ارتباط اعتیاد و افسردگی
علائم و نشانههای افسردگی میتواند منجر به سومصرف مواد مخدر یا الکل شود. این کار معمولا به عنوان یک سبک مقابلهای نادرست مورد استفاده قرار میگیرد که در بلندمدت آسیبهای جسمی و روانی زیادی به فرد وارد میکند.
بیشتر بخوانید: بهترین داروی اختلال خواب
از طرف دیگر سومصرف مواد مخدر و الکل به اشکال مختلفی میتواند منجر به افسردگی شود. از طرفی عملکرد طبیعی مغز و بدن تحت تاثیر قرار میگیرد و افراد در برابر اختلالات روانشناختی آسیب پذیرتر است و از طرف دیگر مصرف مواد مخدر باعث انزوا و تنهایی فرد میشود.
بر اساس آمار، حدود یک سوم افراد مبتلا به افسردگی دچار اعتیاد نیز هستند. درصد زیادی از این افراد دچار اعتیاد به الکل هستند. علائم و نشانههای افسردگی در فرد مبتلا به اعتیاد کمتر قابل مشاهده است و معمولا تا بعد از ترک اعتیاد موردتوجه قرار نمیگیرد.
از طرف دیگر فشارها و دشواری ترک اعتیاد به تنهایی میتواند منجر به اختلالات روانشناختی مخصوصا افسردگی و اضطراب شود. در بخش بعدی بیشتر درباره آن میخوانیم.
دلیل افسردگی بعد از ترک اعتیاد
موادمخدر در زندگی فرد درگیر با اعتیاد نقش بسیار پررنگی دارد. فرد درگیر با اعتیاد در مواجهه با هر چالش و مشکلی به مصرف روی میآورد و با وجود آسیبهایی که این کار برای وی دارد، حداقل کاری برای انجام دادن در شرایط دشوار دارد.
ترک مواد مخدر باعث میشود تا فرد در مقابل چالشها نداند چکار کند. بدن و ذهن وی از او میخواند تا باز مواد مصرف کند اما منطقش میگوید که باید از مواد دور بماند. در صورتی که پروسه ترک همراه با حمایت اطرافیان و نزدیکان نباشد و مهارتهای مقابلهای سالم جایگزین رفتارهای ناسالم قدیمی نشوند، مقابله در برابر این وسوسهها بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین اولین دلیلی که برای افسردگی بعد از ترک اعتیاد وجود دارد، تغییرهای ایجاد شده در سبک زندگی ناسالم فرد است.
عامل دیگری که باید موردتوجه باشد، علائم سندرم ترک است. علائم سندرم ترک معمولا از 24 ساعت تا 5 روز بعد از مصرف نکردن وجود دارند اما در برخی موارد، این علائم ممکن است به صورت مزمن تا چندین ماه باقی بمانند. احساس غم و پوچی میتواند بخشی از علائم سندرم ترک مزمن باشد.
در نهایت، رایجترین دلیل افسردگی بعد از ترک اعتیاد، ناهنجاری در کارکردهای مغز است. موادمخدر مختلف آسیبهای مختلفی به بدن و مخصوصا مغز وارد میکنند. برخی از این آسیبها موقتی هستند و به مرور زمان بهبود مییابند اما برخی از آنها ممکن دائمی باشند. آسیبهای دائمی معمولا در مصرف کنندگان مواد صنعتی دیده میشود.
یکی دیگر از تغییراتی که موادمخدر در مغز ایجاد میکند تغییر عملکرد مواد نوروشیمیایی است. نوروترنسمیترها مواد شیمیایی خاصی در مغز هستند که در ادراک احساسات نقش حیاتی دارند. مصرف مواد مخدر باعث آسیب دیدن مکانیزم طبیعی این نوروترنسمیترها میشود. برخی از این آسیبها به کمک داروها قابل کنترل و بهبودی هستند اما برخی از آنها ممکن است دائمی باشند.
سندرم ترک
طبق اطلاعاتی که در وب سایت مشاوره آنلاین روانشناسی poltalk منتشر شده، سندرم ترک به مجموعه علائمی که بعد از مصرف مواد مختلف ایجاد میشود گفته میشود. شدت و تعداد علائم سندرم ترک در مواد مختلف متفاوت است. این علائم میتوانند از 24 ساعت بعد از آخرین مصرف الی 3 یا 5 روز وجود داشته باشند. وجود این علائم به مدت طولانیتر میتواند خطرناک و کشنده باشد. برخی از نشانههای رایج سندرم ترک شامل این موارد میشود:
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- اضطراب شدید
- پارانویا یا بدگمانی
- بی خوابی مفرط
- احساس غم و افسردگی
در برخی از موارد نادر، علائم سندرم ترک ممکن است با شدت کمتر در طولانی مدت باقی بمانند. معمولا سوتغذیه و کمبود برخی ویتامینها و مواد مغذی بدن باعث ماندگاری این نشانهها میشود. نشانههای سندرم ترک مزمن شامل این موارد میشود:
- احساس سردرگمی
- حالت تهوع بعد از پرخوری
- تحریک پذیری همراه با پرخاشگری
- تغییرات شدید مود
- اختلال در چرخه خواب
- خستگی مفرط
- استرس و اضطراب شدید
- ضعف شدید در حافظه
- اخلال در مهارتهای حرکتی ظریف (حرکتهای دقیق و جزئی دست، پا و مخصوصا انگشتها)
- احساس غم و افسردگی
افسردگی بعد از ترک اعتیاد چقدر طول میکشد؟
در صورتی که بقیه نشانههای سندرم ترک اعتیاد مزمن در کنار افسردگی وجود دارند، شرایطی که تجربه میکنید سندرم ترک مزمن است و ارتباطی با اختلال افسردگی ندارد. این حالت ممکن است تا ماهها باقی بماند و میتواند بسیار خطرناک باشد و منجر به سکته مغزی شود.
این حالت معمولا به دلیل کمبود مواد معدنی و مغذی موردنیاز مغز و بدن به وجود میآید. برای مطمئن شدن از آن حتما به پزشک مراجعه کنید و آزمایشهای ضروری را انجام دهید. این حالت به خودی خود از بین نخواهد رفت.
درمان افسردگی بعد از ترک اعتیاد
در صورتی که بقیه نشانهها وجود ندارد میتوان احتمال افسردگی را بررسی کرد. افسردگی بعد از ترک اعتیاد معمولا تحت تاثیر آسیبهای وارد شده به بدن در طول اعتیاد است. به همین دلیل توصیه میشود تا با مراجعه به روانپزشک از کمک تخصصی بهره ببرید. این مشکلات در شرایط مختلف متنوع هستند و نمیتوان با روشهای معمول آن را درمان کرد.
در مواردی که آسیب مشخصی به مغز و بدن وارد نشده، درمان افسردگی بر اساس پروتکل و روشهای معمول انجام میشود. درمان اصلی افسردگی رواندرمانی است و در مواردی که نیاز است با تشخیص روانپزشک داروهای ضدافسردگی نیز توصیه میشوند. مدت زمان درمان افسردگی به عوامل مختلفی وابسته است و میتواند تا 2 سال زمان ببرد. افسردگی درمانپذیرترین اختلال روانشناختی است و روشهای مختلفی برای درمان آن وجود دارد.
در ادامه راهکارهایی را بررسی میکنیم که در کنار درمان تخصصی به شما کمک خواهند کرد.
رژیم غذایی سالم و کامل
سوهاضمه و سوتغذیه در افراد درگیر با اعتیاد بسیار رایج است. بخشی از آن به دلیل بی توجهی به تغذیه در دوران اعتیاد و بخش دیگران آن به دلیل تاثیرات منفی موادمخدر بر بدن است. رژیم غذایی سالم و متنوع علاوه بر اینکه این مشکلات را خنثی میکند، میتواند به مشکلات جسمی بعد از ترک مثل خستگی مفرط و اختلالات مرتبط با خواب کمک کند.
ورزش و فعالیت بدنی
فعالیت بدنی به اشکال مختلفی برای بدن فایده دارد. اولین دلیلی که ورزش بعد از ترک توصیه میشود بخاطر این موضوع است که یک عادت سالم جایگزین عادات ناسالم قبلی میشود. علاوه بر این، فعالیت بدنی باعث ترشح هورمونهای آرامبخش طبیعی میشود که اثرات تسکینی بر جسم و روان دارد. ورزش منظم میتواند به ثبات برنامه خواب نیز کمک کند.
برای بهره بردن از این فواید نیاز به شروع ورزشهای دشوار نیست و شروع با ورزشهای سبک و ساده مثل پیادهروی توصیه میشود.
گروههای حمایتی
گروههای حمایتی بعد از ترک اعتیاد کمک زیادی به فرد میکنند. از طرفی فرد در جمع افرادی مانند خودش قرار میگیرد که چالشها و مشکلات یکسانی دارند، میتوانند از یکدیگر یاد بگیرند و یکدیگر را حمایت کنند. بر اساس آمارها افرادی که عضو گروههای حمایتی هستند به احتمال خیلی کمتری شروع به مصرف مجدد میکنند.
این گروهها مخصوصا برای افرادی که به دلیل اعتیاد اطرافیان خود را از دست دادهاند توصیه میشود. برقراری و حفظ ارتباطات اجتماعی کمک زیادی برای برگشت به جامعه میکند.
تجربیات جدید
یکی از مشکلات رایج افراد بعد از ترک اعتیاد، بی انگیزگی و بی حوصلگی است. بخشی از این مشکل مربوط به دلایل پزشکی و جسمی است و باید موردتوجه متخصص قرار گیرد. با این حال تلاش برای برگرداندن آنها نیز دور از لطف نیست.
یکی از بهترین روشها برای کشف انگیزه و هدف در زندگی پس از ترک اعتیاد، کسب تجربیات جدید است. با انجام فعالیتهای جدید میتوانید به شناخت بهتری نسبت به خودتان و نیازهایتان برسید و هدف خود در زندگی جدید بعد از ترک اعتیاد را کشف کنید.
یوگا و ذهن آگاهی
اضطراب و استرس یکی دیگر از مشکلات رایج بعد از ترک اعتیاد است. یوگا و ذهن آگاهی روشهای سالم مقابله با اضطراب هستند که به شما کمک خواهند کرد تا با استرس و اضطراب خود مقابله کنید. مطالعات و پژوهشهای زیادی در زمینه تاثیرات مثبت یوگا بر استرس و اضطراب انجام شده است.
ذهن آگاهی نیز کمک زیادی به شکل دادن زندگی جدید خواهد کرد. ذهن آگاهی به زبان ساده یعنی نسبت به افکار و اعمال خود آگاه باشید تا در صورت نیاز با افکار یا امیال ناسالم مقابله کنید.
کلام آخر
افسردگی بعد از ترک اعتیاد خیلی رایج است و یکی از دلایل رایج مصرف مجدد افراد است. در این مقاله توضیح دادیم که اگر افسردگی به همراه بقیه علائم سندرم ترک مزمن وجود داشته باشد به خودی خود از بین نخواهد رفت و میتواند بسیار خطرناک باشد. اما در غیر این صورت نیاز به توجه تخصصی دارد و میتواند در طول 6 ماه الی 2 سال درمان شود.
منابع:
- https://boardwalkrecoverycenter.com/dealing-with-depression-in-recovery/
- https://www.mainlinehealth.org/blog/depression-after-rehab
- https://carolinacenterforrecovery.com/addiction-blog/does-depression-go-away-after-addiction/