گروه اجتماعي- مهديه تقوي راد: مدتي پيش خبر فعاليت يك سايت همسريابي مشكوك در فضاي اينترنت پخش شد و باعث شد تا اين موضوع قديمي يك بار ديگر سر زبان‌ها بيفتد. اين سايت كه البته با شعار ترويج ازدواج موقت راه اندازي شده بود، عملكردي عجيب داشت؛ آنقدر كه مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بلافاصله موضوع مجوز داشتن اين سايت را تكذيب كردند. اما همين موضوع بهانه خوبي است تا به اين مسئله بپردازيم كه آيا مي‌توان در ميان وب‌سايت‌هاي اينترنتي به دنبال همسر گشت؟
چند سالي است كه موضوع بالا رفتن سن ازدواج در تمام محافل مرتبط با جوانان به گوش مي رسد و به نظر مي‌رسد براي حل اين معضل خيلي ها آستين بالا زده و مراكزي را تاسيس كرده اند تا شايد بتوانند قدم مثبتي در اين راه بردارند و جوانان را به سمت ازدواج سوق دهند. اما شيوه هايي كه براي تشويق جوانان به ازدواج در پيش گرفته شده متفاوت است. بنگاه هاي همسريابي اينترنتي اين روزها سر‌و‌كله‌شان در صفحات وب بيشتر از گذشته پيدا مي شود. «ازدواج آگاهانه حق شماست»، «در کمتر از یک هفته مناسب‌ترین همسر دنیا را به شما معرفی خواهیم کرد»،«روش‌های نوین در ازدواج» و «شیوه علمی در ازدواج هدفمند» و «حضور تمام وقت كارشناسان مجرب در موسسه» از شعارهايي است كه مراكز همسر يابي اينترنتي براي جذب مخاطب استفاده مي كنند تا هم بتوانند آمار بازديد كنندگان از سايت را بالاتر ببرند و هم با حق عضويتي كه دريافت مي كنند حساب هاي بانكي خود را بيش از گذشته پر و پيمان كنند. حق عضويت در سايت هاي همسر يابي از 50 هزار ريال شروع و تا 800 هزار ريال عضويت براي دو ماه متفاوت است. البته اگر در اين مدت همسر مناسب خود را در اين سايت ها پيدا نكرديد براي حق شارژ مجدد عضويت بايد معادل مبلغ اوليه را پرداخت كنيد.
بر اساس اساسنامه بيشتر اين مراكز، در صورتي كه موفق به ازدواج با فرد مورد علاقه خود شديد نيز بايد براي گذر از مراحل مختلف مثل صحبت‌هاي اوليه دو‌طرف و مشاوره با كارشناسان(البته اگر كارشناسي باشد) بايد مبالغي از 500 هزار تا 950 هزار ريال را پرداخت كنيد.
اين موسسات معمولا روش هاي كاري شبيه به هم دارند، تهيه بانك اطلاعاتي كه بر اساس عكس داوطلبان تنظيم شده و ترتيب دادن ملاقات بين داوطلبان و البته «همسان گزيني» از شعارهايي است كه اين مراكز به هيچ عنوان از آن كوتاه نمي آيند، چرا كه به گفته آنها اين روش بسيار پر‌مشتري است و طي سال‌هاي گذشته جواب خود را پس داده؛ چرا كه داوطلباني كه به اين مراكز مراجعه مي كنند در مرحله نخست اصرار بر «هم كفو بودن» دو طرف و انتخاب همسري «همسان» دارند.
گفته مي شود هيچ كدام از اين سايت‌هاي همسر يابي مجوز ندارند اما كافي است نگاهي به صفحات نيازمندي اينترنتي مراجعه كنيد. آن گاه با انبوهي از آگهي ها و آدرس هاي وبي مواجه مي شويد كه خبر از فعاليت آنها در زمينه همسريابي مي دهد. اين درحالي است كه تعدادي از اين سايتها از ثبت شدن سايت خود در ستاد ساماندهي پايگاه هاي اينترنتي خبر مي دهند، موضوعي كه به گفته محمد صادق افراسيابي، مسئول ستاد ساماندهي پايگاه هاي اينترنتي و خبرگزاري هاي غير دولتي كذب است. به گفته او، ثبت سايت هاي همسر يابي در اين ستاد ممنوع است و تنها پایگاه‌هایی می‌توانند مجوز فعالیت دریافت کنند که فعالیت آنها از نظر وزارت ورزش و جوانان بلامانع تشخیص داده شود.
اما کامبیز نوروزی، وکیل دادگستری، با اشاره به اصل کلی آزادی، این‌گونه فعالیت‌ها را شامل منع قانونی نمی‌داند و مي‌گويد: «با توجه به اصل کلی آزادی، اصل بر جواز است؛ مگر این‌که خلافش ثابت شود.
آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتائی نظر خود را پیرامون همسریابی اینترنتی بیان کردند:
تا آنجا که اطلاع داریم تاکنون افراد یا گروه های متعددی اقدام به این کار کرده‌اند، بعضی موفق بوده‌اند و بعضی با مشکلات مواجه شده‌اند. ولی به هر حال اگر این کار زیر نظر افراد مطمئن و با رعایت تمام شئونات اسلامی و اخذ مجوز از مقامات ذی صلاح صورت گیرد، کار خوبی است و ممکن است جلوی بسیاری از مشکلات ازدواج‌ها را بگیرد، اما با توجه به ظرافت و حساسیت های مسئله، نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد
ادامه از صفحه اول: در قانون ما هیچ اشاره‌ای درباره غیرقانونیبودن فعالیت این وب‌سایت‌ها یا حتی بنگاه‌های همسریابی وجود ندارد. بنابراین هیچ دلیلی برای غیرقانونیبودن فعالیت آنها نداریم.» وي در باره مناسب بودن اين سايتها براي همسر يابي جوانان مي‌گويد:«جامعه امروز ما درگير مجموعه‌اي از مشكلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که در مسائل جوانان بازتاب پیدا می‌کند. نگاهی که در ایران نسبت به مسائل جوانان وجود دارد، نگاه ریشه‌ای و درستی نیست و آن را از مسائل جامعه منفک می‌بینند.پس پیداکردن ریشه این مسائل لازم به نظر می‌رسد. باید ببینیم چه بر سر جوانان آمده که در وب‌سایت‌ها و در یک جامعه مجازی به دنبال شریک زندگی‌شان می‌گردند.»
ازدواج سنتي زيباترين نوع ازدواج است
دكتر سيما فردوسي پور، روانشناس با اشاره به اين نكته كه راه اندازي مراكز همسريابي بايد تخصصي باشد، به تهران امروز مي گويد:« در صورتي كه در اين مراكز از كارشناسان و متخصصان امر ازدواج استفاده نشود، مراجعه افراد سود جو و فرصت طلب به اين مراكز و انجام رفتارهاي نا‌به‌جا مي‌تواند پيامدهاي ناگواري را براي خانواده ، جامعه و جوانان به همراه داشته باشد.»
وي رسیدن به بلوغ دینی، فكری، اجتماعی و فرهنگی را لازمه یك ازدواج مناسب و آگاهانه عنوان كرده و مي گويد:« انجام مدیریت مناسب در زندگی خانوادگی از طرف زن و مرد و قبول مسئولیت‌های زندگی از طرف آنها یكی از علائم بلوغ برای ازدواج است.» به عقيده وي: «زيباترين نوع ازدواج ازدواج‌هاي سنتي است اما در سال‌هاي اخير ازدواج‌هاي غير سنتي در جامعه رواج پيدا كرده و گاهي فرزندان بدون كسب اجازه از والدين اقدام به تشكيل خانواده مي‌كنند كه مطمئنا اين ازدواج‌ها خيلي زود به جدايي منجر مي‌شود.»
حضور خانواده در تمامي مراحل از ثبت درخواست تا احتمال ازدواج بين دو جوان از ديگر نكاتي است كه فردوسي پور به آن اشاره كرده و مي‌گويد:
« حضور خانواده در تمام مراحل حضور تا ازدواج در مراكز همسريابي باعث مي شود تا مشكلاتي كه ممكن است در اين مراكز و در اثر آشنايي دو جوان به وجود بيايد، كمتر شود اما در صورتي كه خانواده ها اطلاعي از حضور جوانانشان در اين مراكز نداشته باشند مشكلات متعددي براي خانم‌ها و دختراني كه به اين مراكز مراجعه مي‌كنند به وجود مي‌آيد.»
حضور مشاوران و روانشناسان موضوع ديگري است كه فردوسي پور به آن اشاره كرده و مي‌گويد: «در اين مراكز بايد مشاوران و روانشناسان وجود داشته باشند كه از لحاظ علمي موضوع را بررسي كنند و ببينند دو نفري كه قرار است با هم ازدواج كنند صلاحيت ازدواج با هم را دارند يا نه؟»
سايت هاي همسريابي، مروجان ازدواج موقت
دكتر غلامرضا استيفا، آسيب‌شناس اجتماعي نيز ضمن مخالفت با ايجاد مراكز همسر يابي به تهران امروز مي‌گويد: «اين مراكز مي‌توانند براي خانم‌هاي مطلقه و بيوه كه در سنين ميانسالي هستند و يا مردان ميانسال كه دنبال شخص مناسبي براي ازدواج مي‌گردند مناسب باشند. اما براي پسران و دختران جوان محل مناسبي براي پيدا كردن همسر نيست.»
وي تاكيد مي كند: «همسرگزيني از طريق مراكز همسريابي هيچ‌گاه مورد تاييد خانواده‌هاي ايراني نيست و خانواده‌ها در برابر اين مراكز موضع‌گيري مي‌كنند. مطمئنا استفاده از اين مراكز براي جوانان مجرد صورت خوشي ندارد. همسرگزيني از طريق مراكز همسر يابي بر خلاف سنت‌هاي خانواده ايراني است و مراكز همسر يابي نيز هيچ‌گاه در اين زمينه موفق عمل نكرده‌اند.»
استيفا سايت‌هاي همسريابي را از مهم‌ترین مروجان ازدواج موقت عنوان می‌کند و می‌گوید: «ازدواج در دین اسلام پدیده پسندیده‌ای است و بار‌ها در متون اسلامی از این مسئله به عنوان اقدامی نیک و انسان‌ساز یاد شده است. اما با این حال با توجه به خلأهای اجتماعی موجود در جامعه، بحث‌های متناقضی در رابطه با ازدواج موقت عنوان شده و سایت‌های همسریابی به یکی از بزرگ‌ترین مروجان ازدواج موقت تبدیل شده‌اند و اکثر آنها با اشاعه تصویری اسلامی از این مسئله به شکل نامتعارفی جوانان را به یکدیگر برای این اقدام معرفی می‌کنند.»
به گفته استيفا، فقط يك تا دو درصد موسسات همسر يابي مجوز قانوني دارند و تحت نظارت سازمان‌هاي مختلف فعاليت مي‌كنند، اما هيچ كنترل و نظارتي از سوي سازمان‌ها و نهادهاي مرتبط در مورد صلاحيت علمي و تخصصي افرادي كه به عنوان مجري در اينگونه موسسات فعال هستند، وجود ندارد و با در اختيار داشتن يك يا دو اتاق، تشكيلاتي شبه اداري به راه انداخته‌اند و اطلاعات داوطلبان را در اختيار مراجعه كنندگان قرار مي‌دهند.» به عقيده استيفا «چون دوستی‌ها و آشنایی‌های اینترنتی تعهدی میان افراد به وجود نمی‌آورد، می‌تواند خیلی زود به جدایی منجر شود. همچنین شناختی که از این طریق شکل می‌گیرد چندان کامل نیست چون ازدواج باید با آگاهی و درک عمیق صورت بگیرد.»
به گفته وی، تحقیقات نشان می‌دهد ازدواج‌های اینترنتی اگر هم اتفاق بیفتند از روی عقل و منطق نیستند و متاسفانه سوءاستفاده در این سایت‌ها بسیار زیاد است و معمولا بیش از 90 درصد رابطه‌هایی که به شکلی در این سایت‌ها ایجاد می‌شود با اهداف جنسی است و اخلاق در بسیاری از موارد در این سایت‌ها زیر پا گذاشته می‌شود.
استقبال اتباع افغاني از مراكز همسر يابي
اما مراكز همسر يابي فقط به داوطلبان ايراني خدمات ارائه نمي كنند. ظاهرا استقبال اتباع بيگانه از اين مراكز براي ازدواج با دختران ايراني بسيار گسترده است. چندي پيش خبري در سايت هاي خبري منتشر شد با اين مضمون كه برخی افاغنه مقیم ایران برای ازدواج با زنان و دختران ایرانی به مراکز همسر یابی در سطح کشور مراجعه می کنند. بر اساس اين گزارش این پدیده که بیشتر از سوی افاغنه شیعه و در شهرهای مذهبی قم و مشهد دیده می شود، در کمال پنهان کاری فرد مراجعه کننده و مسئولین موسساتی که با عنوان مراکز خیریه ازدواج های آسان فعالیت می کنند، صورت می گیرد.
افغان های مقیم ایران دو دلیل عمده را برای ازدواج با زنان و دختران ایرانی بر می شمرند، یکی نیاز به تشکیل خانواده و دوم شانس حضور دائم در ایران، ضمن آنکه آنها معتقد هستند زنان ایرانی به دلیل مشترکات فرهنگی و مذهبی بهترین گزینه برای ازدواج هستند.
برخی افاغنه مقیم ایران که دارای استطاعت مالی هستند، حتی برای کسب اقامت در ایران حاضر به ازدواج با زنان بیوه و یا مطلقه ایرانی هستند. آنها می گویند بیشتر این ازدواج ها با خانواده های نیازمند ایرانی در حاشیه شهرها صورت می گیرد و با پرداخت پول به‌عنوان شیربها به خانواده عروس با دختران آنها ازدواج می کنیم. اين در حالي است كه زنان ايراني كه با اتباع بيگانه ازدواج كرده اند بعد از طرح آمايش دچار مشكلات فراواني شده اند اما اين مراكز و سايت ها هيچ گونه اطلاع رساني در خصوص تبعات اينگونه ازدواج ها به داوطلبان ارائه نمي كنند.
