اختلال پانیک یک اختلال اضطرابی نسبتا رایج است که با حملات وحشت‌زدگی و تاثیرات شدید بر الگوی افکار و تنفس شناخته میشود. در این مقاله می‌خوانیم درمان پانیک چقدر طول میکشد؟ کدام علائم پانیک زودتر برطرف می‌شوند و کدام ماندگارتر هستند؟ درمان پانیک چطور انجام میشود؟
حملات پانیک
افراد زیادی ممکن است اضطراب شدید یا حمله‌های استرس را تجربه کنند. این حمله‌ها معمولا با افکار منفی و مزاحم همراه است و می‌تواند منجر به تحریک‌پذیری یا خستگی مفرط شود. از طرف دیگر، حملات پانیک کمی پیچیده‌تر هستند.
حمله پانیک معمولا با احساس ترس شدید، ناراحتی شدید یا احساس از دست دادن کنترل بدن یا ذهن شروع میشود. بعد از این علائم جسمانی شروع به ظهور می‌کنند. ضربان قلب به شدت افزایش می‌یابد، تنفس دشوار میشود و فرد احساس می‌کند در حال از دست دادن تعادل خود است، در حال خفه شدن است یا کنترل ذهن خود را از دست داده است.
این علائم معمولا با علائم جانبی دیگری همراه هستند. این علائم در افراد مختلف، متفاوت هستند و شامل سرگیجه، حالت تهوع، تعریق، لرزش دست‌ها، سردرگمی، درد قفسه سینه و درد شکم یا مشکلات گوارشی می‌شوند.
مدت زمان هر حمله به عوامل مختلفی وابسته است. یک حمله می‌تواند از یک الی سی دقیقه ادامه داشته باشد و در موارد حاد ممکن است تا یک ساعت به صورت پیوسته وجود داشته باشد. به طور میانگین حملات کمتر از ده دقیقه هستند.
درمان پانیک
اختلال پانیک یا وحشت‌زدگی به عنوان یک اختلال روانشناختی، با کمک روان‌درمانی درمان میشود. شناخت رفتار درمانی رایج‌ترین و موثرترین روش درمانی برای حملات پانیک است.
نکته بسیار مهمی که باید درباره حملات پانیک بدانید این است که با وجود افزایش ضربان قلب و دشواری در تنفس، حملات پانیک کشنده نیستند. بسیاری از افراد در تجربه حمله این تصور را دارند که دچار حمله قلبی شده‌اند. شناخت علائم و نشانه‌های پانیک و تفکیک آن از مشکلات جدی کمک زیادی به کاهش شدت حملات می‌کند.
اولین قدم درمان پانیک بعد از آموزش اطلاعات لازم درباره حملات، شناسایی تریگرها یا عوامل تشدیدکننده است. برای مثال مواجهه با فرد مشخص، نگرانی مالی، ترس از اتفاقات آینده یا مواردی از این دست می‌توانند به عنوان عامل تشدیدکننده مطرح باشند. نکته مهم این است که همیشه عامل تشدیدکننده مشخصی وجود ندارد. گاهی حمله‌ها بدون دلیل خاصی رخ می‌دهند و امکان مشخص کردن دلیل واحد وجود ندارد.
پس از آن فرد باید نسبت به علائم و شرایط بدن خود آگاهی کسب کند. این آگاهی شامل ویژگی عملکردی بدن در شرایط مختلف مخصوصا در حین آرامش، حین شروع حمله و در طول حمله است. با توجه به اتفاقاتی که در بدن در این سه شرایط رخ می‌دهد، فرد توانایی پیش‌بینی کردن احتمال بروز حمله را به دست می‌آورد.
پس از این، راهکارهای مقابله‌ای برای جلوگیری از حمله و همینطور متوقف کردن حمله قبل از تشدید اهمیت پیدا می‌کنند.
راهکارهای مقابله با حملات پانیک
راهکارهای زیادی برای کاهش حملات وجود دارد. توجه داشته باشید که این راهکارها برای درمان کافی نیستند و باید همزمان و در کنار روان‌درمانی انجام شوند تا تاثیر کافی داشته باشند. علاوه بر این، بهترین راهکار برای هر فرد و در شرایط مختلف متفاوت است، بنابراین متخصص سلامت روان بعد از بررسی شما می‌تواند راهکار مناسب شرایط شما را ارائه دهد.
تکنیک تنفس: انواع مختلفی از تکنیک تنفس برای متوقف کردن حمله پانیک وجود دارد. رایج‌ترین تکنیک، تکنیک تنفس 478 است. در این تکنیک فرد باید 4 بار به مدت 7 ثانیه از بینی دم گرفته و به مدت 8 ثانیه از دهان بازدم را رها کند.
تکنیک آرمیدگی: این تکنیک برای جلوگیری از بروز حملات تاثیر چشمگیری دارد. در این تکنیک فرد باید در شرایط آرام، دراز کشیده یا به وضعیت راحتی بنشیند. سپس به مرور زمان عضلات مختلف را برای چند ثانیه منقبض و سپس رها کند. این تکنیک باعث میشود تا تنش عضلانی کاهش یابد.
حمایت اجتماعی: اکثر حملات در مبتلایان به اختلال پانیک در تنهایی رخ می‌دهد. بهترین و ساده‌ترین راهکار این است که در صورت احساس مشکل یا شروع حمله، از کسی کمک بگیرید و تنها نمانید.
مدیریت رژیم غذایی: برخی مواد غذایی مخصوصا کافئین تاثیر تشدیدکننده استرس و اضطراب دارند و برخی مثل گل گاو زبان خاصیت آرامبخشی دارند. با مدیریت مواد غذایی مصرف می‌توان به کاهش حملات کمک کرد.
افزایش فعالیت بدنی: ورزش سبک و افزایش فعالیت بدنی با ترشح هورمون‌های مثل اندورفین باعث آرامش بدن میشود. از طرف دیگر ورزش باعث کاهش کورتیزول میشود که تاثیر منفی زیادی بر حملات پانیک دارد.
نکته: این راهکارها همزمان و در کنار روان‌درمانی موثر هستند و به تنهایی درمان اختلال پانیک نیستند.
دارودرمانی
در برخی از موارد، ناهنجاری در عملکرد مغز یا حتی ناهنجاری برخی از اندام بدن باعث تشدید استرس و اضطراب و در نتیجه بروز حمله پانیک میشود. در این موارد ممکن است داروهای مختلفی تجویز شوند. داروهایی مثل بنزودیازپین‌ها می‌توانند حملات را کاهش دهند. از طرف دیگر برخی از داروها مثل نروتیلیپتیلین نیز با کاهش ضربان قلب به جلوگیری از بروز حمله کمک می‌کنند.
نکته: مصرف دارو بدون تجویز پزشک مخصوصا در حضور اختلال پانیک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. وابستگی به این داروها باعث تشدید اختلال در بلندمدت میشود. در ضمن برای بررسی اصولی و درمان پانیک پیشنهاد میشود به جلسات مشاوره آنلاین اضطراب مراجعه کنید. در این زمینه پیشنهاد ما مجموعه روانشناسی آنلاین پل است. برای بررسی روانشناسان به این صفحه بروید.
درمان پانیک چقدر طول میکشد؟
توضیحاتی که در بخش‌های قبلی ارائه شد، خلاصه‌ای از مسیر درمان اختلال پانیک بود. این فعالیت‌ها می‌توانند از یک الی شش ماه زمان ببرند. طول درمان اختلال پانیک به عوامل مختلفی وابسته است. افراد مختلف با ویژگی‌های بدنی مختلف، تجربیات مختلف و شدت حملات مختلف ممکن است تفاوت چشمگیری در میزان بهبودی و مدت آن داشته باشند.
نکته مهم درباره درمان پانیک این است که حمایت اجتماعی کافی در کنار اطلاعات کافی درباره اختلال، تا میزان بسیار زیادی از شدت و تعداد حملات می‌کاهد. هدف از درمان پانیک، پیدا کردن ریشه این مشکلات و حل کردن آنها است. مدت لازم برای این کار با روش‌های درمان مختلف متفاوت خواهد بود.
درمان پانیک به چه عواملی وابسته است؟
اولین مسئله که بر درمان پانیک تاثیر می‌گذارد، اختلالات همراه است. اختلال پانیک می‌تواند همزمان با اختلالات اضطرابی دیگر یا اختلالات دسته افسردگی یا وسواسی وجود داشته باشد. زمینه‌های زیستی و دلایل ابتلا به این اختلال در برخی از موارد نزدیک به یکدیگر هستند که این موضوع باعث همزمانی میشود. اختلالاتی که می‌توانند همزمان با پانیک وجود داشته باشند شامل این موارد می‌شوند:
فوبی خاص: ترس غیرمنطقی از اتفاقات، شی یا حیوان مشخص
اضطراب اجتماعی: اضطراب شدید حین قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی یا دور از آشنایان
اختلالات عصبی رشدی: اختلالاتی که در طول دوره رشدی (کودکی و نوجوانی) رخ می‌دهند و رشد طبیعی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مثل اوتیسم و ADHD
OCD: وسواس فکری عملی
افسردگی: الگوی خلقی پایدار منفی
PTSD: اختلال استرس پس از سانحه
بعد از شناسایی و توجه به اختلالات احتمالی همراه، عوامل همراه باید مدیریت شوند. برای مثال در صورتی که فرد در محیط پرتنش قرار دارد یا به صورت منظم با عوامل تشدیدکننده خود مواجه میشود، درمان پیچیده‌تر و زمان‌بر تر خواهد بود.
علاوه بر این، حمایت اجتماعی اهمیت زیادی دارد. تنهایی روانشناختی یکی از عوامل تعیین کننده در اختلالات اضطرابی و افسردگی است. تنهایی روانشناختی به زبان ساده یعنی فارغ از نزدیکی جسمی، فرد چقدر با اطرافیان خود احساس صمیمیت می‌کند.
عامل دیگری که موردتوجه است، عامل کنترل است. کنترل روانشناختی به زبان ساده یعنی فرد باور داشته باشد که اعمال و تلاش‌هایش نتیجه می‌دهد و می‌تواند برای حل مشکلات خود کاری بکند. ضعف در عامل کنترل در مبتلایان به پانیک و PTSD بسیار مشهود است.
آیا ممکن است پانیک درمان نشود؟
همه اختلالات دسته افسردگی، اضطراب و وسواس (اختلالات نوروتیک) درمان‌پذیر هستند. یعنی قطعا درمان می‌شوند. در برخی از موارد مدت زمان درمان به دلایل مختلف ممکن است طولانی شود یا سرعت بهبودی کند باشد، اما در نهایت در صورتی که پروسه درمان به درستی طی شود و مستمر باشد، درمان قطعا اتفاق می‌افتد.
بسیاری از مبتلایان به اختلالات اضطرابی به قدری درگیر اختلال خود هستند که نمی‌توانند دنیای بدون این مشکلات را متصور شوند! شدت بالای اختلالات روانشناختی می‌تواند باعث ناامیدی در درمان شود اما این ناامیدی واقع‌گرایانه نیست.
در نهایت، برخی از علائم پانیک ممکن است در مدت طولانی‌تری کامل برطرف شود؛ اما ممکن نیست که درمان نشود.
کلام آخر
اختلال پانیک یا وحشت‌زدگی یک اختلال اضطرابی نسبتا رایج است که با مشکل در تنفس و تپش قلب شدید شناخته میشود. بزرگ‌ترین نگرانی برای مبتلایان این است که احساس می‌کنند حین حمله در حال مرگ هستند در حالی که حملات وحشت‌زدگی خطر جانی ندارند. درمان اختلال پانیک وابسته به عوامل مختلفی است و طی یک الی سه دوره درمانی کاملا درمان میشود.
منابع:
What to do after a panic attack
