به گزارش صراط نیوز به نقل از ایرنا، عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلیتیک و سفیر اسبق ایران در مجارستان طی یادداشتی نوشت:
بعد از چند سال وقفه در گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا، هفته گذشته به ناگهانی، پرزیدنت ترامپ در گفت‌وگوی رسانه‌ای در کنار بنیامین نتانیاهو اعلام کرد که مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا هفته آینده در مسقط برگزار میشود. این خبر علاوه بر اینکه باعث تعجب جهانیان شد، بیش از همه نتانیاهو را متعجب کرد، چرا که وی در طول دوره نخست‌وزیری‌اش تلاش میکرد که مذاکراتی بین ایران و آمریکا برگزار نشود و در دوره پرزیدنت اوباما و همچنین دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، از هیچ کوششی برای تخریب و عدم مذاکره کوتاهی نکرد.
زمانی که ترامپ اعلام کرد که مذاکرات بین تهران و واشنگتن به‌صورت مستقیم برگزار میشود، وزیر خارجه ایران، رئیس‌جمهور و برخی مقامات دیگر ایرانی اعلام کردند که این مذاکرات غیرمستقیم خواهد بود و ریاست هیئت نمایندگی ایران را وزیر خارجه به عهده خواهد داشت. با این حال، مقامات ایرانی به این نکته اشاره کردند که در صورتی که آمریکا مذاکراتی برابر و نه از موضع بالا درخواست کند و خارج از برنامه هسته‌ای درخواست دیگری نداشته باشد، این مذاکرات میتواند به گونه‌ای دیگر پیشرفت داشته باشد. به نظر میرسد که منظور طرف ایرانی از این جمله، مذاکرات مستقیم با آمریکا تحت شرایط خاصی بوده است.
رهبری مذاکرات را از سوی ایران آقای دکتر عراقچی، وزیر امور خارجه بعهده دارد و آقای دکتر تخت‌روانچی، معاون سیاسی، دکتر غریب آبادی، معاون بین الملل و دکتر بقایی، دستیار ویژه و سخنگوی وزارت خارجه وی را همراهی کردند. از سوی آمریکا نیز ویتکاف، نماینده ترامپ در امور خاورمیانه که در رابطه با ایران نسبت به دیگر تندرو‌های دولت آمریکا مواضع متعادل‌تری داشته، رهبری گروه آمریکا را به عهده دارد.
موضوع مذاکره: طرف ایرانی اعلام کرده است که در رابطه با برنامه هسته‌ای خود آماده است که گفت‌و‌گو نماید و به هیچ وجه علاقمند نیست که در رابطه با برنامه موشکی خود و نیز منطقه صحبت داشته باشد. یکی از دلایلی که طرف ایرانی در این دور اصرار بر مذاکرات غیر مستقیم داشته به این علت بوده که اگر طرف آمریکایی بر مذاکراتی بجز هسته‌ای اصرار نماید، به مذاکره ادامه ندهد، زیرا عقب کشیدن از مذاکرات غیر مستقیم راحت‌تر خواهد بود تا مذاکرات مستقیم.
اما بنظر میرسد که امروز با میانجیگری عمان مشکل جدی در رابطه با نوع مداکرات پیش نیاید و دو طرف بخاطر مستقیم بودن و یا غیر مستقیم بودن آن صحنه مذاکرات را ترک ننمایند. هم آمریکا و هم ایران به این مذاکرات نیاز دارند و خواهان این نیستند که درگیری و جنگ بین دو طرف رخ دهد.
بنظر میرسد در مذاکرات امروز چارچوب مذاکراتی آینده بویژه در رابطه با هسته‌ای مشخص شود. این احتمال وجود دارد که در مذاکرات بعدی و در حاشیه، گفت‌و‌گو‌هایی در مورد منطقه نیز صورت گیرد بویژه آنکه جنگ بین آمریکا و نیرو‌های حوثی در یمن ادامه دار و تخریب کننده شده و قدرت دریایی آمریکا را زیر سوال برده است.
تبادل امتیازات: دونالد ترامپ بار‌ها اعلام کرده که خواسته زیادی از جمهوری اسلامی ندارد و تنها نمی‌خواهد که ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد. البته نمیتوان به سخنان رئیس‌جمهور آمریکا به شکل قطعی استناد کرد، اما می‌توان نتیجه گرفت که موضوع هسته‌ای، کاهش غنی‌سازی و نظارت بیشتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از اولویت‌های اصلی اوست.
قطعاً بین دو طرف در مورد میزان و حد و اندازه غنی‌سازی اختلاف نظر قابل توجهی وجود خواهد داشت، اما با توجه به اظهارات مقامات ایرانی، به نظر میرسد آنها آمادگی دارند تا جایی که مقامات آمریکایی احساس کنند جمهوری اسلامی به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، از میزان غنی‌سازی خود بکاهند.
البته برخی از مقامات دولت ترامپ، از جمله وزیر دفاع و مشاور امنیت ملی، که جزء تندرو‌های کابینه به شمار می‌روند، صحبت از برچیدن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی نموده‌اند. اما بعید به نظر میرسد که ترامپ و ویتکاف بر این سیاست اصرار کنند، زیرا به خوبی می‌دانند که غنی‌سازی برای مصارف علمی در ایران از ضروریات است و در این زمینه، طرف ایرانی کوتاه نخواهد آمد.
آینده مذاکرات: امروز همه منتظر هستند تا ببینند آیا دور دیگری از مذاکرات برگزار میشود که در اینصورت این نشانه خوبی است که دو طرف در رابطه با کلیات مورد گفت‌و‌گو به نتیجه رسیده‌اند. یعنی آمریکا اصراری بر برچیدن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و نیز صحبت در رابطه با برنامه موشکی نداشته است.
این بدان معنی است که دو طرف، یک سوم راه را رفته‌اند و به احتمالی در گفت‌و‌گو‌های بعدی می‌توانند به توافق نزدیک شوند هر چند که مسیر دشواری است. بویژه آنکه ایران علاقمند است در سیر گفت‌و‌گو‌ها بخشی از تحریم‌ها برداشته شود و به جهت مطرح بودن مسئله مکانیسم ماشه و یا اسنب بک وقت زیادی برای چانه زنی طولانی وجود ندارد. البته ممکن است دو طرف در طول دو الی سه ماه بر کلیات، توافق کنند و جزئیات به نحو دیگری مورد بحث قرار گیرد. در صورت عدم توافق امروز در مسقط احتمال بالا رفتن تنش بین دو کشور افزایش می‌یابد.
در درجه اول آمریکا بر افزایش تحریم‌ها و بویژه فروش نفت تاکید می‌کند و حتی تهدیدات نظامی افزایش می‌یابد که البته جمهوری اسلامی اعلام کرده عمل متقابل انجام خواهد داد. البته با توجه به صحبت‌های رییس جمهور با اختیاراتی که رهبری به وزیر خارجه داده‌اند قدرت مانور برای مذاکره کننده ایرانی وجود دارد و ایشان میتواند اگر خواسته طرف امریکایی خلاف راهبرد جمهوری اسلامی نباشد از خود انعطافی نشان دهد. آنچه مسلم است این است که مذاکرات با حمایت رهبری، رییس جمهور، شورای عالی امنیت ملی و حمایت اکثر گروه‌ها و احزاب کشور آغاز شده و مخالفت‌های موردی که دیده میشود تاثیری نمیتواند بر مذاکرات داشته باشد.
کشور‌های عضو ۱+۵ از گفت‌و‌گو‌های ایران و امریکا استقبال نموده‌اند؛ بعضی کشور‌های منطقه نیز خشنودی خود را از این مذاکرات اعلام کرده و بعضی‌ها هم نگران توافق ایران و امریکا هستند. توافق ایران و امریکا و بویژه رفع تحریم‌ها بر وزن ژئوپلیتیکی ایران می‌افزاید که نگرانی را بعضی کشور‌های پیرامونی ایرانی در زمان توافق برجام از خود نشان دادند. در راس آنها، نتانیاهو و رژیم اسراییل است که به هیچ وجهی حاضر نیست که تحریم‌ها از روی سر ایران برداشته شود.
مواضع اسراییل تخریبی و بنظر میرسد که موافق سیاست ترامپ برای گفت‌و‌گو با ایران نیست. اسراییل همیشه امریکا را تحریک به حمله نظامی به ایران نموده است ولی تاکنون هیچکدام از روسای جمهور امریکا به این خواسته تن در نداده‌اند. آمریکا بخوبی میداند که نمیتوان عاقبت حمله به ایران را پیش بینی نمود و این احتمال بالا وجود دارد که هرگونه تهدید و انجام حمله میتواند به راحتی به خارج از مرز‌های ایران گسترش یابد. هم ایران و هم امریکا علاقمند هستند که مذاکرات ادامه یافته و به نتیجه برسد تا از تنش بیشتر و درگیری جلوگیری شود.
رییس جمهور آمریکا با توجه به کارزار انتخاباتی اش که بر صلح تاکید میکرد، علاقمند است که دستاوردی از شعار انتخاباتی را به مردم امریکا و جهانیان نشان دهد بویژه آنکه وی تا کنون نتوانسته برای ایجاد آتش بس در اوکراین و غزه که وعده ان را داده بود دستاوردی داشته باشد. وی روی توافق با جمهوری اسلامی حساب باز کرده است.
