به گزارش صراط نیوز، در چارچوب الزامات ناظر پولی برای ارتقاء شفافیت در نظام بانکی، بانک‌ها موظف به افشای اطلاعات مربوط به تسهیلات اعطایی به اشخاص و شرکت‌های مرتبط با خود هستند. بررسی این تسهیلات از منظر تمرکز اعتباری، نسبت تسهیلات به وثایق، بازپرداخت و تعارض منافع از اهمیت بالایی برخوردار است.
این گزارش، مروری دارد بر تسهیلات اعطایی ۲۱ بانک به اشخاص و شرکت‌های مرتبط خودشان تا پایان سال ۱۴۰۳. اطلاعات این گزارش مستند به داده‌های رسمی منتشرشده توسط بانک‌های مزبور در سایت بانک مرکزی است.
بررسی میزان تسهیلات پرداخت‌شده به اشخاص و شرکت‌های مرتبط در شبکه بانکی کشور نشان میدهد که تفاوت‌های قابل توجهی میان بانک‌ها در نحوه و حجم تخصیص منابع به نهاد‌های وابسته خود وجود دارد.
براساس داده‌های بررسی‌شده از ۲۱ بانک و مؤسسه اعتباری، مجموع خالص تسهیلات پرداخت‌شده به اشخاص و شرکت‌های مرتبط تا پایان سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۰۵ ٬ ۳۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
این رقم قابل توجه، بیانگر سطح بالای تمرکز اعتبارات در میان نهاد‌های وابسته به خود بانک‌ها است؛ امری که از منظر نظارت مالی، شفافیت و مدیریت ریسک می‌تواند تبعات قابل توجهی برای سلامت نظام بانکی به‌همراه داشته باشد.
در صدر فهرست تسهیلات پرداختی بانک‌ها به شرکت‌های مرتبط خود، بانک‌هایی همچون ملی ایران، سپه، اقتصاد نوین، سامان و کارآفرین قرار دارند که هر یک بالغ بر ده‌ها هزار میلیارد تومان به مجموعه‌های هم‌خانواده خود تسهیلات پرداخت کرده‌اند.
۱۰ بانک اول از نظر بالاترین خالص تسهیلات پرداختی به اشخاص مرتبط (همت):
بانک سپه – ۲۶ ٬ ۰۱۵ ٫ ۷۵ هزار میلیارد تومان
بانک اقتصاد نوین – ۱۸ ٬ ۸۸۱ ٫ ۹۵ هزار میلیارد تومان
بانک سامان – ۱۸ ٬ ۱۴۹ ٫ ۱۵ هزار میلیارد تومان
بانک ملی ایران – ۱۴ ٬ ۳۲۴ ٫ ۳۰ هزار میلیارد تومان
بانک کارآفرین – ۱۱ ٬ ۶۵۳ ٫ ۶۴ هزار میلیارد تومان
بانک سینا – ۱۰ ٬ ۰۸۷ ٫ ۹۵ هزار میلیارد تومان
بانک پارسیان – ۲ ٬ ۹۵۲ ٫ ۱۵ هزار میلیارد تومان
بانک آینده – ۸۵۵ ٫ ۶۵ هزار میلیارد تومان
بانک شهر – ۶۸۰ ٫ ۶۸ هزار میلیارد تومان
بانک گردشگری – ۳۲۶ ٫ ۴۷ هزار میلیارد تومان
این تمرکز اعتباری، به‌ویژه در مواردی که بخش عمده منابع تنها به یک یا دو شرکت اختصاص یافته، می‌تواند از منظر مدیریت ریسک، تعارض منافع و سلامت اعتباری شبکه بانکی، چالش‌برانگیز باشد. در مقابل، برخی بانک‌ها مانند خاورمیانه، صنعت و معدن و تجارت ارقام نسبتاً پایین‌تری را گزارش کرده‌اند که ممکن است نشان‌دهنده محدودیت در ارتباطات درون‌گروهی یا سیاست‌های اعتباری محتاطانه‌تر باشد.
نکته مهم آن است که بخشی از این تسهیلات ممکن است در قالب پروژه‌های اقتصادی، صنعتی، یا زیرساختی باشد، اما لزوم نظارت مؤثر، شفافیت، و گزارش‌دهی دقیق در این حوزه برای کاهش ریسک‌های سیستماتیک، ضرورتی انکارناپذیر است.
در فایل مربوط به تسهیلات پرداختی به اشخاص مرتبط بانک‌ها اطلاعاتی از بانک‌های ایران ونزوئلا، مسکن، پست بانک، توسعه تعاون و سرمایه منتشر نشده است.
نام بانک
خالص تسهیلات پرداختی (همت)
اصل مبلغ پرداخت شده (همت)
ملی
۱۴۳۲۴.۳۰،
۴۱۳۵۶.۲۰
ملت
۱۲۳.۸۸،
۱۲۳.۸۸
تجارت
۱۰.۵۴،
۱۳.۲۹
صادرات
۶۹.۴۶،
۱۶.۴۳
سپه
۲۶۰۱۵.۷۵،
۲۶۰۱۵.۷۵
رفاه
۲۱۷.۰۰،
۲۱۷.۰۰
سینا
۱۰۰۸۷.۹۵،
۱۰۹۱۶.۱۸
پارسیان
۲۹۵۲.۱۵
—
پاسارگاد
۳۰۱.۸۲،
۳۰۴.۷۳
سامان
۱۸۱۴۹.۱۵،
۱۹۹۶۸.۳۷
اقتصادنوین
۱۸۸۸۱.۹۵،
۶۷۲۱.۵۸
آینده
۸۵۵.۶۵،
۱۳۹۵.۴۰
دی
۷۴.۱۸،
۷۳.۸۹
شهر
۶۸۰.۶۸،
۷۰۵.۸۸
کارآفرین
۱۱۶۵۳.۶۴،
۱۲۱۱۴.۳۱
گردشگری
۳۲۶.۴۷،
۳۲۰.۷۰
صنعتومعدن
۳.۹۹،
۰.۷۰
کشاورزی
۱۶.۲۱،
۱۶.۵۳
ایرانزمین
۲۵۷.۳۲،
۲۵۷.۳۲
خاورمیانه
۳.۹۵،
۴.۳۰
ملل
۳۲۴.۸۵،
۲۵۰.۸۸
بر اساس داده‌های منتشرشده از بانک اقتصاد نوین، این بانک تا پایان اسفندماه سال ۱۴۰۳ مجموعاً حدود ۱۸ ٫ ۸۸ هزار میلیارد تومان (۱۸.۸۸۱.۹۴۹.۸۹۰.۵۷۵ ریال) تسهیلات به اشخاص و شرکت‌های مرتبط با خود اعطا کرده است. از این میان، حدود ۶ ٫ ۷۲ هزار میلیارد تومان مربوط به اصل مبلغ پرداختی بوده است.
اشخاص و شرکت‌های مرتبط با بیشترین دریافت تسهیلات در این بانک عبارتند از:
سرمایه‌گذاری عمران و توسعه پایدار ایرانیان – ۱۲ ٫ ۵۹ هزار میلیارد تومان
به‌پخش – ۲ ٫ ۸۴ هزار میلیارد تومان
لیزینگ اقتصاد نوین – ۲ ٫ ۵۷ هزار میلیارد تومان
پرداخت نوین آرین – ۰ ٫ ۸۸ هزار میلیارد تومان
گفتنی است، این چهار شرکت مجموعاً بیش از ۹۰ درصد تسهیلات اعطایی به اشخاص مرتبط را دریافت کرده‌اند.
بررسی اطلاعات آماری بانک اقتصاد نوین در این بخش نشان میدهد، تمرکز اصلی بانک در اعطای وام‌های مرتبط بر شرکت سرمایه‌گذاری عمران و توسعه پایدار ایرانیان بوده که به‌تنهایی بیش از دو سوم کل تسهیلات مرتبط را دریافت کرده است. بررسی نسبت مانده جاری و غیرجاری این تسهیلات می‌تواند نمای روشنی از ریسک‌های اعتباری و الزامات نظارتی ارائه دهد.
* بانک ایران زمین چقدر وام به شرکت‌های خود داد؟
بررسی تسهیلات اعطایی به اشخاص و شرکت‌های مرتبط با بانک ایران زمین نشان میدهد که مجموع تسهیلات اعطایی به اشخاص مرتبط برابر با حدود ۲۵۷ ٫ ۳۲ هزار میلیارد تومان (۲۵۷.۳۲۴.۵۱۸.۳۷۳.۵۶۷ ریال) بوده است. این رقم دقیقاً برابر با اصل مبالغ پرداختی نیز می‌باشد.
اشخاص و شرکت‌های مرتبط با بیشترین دریافت تسهیلات این بانک عبارتند از:
توسعه تجارت داتام – ۲۵۵ ٫ ۷۷ هزار میلیارد تومان
جهان ارقام پارس – ۱ ٫ ۵۶ هزار میلیارد تومان
بیش از ۹۹ ٪ از تسهیلات اعطایی به اشخاص مرتبط در این بانک به شرکت توسعه تجارت داتام اختصاص یافته است. این تمرکز شدید بر یک نهاد واحد، می‌تواند از منظر تمرکز اعتباری و احتمال تعارض منافع نیازمند بررسی دقیق‌تر باشد. تسهیلات مذکور به‌طور کامل در قالب مانده جاری و بدون ثبت مانده غیرجاری در فایل ارائه شده‌اند.
* بانک آینده چقدر به خودی‌هایش وام داد؟
بررسی داده‌های منتشرشده از بانک آینده نشان میدهد که این بانک در مجموع حدود ۸۵۵ ٫ ۶۵ هزار میلیارد تومان (۸۵۵.۶۵۳.۰۶۶.۰۳۷.۷۶۸ ریال) تسهیلات به اشخاص و شرکت‌های مرتبط با خود پرداخت کرده است. همچنین اصل مبلغ پرداخت‌شده برای این تسهیلات نیز معادل ۱ ٬ ۳۹۵ ٫ ۴۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
اشخاص و شرکت‌های مرتبط با بیشترین دریافت تسهیلات:
شرکت توسعه بین‌الملل ایران مال – ۵۶۴ ٫ ۶۶ هزار میلیارد تومان
شرکت ارزش آفرینان آینده – ۹۹ ٫ ۵۴ هزار میلیارد تومان
سفیر امواج آریا – ۳۴ ٫ ۴۵ هزار میلیارد تومان
راسا راه استوار (سهامی خاص) – ۳۳ ٫ ۱۰ هزار میلیارد تومان
شرکت آرین پردیس دنا – ۳۲ ٫ ۴۸ هزار میلیارد تومان
توسعه عمران فردا گستر – ۳۲ ٫ ۴۲ هزار میلیارد تومان
ستاره تابناک هشتم توس – ۲۶ ٫ ۲۱ هزار میلیارد تومان
توسعه تجارت نگین بینالود – ۱۵ ٫ ۷۱ هزار میلیارد تومان
ارزش آفرینان سیراف – ۹ ٫ ۸۵ هزار میلیارد تومان
گروه مالی آینده هیوا – ۵ ٫ ۱۰ هزار میلیارد تومان
گفتنی است، تنها شرکت توسعه بین‌الملل ایران مال به‌تنهایی حدود ۶۶ درصد از کل تسهیلات اعطایی به اشخاص مرتبط این بانک را دریافت کرده است.
مابقی تسهیلات عمدتاً به شرکت‌هایی با نام‌های هم‌راستا و مشابه پرداخت شده که احتمال ارتباط گروهی یا ساختاری میان آنها را مطرح می‌کند. این تمرکز بالا در اعطای تسهیلات می‌تواند نشانه‌ای از ریسک تمرکز اعتباری، تعارض منافع یا نبود تنوع در سبد تسهیلات مرتبط باشد.
