شود. بخش به بخش و خشت به خشت این مجموعه بزرگ تاریخی، اثر معماران خلاق و برجسته ایرانی بوده است. این مجموعه 1000 متر طول دارد و از بخش‌های متعددی به شرح زیر تشکیل شده است:
-
6500 حجره
-
20 راسته
-
25 تیمچه
-
35 سرا
-
11 راهرو بلند و مسقف
-
30 مسجد
-
12 مدرسه
-
5 حمام
قدمت بازار بزرگ تبریز
اگرچه هیچ سند و مدرکی از تاریخ دقیق ساخت بازار سنتی تبریز در دست نیست، اما با توجه به اسناد تاریخی این بازار در قرن دهم میلادی نیز فعالیت داشته است و براساس گزارش‌های سیاحان خارجی، احتمالا قدمت ساخت آن به قرن‌های سوم یا چهارم هجری برمی‌گردد. این مکان در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و در آن زمان و در طول تاریخ، همواره محل انجام داد‌وستدها و معاملات مردم تبریز و تجار بوده است.
در بخش‌های مختلف بازار بزرگ تبریز چه می‌گذرد؟
وقتی صحبت از بازارگردی در تبریز به میان می‌آید، گشت‌وگذار در اصلی‌ترین بازار آن همیشه اولین گزینه پیشنهادی است. اکثر گردشگران برای خرید سوغات تبریز به این مکان می‌روند. بیش از 40 نوع شغل و حرفه در این بازار بزرگ و سنتی مشغول به فعالیت هستند. باید با این بازار آشنا باشید تا بتوانید به خوبی در آن گشت‌وگذار و خرید کنید؛ درغیراین‌صورت، پیدا کردن بخشی که کالای موردنظر شما را عرضه می‌کند، بسیار دشوار خواهد بود. بخش‌های اصلی و مهم این بازار، یعنی تیمچه، سرا، راسته و دالان هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند.
تیمچه
تیمچه‌ها در سبک معماری ایرانی اهمیت به‌سزایی دارند و در طراحی بازارها برای تفکیک فضا مورد استفاده قرار می‌گیرند. وقتی در بازار اصلی تبریز قدم می‌زنید، بخش‌هایی که سقف گنبدی آجرکاری و درب‌های ورودی بزرگ دارند، را می‌بینید؛ این‌ها همان تیمچه‌ها هستند. شب‌ها و روزهای تعطیل درب‌های تیمچه‌ها بسته می‌شوند.
راسته‌ها
راسته‌ها بخش مهم دیگر بازار بزرگ تبریز به‌شمار می‌روند. این راسته‌ها سقف دارند و برای عبور مردم طراحی شده‌اند. راسته‌ها ورودی ندارند و همین مورد را باید مهم‌ترین ویژگی آن‌ها به شمار آورد. راسته بازار قدیمی، راسته توتونچی و راسته کفاشان چند مورد از مهم‌ترین راسته‌های بازار بزرگ تبریز هستند. هر راسته براساس نوعی کالایی که در آن‌ها به فروش می‌رسد یا سازندگان آن‌ها نام‌گذاری شده‌اند.
سرا
سراها بخشی از کاروانسرهای بازار سنتی تبریز هستند. در گذشته این مکان، محل قرارگیری بارها و کالاهای تاجرانی بود که همراه با چهارپایانشان چند روزی را در کاروانسراهای این بازار استراحت می‌کردند. هنوز هم بافت سنتی سراهای بازار اصلی تبریز، جلب توجه می‌کند.
دالان‌ها
دالان‌ها نیز مانند راسته‌ها، وسیله ارتباطی هستند؛ اما فرقشان با راسته این است که تمامی تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراها را به هم متصل می‌کردند. نام‌گذاری دالان‌ها براساس اسم سرا و تیمچه‌ای که به هم وصل می‌کند، انجام شده است.
چند نکته جالب در مورد بازار تبریز
شاید در معرفی بازار سنتی تبریز بیش از هرچیزی به وسعت، قدمت و طویل بودن، به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های آن اشاره شود؛ اما نکات جالب دیگری هم در مورد این مکان وجود دارد که احتمالاً کمتر شنیده‌اید:
بازار بزرگ تبریز، کامل‌ترین سازمان اجتماعی در بین بازارهای ایران است. این ویژگی به‌خصوص در گذشته، بیشتر مطرح بود؛ چراکه با وجود بخش‌های متعدد از جمله مدرسه، حجره، کاروانسرا، حمام و ...، تقریباً تمامی امور مورد نیاز مردم و بازاریان در همین مکان انجام می‌شد.
معماری و جنس هر سازه، به‌‍ویژه سازه‌های قدیمی، می‌تواند به‌عنوان یکی از ویژگی‌های برجسته آن سازه مطرح شود و این موضوع درخصوص بازار بزرگ سرپوشیده تبریز نیز صدق می‌کند، دیوارهای آجری و طراحی بی‌نظیر سقف و سایرها بخش‌ها، این مجموعه بزرگ و تاریخی را به اثری بی‌نظیر تبدیل کرده‌اند.
بسیاری از گردشگران و جهانگردان خارجی از جمله مارکوپولو، حمدالله مستوقی، یاقوت حموی، رابرت گرنت واتسن، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیف، ژان شاردن و بسیاری از اشخاص دیگر، راجع به شکوه بازار بزرگ تبریز، مطالبی را نگارش کرده‌اند.
این مجموعه، نه فقط از لحاظ اقتصادی بلکه از جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت دارد و تمامی جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و تاریخی خود را تاکنون حفظ کرده است.
این مکان به دنبال زلزله‌ای که در سال 1193 هجری قمری رخ داد، به‌شدت آسیب دید که به دستور نجفقلی خان دنبی، حاکم وقت تبریز، مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت.
اولین نقشه بازار در سال 1327 و توسط اسدالله خان مراغه‌ای ترسیم شده است.
بعضی از دالان‌های بازار بزرگ تبریز اسم خود را از کسبه گرفته‌اند و در پشت نام‌گذاری بعضی از آن‌ها داستانی نهفته است.
بازار تبریز کجاست؟
بازار بزرگ تبریز از شرق به عالی‌قاپو، از شمال به بخش‌های رودخانه میدان چایی و از جنوب به میدان چایی منتهی می‌شود. در غرب این بازار نیز مسجد جامع قرار گرفته است. بخش وسیعی از مساحت این مجموعه در فاصله خیابان‌های شهید مطهری، فردوسی، جمهوری، چای‌کنار و شهدا قرار دارد.
راه‌های دسترسی
بازار اصلی تبریز بسیار وسیع است؛ بر همین اساس چندین ورودی متعدد دارد. اصلی‌ترین مسیرهایی که شما را به این مکان می‌رسانند، خیابان‌های راسته کوچه، دارایی و جمهوری هستند. از طریق مترو، تاکسی و اتوبوس می‌توانید به این مکان بروید. اگر از مترو استفاده می‌‌کنید، باید در یکی از ایستگاه‌های شهید بهشتی و قونقا پیاده شوید. ایستگاه‌های اتوبوس متعددی هم در نزدیکی ورودی‌های مختلف قرار دارند.
سفر به تبریز را از فلای تودی آغاز کنید
تبریز به‌عنوان یکی از کلانشهرهای ایران، راه‌های دسترسی متنوعی دارد؛ اگر می‌خواهید از طریق راه هوایی یا ریلی به این شهر سفر کنید، فلای تودی امکان رزرو آسان بلیط هواپیما و قطار تبریز را فراهم کرده است. این آژانس گردشگری، بزرگترین و معتبرترین پلتفرم رزرواسیون آنلاین را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا علاوه‌بر انتخاب روش سفر، محل اقامت خود در مقصد را هم به آسانی انتخاب و رزرو کنند.
رزرو و خرید بلیط های قطار و هواپیما و همچنین رزرو هتل در تبریز را به کمک فلای تودی انجام دهید و سفری آسان، امن و خاطره‌‌انگیز را برای خود رقم بزنید.
