پس از فیس بوک که به عنوان پرطرفدارترین شبکه اجتماعی شناخته می شود و با افزایش کارکردهای اطلاعاتی، جاسوسی، هک و ... امروزه کاربرد اجتماعی و ارتباطی آن به کارکردی فرعی تبدیل شده است، از توییتر به عنوان دومین شبکه اجتماعی شناخته شده و پرطرفدار در جهان نام برده می شود.
توییتر نوعی سرویس شبکه اجتماعی و میکروبلاگینگ آنلاین است که به کاربرانش امکان می‌دهد پست‌هایی متن محور تا 140 کاراکتر را، معروف به "توییت"، بفرستند و بخوانند. توییتر را "جک دورسی" در مارس 2006 ابداع و در ژوئیه همان سال راه‌اندازی کرد. این سرویس به سرعت محبوبیتی جهانی پیدا کرد، با بیش از 140 میلیون کاربر فعال از سال 2012، که روزانه بیش از 340 میلیون توییت پست و بیش از 6 میلیون مورد جستار می‌کنند. توییتر را "پیامک اینترنتی" توصیف کرده‌اند.
شرکت توییتر واقع در سان فرانسیسکو است و سرورها و دفاتر دیگری نیز در نیویورک دارد. سایت توییتر به عنوان یکی از ده سایت پربیننده جهان معرفی شده است.
ساختمان اداری توییتر در سانفرانسیسکو
ابداع توییتر به یک "جلسه طوفان فکری یک‌روزه" میان اعضای هیئت مدیره شرکت "پادکستینگ اودِئو" بازمی‌گردد. در آن جلسه، دورسی طرح ارتباط هر فرد با یک گروه کوچک با استفاده از یک سرویس پیام کوتاه را مطرح کرد. اسم رمز اصلی پروژه برای این سرویس "twttr" بود. طراحان در ابتدا "10985" را برای شماره پیامک انتخاب کردند اما مدتی بعد برای "استفاده و به خاطر سپاری آسان‌تر" آن را به "40404" تغییر دادند. کار بر روی این پروژه در تاریخ 21 مارس 2006، زمانی که دورسی هنگام راه‌اندازی twttr خود نخستین پیام توییتری را در ساعت 9:50 شب فرستاد، آغاز گردید.
جک دورسی بنیانگذار و طراح اصلی توییتر
جک دورسی می‌گوید: "خیلی تصادفی واژه توییتر (twitter) به ذهنمان خطور کرد که انتخاب خیلی خوبی هم بود. این واژه به معنای "زنجیره کوتاهی از اطلاعات نامرتبط "و صدای پرنده است. و محصول ما هم دقیقاً همین است."
طرح ابتدایی جک دورسی برای راه اندازی توییتر
نمونه اولیه توییتر یک سرویس داخلی برای کارکنان اودئو بود. نسخه کامل در تاریخ 15 ژوئیه 2006 منتشر شد. در اکتبر 2006، بیز استون، اوان ویلیامز، دورسی و دیگر اعضای اودئو شرکت "آبویس" ((Obvious را راه‌اندازی کردند و ادئو و تمام دارایی‌هایش را ، از جمله Odeao.com و Twitter.com، از سرمایه‌گذاران و سهام‌داران آن خریدند. توییتر در آوریل 2007 به شرکتی مستقل تبدیل شد.
بیز استون و اوان ویلیامز از دیگر بنیانگذاران و مدیران توییتر
پیشرفت توییتر
پیشرفت این شرکت بسیار پرشتاب بوده است. در سال 2007 در هر 15 دقیقه 400 هزار توییت پست می‌شد. این رقم در سال 2008 به 100 میلیون رسید. در فوریه 2010، کاربران توییتر روزانه 50 میلیون توییت می‌فرستادند. تا مارس 2010، آمار application ثبت‌شده این شرکت به بیش از 70 هزار رسید. تا ژوئن 2010، روزانه حدود 65 میلیون توییت پست می‌شد، یعنی حدود 750 توییت در ثانیه. تا مارس 2011 تعداد توییت‌ها به 140 میلیون در روز رسید. به نقل از سایت compete.com توییتر در ژانویه 2009 به مقام سوم شبکه‌های اجتماعی رسید، حال آن که رتبه پیشینش مقام بیست و دوم بود.
منابع مالی توییتر
سرمایه اولیه برای راه‌اندازی توییتر براساس منابع غیررسمی رقمی بین 1 تا 5 میلیون دلار بوده است. پس از راه اندازی توییتر، شماری از سازمان‌ها و نهادهای مالی، صنعتی و فناوری، رقمی در حدود 57 میلیون دلار در توییتر سرمایه‌گذاری کردند. یونیون اسکوئر ونچرز (UnionSquare Ventures)، اسپارک کپیتال (spark capital)، اینسایت ونچر پارتنرز (Insight Venture Partners) از جمله سرمایه‌گذاران در توییتر هستند.
ویژگی‌های توییتر
توییتر در مقایسه با دیگر شبکه های اجتماعی دسترسی به مراتب راحت تر و سریع تری دارد و کاربران توییتر در کوتاه ترین زمان ممکن می توانند با ارسال توییت، آن را میلیون ها کاربر دیگر در سراسر جهان به اشتراک بگذارند.
برخی از ویژگی های توییتر:
1. توییتر به کاربران امکان می‌دهد تا در زمانی کوتاه توییت های جدید بفرستند و آخرین توییت های کاربران دیگر را نیز بخوانند.
2. هریک از پیام‌های توییتر (توییت) محدود به 140 کاراکتر است که به سرعت بر روی سایت توییتر یا تلفن های همراه قابل دریافت است.
3. کاربران می‌توانند به‌روزرسانی توییت‌ها را از طریق سایت توییتر، پیامک، RSS، ایمیل یا نرم افزار‌های کاربردی ارتباطی بفرستند و دریافت کنند.
4. امکان ارسال انبوه پیامک با اهداف سیاسی، سازماندهی اعتراضات داخلی و ایجاد آشوب در کشورهای هدف
5. امکان ایجاد هویت های مجازی برای پرمخاطب نشان دادن یک موضوع خاص با هدف الغای فضای ذهنی مورد نظر به کاربران
کارکردهای توییتر
سازماندهی انقلاب های توییتری
توییتر از زمان راه‌اندازی کاربردهای مختلفی داشته است. برای نمونه، در برخی از کشورها برای سازماندهی اعتراض‌های سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است و به همین دلیل گاهی این اعتراضات را "انقلاب‌های توییتری" خوانده‌اند، از جمله انقلاب 2011 مصر، اعتراضات بعد از انتخابات 2010-2009 ایران و ناآرامی مدنی 2009 جمهوری مولداوی. موج توییت ها و اطلاع رسانی ها درباره قیام ملت های عرب پس از آن به لیبی و بحرین نیز رسید.
در مطالعه‌ای جدید، پس از بررسی بیش از 3 میلیون توییت، چندین گیگابایت ویدئو در یوتیوب و هزاران پست وبلاگ، نقش محوری رسانه‌های اجتماعی در شکل‌گیری مباحثات سیاسی در بهار عربی آشکار شده است. برای نمونه، در طول هفته پیش از استعفای رئیس جمهور مصر حسنی مبارک کل توییت‌های مصر و دیگر نقاط جهان درباره تغییرات سیاسی در این کشور از روزی 2300 به روزی 230 هزار توییت رشد کرد. طی دو هفته پس از استعفای مبارک، به طور میانگین روزی 2400 توییت از مردم کشورهای همسایه مصر درمورد شرایط سیاسی این کشور پست شده است. در تونس نیز پس از استعفای بن علی، روزانه حدود 2200 توییت ارسال میشده است.
در زمان ناآرامی های پس از انتخابات ایران نیز، توییتر یکی از اصلی ترین پل های ارتباطی میان سازمان دهندگان خارجی و داخلی با معترضین بود. در همین زمان، توییتر اعلام کرد طبق زمانبندی فنی این شبکه، سایت توییتر بدلیل انجام تغییرات و تعمیرات برنامه ریزی شده موقتا به مدت یک روز از دسترس خارج خواهد شد. وزارت امور خارجه آمریکا با صدور نامه ای رسمی به مدیران این شبکه، خواستار تعویق این تعمیرات و ادامه سرویس دهی به معترضان داخل ایران شد. توییتر نیز با پذیرش این درخواست، تعمیرات فنی خود را به تعویق انداخت.
جوان انقلابی لیبیایی پرچم این کشور را روی لوله تانک رژیم قذافی به اهتزاز در آورده است
توییتر و جنبش وال استریت
یکی از جنجال‌برانگیزترین این رویدادها که رسانه‌های جمعی، و به خصوص توییتر، نقش مهمی در شکل‌گیری و گسترش آن داشته‌اند جنبش اشغال وال استریت است. شروع این جنبش بازمی‌گردد به زمانی که مجله ضدمصرف‌گرایی Adbusters پیشنهاد خود را برای برپایی راهپیمایی در 17 سپتامبر در منهتن جنوبی به چاپ رسانید. و در پی این یادداشت، مخالفان از تلفن‌های همراه خود و سایت‌های اجتماعی مانند توییتر، فیس بوک و یوتیوب برای پخش این پیام در سرتاسر جهان استفاده کردند. و از آن پس، به کمک شبکه‌های اجتماعی، و به خصوص توییتر، تجمع‌های بعدی سازماندهی شدند.
خبررسانی در شرایط اضطراری
یکی دیگر از کاربردهای احتمالی توییتر خبررسانی در شرایط اضطراری است. البته توییتر به طور خاص برای این منظور طراحی نشده است، اما مبتکران آن که از این قابلیت توییر آگاهی داشتند از آن برای برقراری ارتباط هنگام وقوع زلزله استفاده کرده‌اند.
میزان توییت ها در هر دقیقه و اطلاع رسانی در مورد زلزله کالیفرنیای جنوبی
تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی
از توییتر به‌طور فزاینده‌ای برای تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی، مانند مراسم اسکار، نیز استفاده می‌شود. برخی بر این باورند که از زمان راه‌اندازی توییتر میزان تماشاچیان برخی برنامه‌های تلویزیونی افزایش یافته است. از جمله این افراد "کلوئه اسلدن"، یکی از اعضای تیم توییتر، است. او می‌گوید: "آن چه امروز شاهدش هستیم این است که توییتر گروه وسیعی از تماشاچیان را به سمت تجربه‌ای مشترک ، معمولاً در قالب یک برنامه پخش زنده، سوق می‌دهد."
آیا واقعاً توییتر در میزان استقبال از برنامه‌های تلویزیونی جهشی ایجاد کرده است؟
به تازگی یک رتبه‌بندی از برنامه‌های زنده تلویزیونی بر اساس حجم توییت‌هایی که همزمان با پخش برنامه درموردشان پست شده انجام گرفته است. اگر توییتر واقعاً در میزان استقبال از برنامه‌های زنده تأثیر داشته باشد، بنابراین برنامه‌هایی که بالاترین میزان بیننده را داشته باشند، باید بالاترین میزان توییت را نیز دارا باشند. و به همین ترتیب، اگر برنامه‌ای دارای حجم بالایی از توییت در طی هفته باشد، انتظار می‌رود در قسمت بعدی بینندگان بیشتری داشته باشد.
اما در کمال شگفتی، بنا بر نتایج این رتبه‌بندی، توییتر نقش چندانی در میزان استقبال بینندگان از برنامه‌های زنده نداشته است.
عملیات پلیس
یکی دیگر از کاربردهای فرعی توییتر این است که افسران پلیس از توییتر برای ارائه اطلاعات روزانه از جرایمی که خودشان و یا سازمانشان در حال تحقیقات درموردشان هستند استفاده می‌کنند. در مه 2011 سایت نوآورانه tweetathief راه‌اندازی شد. این سایت این امکان را به مردم می‌دهد که در مورد گمشدن نزدیکان، حیوانات خانگی و اشیاء گمشده خود توییت پست کنند تا اگر کسی اطلاعاتی از آن‌ها دارد دوباره به کمک همین سایت اطلاعاتش را در اختیار دیگران قرار دهد.
تهدیدی امنیتی به نام شبکه های اجتماعی
براساس گزارشی که شرکت نورتون، ارائه دهنده خدمات امنیت سایبری، منتشر کرده است، شبکه های اجتماعی از جمله تهدیداتی هستند که کاربران اینترنت را – به ویژه در منطقه خاورمیانه - در معرض خطر قرار داده اند.
به عقیده کارشناسان نورتون، محبوبیت شبکه های اجتماعی در منطقه خاورمیانه باعث شده است تا هکرها و سازمان های اطلاعاتی این شبکه ها را زیر نظر بگیرند.
با تحت نظر گرفتن کاربران این شبکه ها، حتی امکان نفوذ و سرقت اطلاعات گوشی های تلفن همراه هوشمندی که امکان اتصال به این شبکه ها را دارند وجود دارد.
از سوی دیگر آگاهی عمومی نسبتا پایین در مورد کارکردهای شبکه های اجتماعی که معمولا ورای کارکرد اجتماعی و دوست یابی آن است، باعث می شود بیشتر کاربران این شبکه ها دانسته یا نادانسته، قربانی جاسوسی سایبری شوند.
قرار دادن لینک های آلوده در شبکه های اجتماعی و همچنین لینک های هدایت شونده خودکار به طور اتوماتیک کاربر را به وبسایت مورد نظر هدایت می کند از جمله دیگر راه های رایج برای جاسوسی از شبکه های اجتماعی است. فراگیر شدن اشتراک گذاری لینک های جذاب در این شبکه ها، میزان انتشار لینک های آلوده را نیز افزایش داده است.
جاسوسی توییتر یا جاسوسی از توییتر؟
براساس گزارش های منتشر شده رؤسای شرکت توییتر جاسوسی از میلیون‌ها تلفن هوشمند کاربران این شبکه اجتماعی و گرفتن تمامی اطلاعات تماس کاربران را بدون اجازه آن‌ها تأیید کرده‌اند. این شرکت ادعا کرده است که از اطلاعات گردآوری‌شده برای "یافتن دوستان" استفاده می‌کنند. این سایت اطلاعات شخصی کاربران را تا 18 ماه ذخیره می‌کند.
آن‌چه موجب حیرت کاربران شده این است که این اطلاعات بسیار شخصی بدون اجازه آن‌ها از گوشی‌هایی که از طریق آن به توییتر متصل میشده اند برداشته شده است.
مرکز فرماندهی بخش نظارت امنیت داخلی آمریکا (DHS) به طور منظم ده‌ها وب سایت محبوب، از جمله فیس بوک، توییتر، ویکی لیکس و سایت‌های خبری را زیر نظر دارد.
بنا بر گزارش "برررسی احترام به حریم خصوصی" که DHS در نوامبر سال گذشته منتشر ساخته است، دست‌کم از ژوئن 2010، مرکز عملیات ملی DHS طرح "قابلیت شبکهها/رسانه‌های اجتماعی" را به اجرا درآورده است که شامل نظارت منظم بر "انجمن‌ها، وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌ها و صفحات پیام است." بنا بر این اسناد دولتی، هدف از این نظارت "گردآوری اطلاعات برای آگاهی دادن در شرایط خاص و ایجاد یک تصویر عملیاتی مشترک است."
براساس این اسناد ادعا شده است که این نظارت به منظور کمک DHS و آژانس‌های متعددش، از جمله دستگاه اطلاعاتی دولتی و آژانس مدیریت بحران فدرال، برای اقدام در برابر حوادثی از جمله زمین‌لرزه هاییتی و کنترل امنیتی و مرزی هنگام المپیک زمستانی 2010 در ونکوور بوده است.
این مرکز عملیاتی اعلام کرده است که "اطلاعات گردآوری‌شده را بیش از پنج سال ذخیره نمی‌کند.".
برای این طرح نظارت یک فهرست پنج صفحه‌ای از وبسایت‌هایی که مرکز فرماندهی باید زیر نظر بگیرد تهیه شده است.
در کتاب سالانه پژوهش‌های اطلاعاتی، در مطالعه جدیدی از شورای پژوهش اطلاعات مدیترانه (MCIS) به استفاده از رسانه‌های اجتماعی به عنوان "پیشرفته‌ترین روش در گردآوری تاکتیکی اطلاعات با منبع آشکار " یاد شده است. جوزف فیتاناکیس، از پژوهشگران این مطالعه می‌نویسد:
" ما [در این مطالعه] شرح داده‌ایم که فیس بوک، تویتر، یوتیوب و پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی دیگر برای آژانس‌های اطلاعاتی در حکم کانال‌های بسیارارزشمندی برای گردآوری اطلاعات هستند. ما یافته‌های خود را بر مبنای سه مطالعه موردی جدید قرار داده‌ایم، و بر این باوریم که این مطالعات کارکرد اطلاعاتی شبکه‌های اجتماعی را برجسته می‌سازند."
اما آن چه در این مطالعه به آن اشاره‌ای نمی‌شود این است که آژانس‌های اطلاعاتی از شبکه‌های اجتماعی با مقاصد دیگری نیز استفاده می‌کنند. این مطالعه ما را بر آن می‌دارد که بپذیریم این است که شبکه‌های اجتماعی صرفاً یک ابزار گردآوری اطلاعات هستند، حال آن که بنا بر گزارش‌های متعددی، از شبکه‌های اجتماعی برای پروپاگاندا استفاده می‌شود، شامل خلق هویت‌های جعلی برای انجام عملیات پنهانی.
مطالعه MCIS تا حدودی بر مبنای "بهار عربی" صورت گرفته است که ادعا می‌شود که "دولت آمریکا را بر آن داشته تا خط مشی‌هایی را برای گردآوری اطلاعات از شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند."
باز هم اشاره‌ای به این واقعیت نمی‌شود که دولت آمریکا از میان تبعه‌های خارجی فعالانی را آموزش می‌دهد تا اوضاع کشور زادگاهشان را بی‌ثبات کنند. "مخالفت سایبری" یکی از تاکتیک‌های مورد حمایت "خانه آزادی" وابسته به CIA است. هدف سازمان‌های غیردولتی آمریکا از آموزش فعالان بی‌ثبات کردن دشمنان سیاسی آمریکا به نام آزادی است.
پروفایل‌های جعلی و انتشار اطلاعات نادرست
به تازگی معلوم شده است که دولت آمریکا با شرکت نرم‌افزاری HBGary Federal برای طراحی نرم‌افزاری که بتواند در شبکه‌های اجتماعی پروفایل‌های جعلی متعددی بسازد قرارداد بسته است. هدف از این کار تحریف افکار عمومی با پروپاگاندا در مورد مسائل حساس است. از این روش برای یافتن افکار عمومی ای که به مذاق مقامات خوش نمی‌‌آید نیز استفاده می‌شود. سپس می‌توانند از این هویت‌های "جعلی" برای لکه‌دار کردن کمپین‌های ضد هویت‌های واقعی استفاده کرد. اما این اولین باری نیست که سازمان اطلاعات آمریکا یا شرکت‌های اطلاعاتی خصوصی فعالیت‌های کثیفشان را پشت درهای بسته پیش می‌برند.
جای شگفتی نیست که ارتش آمریکا نیز می‌خواهد از رسانه‌های اجتماعی به نفع خود استفاده کند. سال گذشته، سایت public intelligence راهنمای رسانه‌های اجتماعی نیروی هوایی آمریکا را منتشر ساخت که در آن به ده نکته اشاره شده بود، از جمله "دشمن در این فضای نبرد وارد شده است پس شما نیز باید به آن وارد شوید." نیروی هوایی نمودار زیر را برای نشان دادن تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر افکار عمومی به کار برده است.
راهنمای تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر افکار عمومی
تهیه شده در نیروی هوایی آمریکا
اسکادران ششم در پایگاه هوایی مک دیل نیز در پی طراحی نرم‌افزار ایجاد هویت آنلاین بوده است. از این نرم افزار می‌توان برای ایجاد و مدیریت پروفایل‌های جعلی در سایت‌های شبکه‌های اجتماعی کرد و از طریق این پروفایل‌ها به تحریف واقعیت پرداخت و آن را به گونه‌ای جلوه داد که گویی درمورد مسائل جنجال‌برانگیز نوعی توافق وجود دارد. "پروفایل‌ها باید این طور به نظر آیند که متعلق به نقاط مختلف جهان هستند و بتوانند از طریق خدمات مرسوم آنلاین و پایگاه‌های رسانه‌های اجتماعی به تعامل بپردازند."
میدویدیف در حال کار کردن با توییتر
آیا توییتر تعبیر نظریه اورول در کتاب 1984 است؟
جورج اورول در کتاب 1984خود به تلاش دولت ها برای کوچک کردن افکار مردم برای ایجاد ثبات سیاسی و پیش بردن اهداف خود اشاره می کند. این کوچک کردن افکار را می توان با محدود کردن زبان گفتار و ابراز احساسات مختلف تعبیر کرد. تعبیر کنترل ذهن از سوی دولت ها نیز بر اساس نظر برخی از کارشناسان، در شبکه های اجتماعی قابل مشاهده است. توییتر به طور خاص، می تواند مصداق نظریه اورول در کوتاه کردن و خلاصه کردن ابراز احساسات توسط دولت ها برای بیان عقاید باشد. خلاصه کردن پیام در 140 کاراکتر، استفاده از لفظ خوب و یا بد برای توصیف و تقسیم بندی بصورت سیاه و سفید، در همین راستا قابل تعریف است. گنجاندن احساسات و علایق و نظریات در تنها 140 کاراکتر یکی از این نمونه هاست.به عقیده کارشناسان رسانه و شبکه‌های اجتماعی، محدود کردن زبان در حقیقت منجربه تخریب و نابودی آن می‌شود. زبان برای بیان بدون محدودیت افکار بوجود آمده و محدود کردن آن از نمایی دیگر محدود کردن تفکر انسان است.
توییتر نیز همانند فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی، ابتدا با هدف اشتراک‌گذاری و ارتباط اجتماعی پا به عرصه وب گذاشت. اما بررسی اجمالی روند گسترش و نقش‌آفرینی آن حاکی از تغییر اهداف این شبکه است. مهمترین نکته‌ای که به ذهن متبادر می‌شود، بانک اطلاعاتی عظیمی از کاربران است که توجه هر سرویس اطلاعاتی و امنیتی را برای پایش و جمع‌آوری اطلاعات کاربران به خود جلب می‌کند.
نکته دیگر استفاده از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری تاثیرگذار در کشورهایی است که از نظر ساختار سیاسی هم‌سو با منافع غرب نیستند. در این صورت شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر و فیس‌بوک، از یک شبکه ارتباطی میان دوستانٰ به محلی برای سازماندهی اعتراضات، انتشار اخبار - معمولا غیر واقعی و تحریف شده به نفع جریانات مورد حمایت - و نشان دادن اعتراضات مجازی تبدیل می‌شوند. حال آن که اگر در این شبکهها از حرکت‌های مدنی اما بر ضد خواست کشورهای غربی حمایت شود - مانند کمپین‌های حمایت از فلسطین، جنبش وال استریت، فعالان ضد جنگ، عضویت افراد شاخص غرب‌ستیز و ... - مدیران این شبکهها با همکاری کارشناسان وابسته به مقامات سیاسی، با بررسی و ارزیابی موضوعات مورد نظر، در صورت وجود احتمال اقبال عمومی کاربران، صفحه مورد نظر را از خروجی شبکه اجتماعی حذف می‌کنند.
یکی از آخرین نمونه‌های حذف اینگونه "پست" ها یا "صفحه" ها، حذف صفحه شیعیان انقلابی بحرین با بیش از یکصدهزار عضو در فیس‌بوک بود. پیش از نیز صفحه مربوط به درخواست مبارزان فلسطینی در فیس‌بوک برای آغاز انتفاضه سوم نیز با فشار مقامات رژیم صهیونیستی حذف شده بود.
