از ابتدای جنگ غزه تاکنون فقط حدود 853 هزار نفر با ویزای توریستی وارد سرزمین‌های اشغالی شده‌اند. بنابر آمار رسمی منتشر شده بیشترین تعداد گردشگران از ایالات متحده آمریکا و پس از آن فرانسه، بریتانیا، روسیه و فیلیپین بوده است. با نگاهی به اعداد در می‌یابیم که در سال 2023 در مجموع 3 میلیون گردشگر وارد سرزمین‌های اشغالی شده‌اند که بیشتر آنها قبل از حمله حماس وارد شده بودند، در حالی که ارزیابی‌ها انتظار می‌رود سال 2024 با ورود حدود یک میلیون گردشگر به سرزمین‌های اشغالی به پایان برسد.
در نخستین سالگرد نبرد طوفان الاقصی می‌توان اثرات شدید این جنگ بر صنعت گردشگری و زیان‌های ناشی از آن بر اقتصاد رژیم را به این صورت خلاصه کرد: براساس داده‌های منتشر شده توسط وزارت گردشگری رژیم صهیونیستی، در سایه تداوم جنگ حدود 18.7 میلیارد شکل (حدود 5 میلیارد دلار) از ناحیه جذب گردشگران خارجی و 756 میلیون شکل (283 میلیون دلار) از گردشگری داخلی، (عمدتاً در مناطق شمالی به دنبال تعطیلی هتل‌ها و مشاغل گردشگری) از دست رفته است.[1]
نکته مهم مسئله این است که حدود 65 هزار خانوار در فلسطین اشغالی عمدتاً از طریق جذب گردشگران خارجی امرار معاش می‌کنند. گردشگری سازمان یافته در سرزمین‌های اشغالی توسط نزدیک به 150 شرکت اداره می‌شود که در آن حدود 2500 کارمند کار می‌کردند، ولی اکنون تنها حدود 1000 نفر از این افراد در مشاغل خود باقی مانده‌اند.
در همین راستا «حییم کاتز»، وزیر گردشگری رژیم صهیونیستی اعلام کرد مبلغ 70 میلیون شکل (26 میلیون دلار) برای حفظ کارگران شرکت‌های بخش گردشگری خارجی تا پایان سال 2024 اختصاص می‌یابد؛ چرا که بدون کمک‌های ویژه کابینه این رژیم، این مشاغل به طور کامل ناپدید می‌شوند و به همراه آن ده‌ها هزار شغل دیگر از جمله افراد شاغل در مکان‌های گردشگری، رستوران‌ها، اتوبوس‌ها و همچنین راهنماها، رانندگان و موارد دیگر آسیب می‌بینند.
از سویی بدون جذب گردشگران خارجی، ساکنین سرزمین‌های اشغالی با افزایش قیمت بلیط هواپیما نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. بر اساس گزارش اداره مرکزی آمار فلسطین اشغالی [2] (CBS)، در ژوئیه سال 2023 حدود 14 هزار نفر با استفاده از کشتی‌های تفریحی کروز وارد سرزمین‌های اشغالی شده بودند؛ در حالی که در ژوئیه امسال هیچ گردشگری از مسیر دریا وارد اراضی اشغالی نشد.[3] علت این مسئله نگرانی نسبت به خطرات حملات موشکی و پهپادی محور مقاومت به ویژه نیروهای مسلح یمن است.
به طور کلی از نظر اقتصادی، گردشگری صنعتی است که 15 درصد از مشاغل حاشیه‌ای را در فلسطین اشغالی در بر می‌گیرد و ضمن ایجاد نزدیک به 80 هزار فرصت شغلی در سال، میلیون‌ها دلار را به اقتصاد رژیم صهیونیستی تزریق می کند. اما جنگ غزه باعث شد تا تل آویو 80 تا 90 درصد کاهش در جذب گردشگران خارجی را تجربه کند.
نکته مهم دیگر اینکه، از ابتدای سال 2024 صنعت گردشگری در مسیر بهبودی بود تا اینکه سایه تهدید نظامی جمهوری اسلامی ایران پس از ترور اسماعیل هینه این روند را به سرعت متوقف کرد. در نتیجه این تحول، شرکت‌های هوایی پروازهای خود به مقصد فرودگاه بن گوریون تل آویو را لغو کردند.[4]
براین اساس از ابتدای جنگ تاکنون یک میلیارد و 150 میلیون شکل (حدود 260 میلیون دلار) به صنعت گردشگری رژیم صهیونیستی خسارت وارد شده است. علاوه بر این، 2 میلیارد و 645 میلیون شکل دیگر (بیش از 600 میلیون دلار) درآمد از دست رفته در حلقه‌های حمایت از گردشگری نیز ثبت شده است. بر اساس این داده‌ها، سازمان مالیاتی رژیم صهیونیستی تاکنون غرامتی بالغ بر 1.5 میلیارد شکل (بیش از 250 میلیون دلار) فقط به مشاغل گردشگری مناطق شمال پرداخت کرده است.
در همین رابطه انجمن هتل‌داری رژیم صهیونیستی اخیرا گزارشی از وضعیت هتل‌ها در ماه‌های ژانویه تا 24 ژوئن منتشر کرد. این انجمن نماینده 450 هتل در سراسر سرزمین‌های اشغالی است. طبق این گزارش، در نتیجه نبرد اخیر حدود 10 درصد از هتل‌ها با خطر واقعی تعطیلی مواجه هستند و بسیاری دیگر در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار دارند.
این گزارش می‌افزاید: هتل‌ها و مهمان‌خانه‌های مناطق شمالی از زمان آغاز جنگ بسته شده‌اند. داده‌های این گزارش نشان می‌دهد در نیمه اول سال 2024، حدود 969 هزار اقامت گردشگر در هتل‌ها به ثبت رسیده که این میزان در مقایسه با ژانویه تا ژوئن 2023، 81 درصد کاهش داشته است.[5]
با این حال از زمان تشدید درگیری‌ها در شمال سرزمین‌های اشغالی، چشم‌انداز بهبود توریسم در این منطقه در کوتاه مدت تیره‌تر شده است. از نگاه صهیونیست‌ها مشخص نیست جنگ با حزب‌الله چه زمانی پایان می‌یابد. در همین حال مقامات این سازمان اعلام کرده‌اند حزب الله برای یک جنگ فرسایشی طولانی‌مدت آماده می‌شود که به معنای تعویق بازسازی و احیای صنعت گردشگری در این منطقه خواهد بود. از این رو باید انتظار داشت شرایط اقتصادی ساکنین مرزهای شمالی و به طور کلی درآمد کابینه نتانیاهو از گردشگری وضعیتی وخیم‌تر از یک سال گذشته را تجربه کند.
تعلیق و لغو پروازهای خارجی به مقصد سرزمین های‌اشغالی که از سوی برخی شرکت‌های هواپیمایی تا آوریل 2025 ادامه خواهد داشت آشکارا نمایانگر فقدان ثبات و امنیت برای رونق بخش گردشگری و جذب جهانگردان خارجی به سرزمین‌های اشغالی است. به این وضعیت، باید تداوم تنش و درگیری در تمامی جبهه های نبرد از غزه و لبنان، تا عراق و یمن را نیز باید افزود؛ چرا که تنها همین یک متغیر می‌تواند امیدواری ها نسبت به هرگونه تغییر روند و بهبود اقتصاد توریسم در سرزمین های اشغالی را به تأخیر بیندازد.
[1] . https://www.globes.co.il/news/article.aspx?did=1001490670
[2]. הלשכה המרכזית לסטטיסטיקה
[3] . https://www.ice.co.il/tourism/news/article/1024060
[4] . https://www.maariv.co.il/business/economic/israel/Article-1132025
[5] . https://www.ynet.co.il/vacation/flights/article/s1qskmror
