به گزارش صراط به نقل از رویداد24 در چند ماه گذشته محمد جواد ظریف بیشتر و بیشتر در حوزه عمومی فعال شده است؛ در چند روز گذشته فایلی صوتی از او درز کرده است که در آن درباره مسایل داخلی به روشنی صحبت می‌کند؛ امری که به جز فایل صوتی قبلی او که قبل از انتخابات ۱۴۰۰ درز کرد و واکنش مقام رهبری را در پی داشت، از او به‌ندرت دیده شده است.
واقعیت آن است که او نیمه دوم امسال در غار انزوایش بیرون آمد. بلوک روحانی- لاریجانی که در ایران «اعتدالیون» خوانده می‌شوند، و آقای ظریف هم در همین طیف قرار می‌گیرند بعد از ردصلاحیت علی لاریجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ که به پیروزی تقریباً بدون رقیب ابراهیم رئیس منجر شد، روزه سیاسی گرفته بود. حسن روحانی در ماه‌های قبل از انتخابات خبرگان با کارگزاران دولتش چند دیدار داشت و سخنانش در خبرگزاری‌ها راه یافت. علی لاریجانی هنوز کم‌حرف است اما وزیر خارجه سابق حالا بیشتر در فضای سیاسی کشور آفتابی می‌شود.
ظریف در آبان در نشست مسئله فلسطین از دیدگاه حقوق بین‌الملل شرکت کرد که شروعی محتاطانه و باب میل دیپلمات محافظه‌کار بود؛ جایی که می‌توانست در چارچوب سیاست‌های کلان نظام، موضع منفعلانه دستگاه دیپلماتیک دولت رئیسی را به نقد بکشد. بعد از آن یک ماهیگیری خانوادگی به همراه همسر کمی خبرساز شد که نشان می‌داد آقای وزیر سابق در تعطیلات است. یکی دو گفتگو هم با رسانه‌ها به مناسبت پایان سال انجام شد که ظریف در آن‌ها به صراحت اعلام کرد تصمیمات در حوزه روابط خارجی برعهده رهبری است و دولت‌ها مامور اجرای آن هستند. واقعیت‌های سیاست ایران اگرچه دائماً از سوی اصلاحطلبان و سایر منتقدان تحول‌خواه نظام سیاسی گفته می‌شود اما شنیدنش از زبان محافظه‌کاران ایرانی معمولاً حلاوتی دیگر دارد. آقای ظریف به تازگی خاطرات و تاملات خود از دوران وزارتش را هم آماده کرده که توسط انتشارات روزنامه اطلاعات چاپ شده است. آقای ظریف مردی‌ست وقت‌شناس. کتاب خاطرات او با نام آقای سفیر در آستانه انتخابات سال ۹۲ او را به عنوان دیپلماتی بر سر زبان‌ها انداخت. حالا باید منتظر کتاب تازه او ماند.
اما در اتفاقی بی‌سابقه، آقای ظریف در فایل صوتی «لو رفته» جدید به طور مشخص‌تری به سیاست داخلی ایران پرداخته است. از فحوای این فایل صوتی که توسط وب‌سایت ایران‌وایر، در ۲۴ اسفند ۱۴۰۲ منتشر شده، چنین برمی‌آید که آقای ظریف در حال «گعده» با چند نفر است و درباره وضعیت سیاسی بعد از انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان صحبت می‌کند. در این گفتگوها چند نکته قابل توجه وجود دارد:
۱. هسته اصلی قدرت کیست؟
آقای ظریف به مشارکت پائین مردم در انتخابات اشاره می‌کند و در تحلیل این سطح از مشارکت می‌گوید مردم می‌خواسته‌اند با این کار «کسی صدای آن‌ها را بشنود» او می‌گوید کسی که باید بشود هسته اصلی قدرت است که به گفته او «مشارکت برایش مهم نیست.» برخلاف انتظار، آقای ظریف آیت‌الله خامنه‌ای را جزو این هسته اصلی قرار نمی‌دهد و بلافاصله روشن می‌کند که «ما با هسته اصلی قدرت طرفیم که مشارکت برایش مهم نیست، نه با رهبری. بالاخره رهبری هم در داخل چارچوب نظام قدرت کار می‌کند.»
در ادامه به تعریض اشاره می‌کند که منظورش از این هسته اصلی عزیز (محمدعلی) جعفری، فرمانده سابق سپاه پاسداران است که هم‌اکنون فرماندهی قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیةالله الاعظم سپاه را برعهده دارد. او ادعا کرده است که آقای جعفری «همه‌کاره» این انتخابات بوده: «همه کاره هست. کل لیست‌ها رو اون داره تنظیم می‌کنه. یه قرارگاه دارن، توی اون قرارگاه.» نکته جالب اینکه وب‌سایت ایران‌وایر در تنظیم خبر ادعا کرده است که آقای ظریف در کنار عزیز جعفری از حسین طائب هم نام برده است اما نه در فایل صوتی و نه حتی در متن پیاده‌شدهٔ خود این سایت نامی از آقای طائب برده نمی‌شود.
قبلاً فرید مدرسی، روزنامه‌نگار، هم ادعا کرده بود که این دو نفر پشت برخی فهرست‌های انتخاباتی هستند. و حالا با ادعاهای آقای ظریف، این گمانه‌زنی در تهران تقویت می‌شود که زوج جعفری-طائب در صحنه سیاسی نقش موثرتری بازی می‌کنند.
۲. نقد عدم‌مشارکت در انتخابات
آقای ظریف حرف‌های «برخی حضار» را تائید می‌کند که رهبر انقلاب طرفدار مشارکت بالای مردم در انتخابات هستند و وقتی یکی از همین حضار می‌گوید که ایشان درباره مشارکت پائین در انتخابات اخیر هنوز اظهارنظری نکرده‌اند می‌گوید که رئیس دفتر ایشان یعنی محمدی گلپایگانی در این مورد اظهارنظر کرده است.
آقای ظریف می‌گوید در سه انتخابات اخیر – ۹۸ مجلس، ۱۴۰۰ ریاست‌جمهوری و ۱۴۰۲ مجلس- مردم خواسته‌اند با عدم مشارکت پیامی به بدهند اما این کار کارساز نبوده است. او پیشنهاد می‌دهد « ۱۰ میلیون رفته بودن و فقط یک رای نوشته بودن. رای باطله نبود. ۱۰ میلیون رای بود و آقای «نبویان» و آقای «قالیباف» دور اول یک نفرشون هم به مجلس نمی‌رفتن.» او در جای دیگر می‌گوید « ابزار مدنی، رای دادنه. ابزار مدنی، رای ندادن نیست.» و اشاره می‌کند که این نظر چندان محبوب نیست: «البته اکثر روشن‌فکرها با من مخالفند»
۳. تحلیل چهره‌های سیاسی و خودش
در جایی از این گعده سیاسی، برخی حضار اشاره می‌کنند که چهره‌های «حسابی» در انتخابات وجود ندارند و به انتخابات ریاست‌جمهوری اشاره می‌شود که علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری و مسعود پزشکیان ردصلاحیت شدند و چهره‌هایی مانند علی‌اکبر صالحی و خود ظریف ثبت‌نام نکردند.
آقای ظریف معتقد است هیچ کدام از این سه نفر شانس رای‌آوری نداشتند: « اشتباهی که اینا کردن، این بود که جهانگیری و لاریجانی را رد صلاحیت کردن. هیچ کدوم‌شون رای نمی‌آورد.» در مورد احتمال رای‌آوری خودش اظهارنظری نمی‌کند و تنها می‌گوید در صورت ثبت‌نام ردصلاحیت می‌شده است: «ولی با توجه به این که یه خرده محبوبیت من داخل بیشتر از آقای «جهانگیری» و «لاریجانی بود»، دیگه کل انتخابات بی‌ارزش‌تر می‌شد.»
آقای ظریف اما درباره پتانسیل سیاسی خودش اشاره می‌کند که از زمان ختم مادرش در سال ۹۲ چهره‌های سیاسی در پی کاندیداتوری و حضور او در انتخابات ریاست‌جمهوری بوده‌اند اما او قصدی برای این کار ندارد.
۴. نقد اصلاحطلبان
در ابتدای این فایل صوتی آقای ظریف ادعا می‌کند که اصلاحطلبان از سال ۷۸ به دنبال حذف آیت‌الله خامنه‌ای از قدرت بوده‌اند و به طور مشخص می‌گوید که در اعتراضات دانشجویی سال ۷۸ که در پی واقعه حمله به کوی دانشگاه شعله‌ور شد، « پشت بی‌سیم گفتند پیش به سوی آذربایجان». که ادعایی‌ست تلویحی به هدایت دانشجویان به محل استقرار رهبری.
اصلاحطلبان هنوز به شکل رسمی به این ادعاها پاسخ نداده‌اند اما این ادعا قبلاً از سوی اصول‌گرایان مطرح شده بود و اصلاحطلبان این ادعا را رد کرده‌اند. در واکنش به صحبت‌های آقای ظریف، علی افشاری که در سال ۷۸ از رهبران تحکیم وحدت بود، در متنی اشاره کرده که هم او – که حالا در زمره براندازان قرار دارد- و هم اصلاحطلبان تلاش کرده‌اند دانشجویان خشمگین را در محوطه کوی دانشگاه نگه دارند و به آن‌ها پیام داده‌اند که حرکت به سمت بیت رهبری بی‌حاصل است. مطالعه روزنامه‌های آن دوران هم نشان می‌دهد که مهم‌ترین تریبون‌های اصلاحطلبان در آن زمان سعی در کنترل احساسات دانشجویان داشتند.
ظریف چه سیگنال‌های می‌فرستد؟
تجربه نشان داده که تقریباً هیچ چیز در ایران اتفاقی نیست؛ به خصوص وقتی پای درز یک سند یا یک فایل صوتی در میان باشد. هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که آقای ظریف در درز این فایل نقش داشته اما می‌توان گفت که کسانی یا گروه‌هایی از افشای این فایل صوتی نفع می‌برند و ضرر می‌کنند.
مهم‌ترین گروهی که با افشای این فایل وجهه‌اش آسیب می‌بیند، اعضا و پدرخوانده‌های فهرست‌های اصول‌گرای معارض فهرست اصلی اصول‌گرایان هستند. با بالاگرفتن تنش‌های میان اصول‌گرایان آن‌هم بعد از انتخابات شاید کسانی دوست داشته باشند افکار عمومی از زبان یک دیپلمات نسبتاً محبوب از پشت‌پرده فهرست‌های اتنخاباتی آگاه شوند. تا پیش از انتخابات «پاجوش‌ها» حمله‌‌های متعددی به قالیباف و «چنارهای» انتخابات داشتند. حالا و بعد از انتخابات این حدس معقول است که چنارها ضرب‌شستی به پاجوش‌هایی زده‌اند که از نتایج انتخابات سرمست‌اند.
تجربه، همچنین به آقای ظریف –همان‌طور که کاربری در توئیتر به درستی به آن اشاره کرده- این را یاد داده که عالم محضر خداوند است و همه چیز به طرفه‌العینی علنی خواهد شد. به نظر می‌رسد آقای ظریف علی‌رغم صراحت، به نحو آگاهانه‌ای متوجه است چه بگوید و چه نگوید.
به‌طور مشخص او آرایش فضای انتخابات را دست‌پرورده اشخاص معینی می‌بیند و تاکید دارد که حساب این افراد از نظام جداست. نکته دیگر، برائت او از جریان اصلاحات است. برائت از ۱۸ تیر و زدن اتهام «تندروی» و رودررویی با نظام به اصلاحطلبان، عموماً ذکر خاص اصول‌گرایان برای تقرب است. حالا آقای ظریف این ذکر را زمزمه کرده است.
هرچه باشد و هرقدر که آقای ظریف از ورود به صحنه انتخابات «گریزان» باشد بالاخره این احتمال هم هست که بر ایشان تکلیف شود یا دیگران اصرارکنند. انتخابات کم‌رمق زمستان ۱۴۰۲، نمایان‌شدن ضعف‌های دولت ابراهیم رئیسی، و احتمال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری آمریکا شرایطی فراهم می‌کند که شاید نرمش قهرمانانه دیگری ضرورت یابد. با این توصیفات شاید در ذهن محاسبه‌گر دیپلمات خنده‌رو در انتهای تونل روزنه‌ای را در حال گشایش ببیند.
درزیافتن فایل صوتی گفتگوی ظریف در بهار ۱۴۰۰ او را به اغمایی دو ساله برد. باید دید این فایل با سرنوشت او چه می‌کند. به هر حال هرچقدر هم در جبهه اصول‌گرایی تنش بالا باشد، باز همه آن‌ها از خروج ظریف از صحنه نفع می‌برند.
