چیدمان آجرها در ساخت‌وساز نه تنها به عنوان یک روش فنی جهت ایجاد استحکام و پایداری ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه به عنوان عنصری زیباشناختی در معماری نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. از زمان قدیم، آجر به دلیل مقاومت، دوام و سهولت استفاده، یکی از مصالح اصلی در ساخت‌وسازهای سنتی و مدرن بوده است. با گذشت زمان و پیشرفت معماری، انواع مختلفی از چیدمان‌های آجر به وجود آمده که هر کدام به نحوی می‌توانند بر زیبایی، استحکام و حتی کاربری ساختمان تاثیر بگذارند.
چیدمان راسته‌چینی آجر در ساختمان
چیدمان راسته‌چینی یکی از قدیمی‌ترین، ساده‌ترین و رایج‌ترین روش‌های چیدمان آجر هستند. در این روش بیشتر از آجر قزاقی استفاده شده و تمامی آجرها به صورت افقی و در یک ردیف قرار می‌گیرند؛ به طوری که طول هر آجر (راسته) در امتداد دیوار دیده می‌شود. این نوع چیدمان به دلیل ظاهر منظم و ساده‌ای که ایجاد می‌کند، در بسیاری از ساختمان‌های سنتی و مدرن به کار می‌رود.
استفاده از الگوهای هنری در چیدمان آجر در ساختمان
در چیدمان آجر به سبک الگوهای هنری، رنگ و نوع این سازه ساختمانی به طور چشمگیری مورد توجه قرار می‌گیرند. از آنجاییکه رنگ سفید از هماهنگی بالایی با سایر رنگ ها برخوردار است، درمیان انواع آجر چیدمان در ساختمان، آجر نما سفید کاربرد بیشتری دارد. این نوع آجرها به دلیل رنگ خاص و مدرن خود، اغلب در نماهای معاصر و طراحی‌های شیک و مینیمال به کار می‌روند.
الگوهای هنری در چیدمان این آجرها می‌توانند به ساختمان جلوه‌ای زیبا، متمایز و هنری ببخشند؛ البته زمانی نمای ساختمان بسیار جلب توجه خواهد کرد که از ترکیب رنگی مناسبی برای آن استفاده شده باشد. بنابراین پیشنهاد می شود برای ساختمان هایی به سبک مدرن از ترکیب رنگی آجر سفید و آجر طوسی استفاده شود. با توجه به اینکه اختلاف زیادی بین قیمت آجر نما طوسی و آجر نما سفید وجود ندارد، می توان ساختمانی به سبک مدرن و البته با هزینه‌هایی مناسب طراحی و اجرا کرد. برخی از مهم‌ترین الگوهای هنری که در چیدمان این آجرها استفاده می‌شوند عبارتند از:
چیدمان حصیری آجر در نمای ساختمان
در این الگو، آجرهای طوسی به صورت جفت‌های افقی و عمودی به تناوب در کنار هم چیده می‌شوند؛ به گونه‌ای که مانند یک حصیر به نظر می‌رسند. این نوع چیدمان جهت ایجاد بافت بصری در دیوار و طراحی‌های نوآورانه استفاده می‌شود. آجر نما طوسی با رنگ خنثی خود در این الگو جلوه‌ای مدرن و منظم ایجاد می‌کند.
استفاده از سبک چیدمان زیگزاگی برای چیدمان آجر در ساختمان
این الگو، که به شکل V چیده می‌شود، با قرار گرفتن آجرها در زاویه‌های ۴۵ درجه نسبت به یکدیگر، یک طرح زیگزاگی یا جناغی را ایجاد می‌کند. چیدن آجر با استفاده از این الگو علاوه‌بر مقاومت بالا، یک طرح بصری پیچیده و پویا به نما اضافه می‌کند. این الگو بیشتر در دیوارهای داخلی مدرن و حتی کف‌سازی‌های خاص استفاده می‌شود.
انتخاب طرح چیدمان متقاطع در چیدمان آجر در ساختمان
در این نوع چیدمان، آجرها به صورت افقی و عمودی به شکلی متقاطع در ردیف‌های مجزا چیده می‌شوند. این الگو باعث شده است که بافت دیوار دارای عمق و جذابیت بیشتری باشد. آجر در این حالت جلوه‌ای منظم و رسمی به دیوار می‌بخشد که برای طراحی‌های مینیمال و فضاهای شهری ایده‌آل است.
به کار بردن چیدمان لوزی در نمای بیرونی ساختمان
در این الگو، آجرها به شکل لوزی یا الماس چیده می‌شوند که به نمای ساختمان ظاهری منحصربه‌فرد و خلاقانه می‌بخشد. آجر طوسی در این الگو به دلیل رنگ خاکستری خاص خود، می‌تواند ترکیبی زیبا از هنر و عملکرد مقاومتی ایجاد کند، به ویژه در ساختمان‌هایی که به طراحی‌های هنری نیاز دارند.
استفاده از سبک هنری چیدمان رندوم در چیدمان آجر ساختمان
در این روش، آجرها به صورت نامنظم و غیرمتقارن چیده می‌شوند که حس بی‌نظمی کنترل‌شده و طراحی خلاقانه را به دیوار می‌دهد. آجرهای طوسی در این چیدمان به دلیل ترکیب رنگ و بافت، جلوه‌ای هنری و مدرن به بنا می‌بخشند و به فضاهایی که نیاز به طراحی غیرمعمول دارند کمک می‌کنند.
انتخاب چیدمان کله‌چینی آجر برای ساختمان
چیدمان کله‌چینی یکی از روش‌های سنتی آجرچینی است که در آن آجرها به گونه‌ای چیده می‌شوند که پهنای آجر (کله) به جای طول آن در نما یا دیوار قابل دید باشد. در این روش، آجرها به صورت عمودی قرار گرفته و نمای متفاوتی نسبت به روش‌های دیگر مانند راسته‌چینی ایجاد می‌کنند. این نوع چیدمان به دلیل قرار گرفتن آجرها در حالت عمودی، باعث افزایش مقاومت دیوار در برابر فشار می‌شود و آجر نسوز یکی از گزینه‌های محبوب برای این نوع چیدمان است.
استفاده از آجر نسوز در چیدمان کله چینی ساختمان
در مورد آجر نسوز، چیدمان کله‌چینی در برخی از کاربردها به کار می‌رود که نیاز به مقاومت بالایی در برابر حرارت و فشارهای مکانیکی وجود دارد. در ساختارهای صنعتی مانند کوره‌ها و شومینه‌ها، این چیدمان به دلیل مقاومت بیشتر در برابر دماهای بالا بسیار مفید است. در این نوع چیدمان، آجرهای نسوز با پهنای خود به دیوار متصل می‌شوند که علاوه‌بر افزایش دوام در برابر حرارت، امکان ایجاد ساختاری متراکم‌تر و مقاوم‌تر را فراهم می‌آورد.
همچنین، آجر نسوز در برخی موارد به صورت ترکیبی از کله‌چینی و راسته‌چینی چیده می‌شود. این ترکیب به منظور ایجاد الگوی زیبا و در عین حال افزایش استحکام و مقاومت حرارتی انجام می‌شود. در این حالت، آجرها به صورت متناوب به دو روش چیده می‌شوند تا نمایی هنری و همزمان مقاوم در برابر شرایط محیطی و حرارتی فراهم کنند.
بنابراین، چیدمان کله‌چینی آجر نسوز علاوه‌بر ویژگی‌های زیباشناختی، به دلیل قدرت تحمل بالا در برابر دماهای شدید و فشارهای مختلف، در پروژه‌های صنعتی و حتی نماهای خاص مدرن بسیار کارآمد است.
جمع‌بندی
در اینه مقاله به بررسی چیدمان آجرهای مختلف و نقش آن‌ها در طراحی و ساخت ساختمان پرداخته شد. آجر قزاقی، به عنوان یکی از مصالح سنتی، بیشتر در روش‌های کلاسیک مانند راسته‌چینی و کله‌چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل ظاهر قدیمی و بافت خاص خود، جلوه‌ای سنتی و ماندگار به بنا می‌بخشد. در مقابل، آجر نسوز، به دلیل مقاومت در برابر حرارت، به‌طور خاص در محیط‌های صنعتی و کوره‌ها استفاده می‌شود و با روش‌های چیدمان مختلفی مانند راسته‌چینی و کله‌چینی هم استحکام ساختاری و هم دوام حرارتی بهینه ایجاد می‌کند.
از طرف دیگر، آجر نما طوسی و آجر نسوز طوسی با توجه به رنگ خاص خود، به طور گسترده در طراحی‌های مدرن و الگوهای هنری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این آجرها در الگوهای متنوعی مانند حصیری، زیگزاگی، متقاطع و لوزی چیده می‌شوند تا علاوه‌بر افزایش زیبایی و نوآوری، مقاومت و دوام ساختمان را نیز تأمین کنند.
