امیر مفخم بختیاری

قلعه‌های باستانی بیانگر راز‌های بسیاری از چند قرن هستند، قلعه امیرمخفم دزک قلعه‌ای باشکوه از دوران قاجار است که روزگاری میزبان بزرگانی، چون دهخدا و ملک‌الشعرای بهار بوده است. کاخ قلعه دزک در روستای دزک شهرستان کیار چهارمحال و بختیاری خاستگاه برخی رویداد‌های ملی و میزبان شخصیت‌های مختلف تاریخی و ادبی ایران و جهان بوده است. کاخ قلعه دزک در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دستور لطفعلی خان امیرمفخم بختیاری پسر امامقلی خان حاجی ایلخانی در دوران سلطنت احمدشاه قاجار ساخته شد که معرف و نمادی از تاریخ و فرهنگ چهارمحال و بختیاری است. این قلعه با الهام از معماری و تزئینات بدنه قصر‌های اروپایی قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی و با ترکیبی از معماری و هنر ایرانی در روستای دزک بنا شد. کاخ قلعه دزک که به دست هنرمندان ایرانی معماری و تزئین شده دارای اتاق‌هایی با درب‌هایی ارزشمند از چوب گردو بوده که در آن نقش و نگار‌های زیبایی به کار برده شده است. طبقه اول کاخ قلعه تاریخی دزک یک هشتی ورودی در میانه ساختمان داشته که از هر دو طرف به محوطه درون بنا متصل می‌شود و در طرفین این هشتی چهار ایوان قرار دارد. اتاق‌های طبقه دوم کاخ قلعه دزک دو ایوان مجزا از هم در شمال و سه ایوان متصل به هم در جنوب دارد که دو اتاق سه دربی در ایوان‌های شمالی و دو اتاق سه دربی قرینه در ایوان جنوبی باز می‌شود. در بین این اتاق‌ها سالن بزرگی بنام دیوان‌خانه یا سفره خانه وجود دارد که در مجاورت این سالن اتاق زیبایی به نام اتاق آئینه قرار گرفته که در طرفین آن‌ها دو اتاق کوچک به نام گوشواره ساخته شده است. اتاق آئینه کاخ قلعه دزک معروف به آئینه خانه در مجاورت سالن بزرگ دیوان‌خانه قرار دارد، این اتاق بسیار زیبا که به سبک اروپایی تزئین شد. اتاق آینه با نمونه‌های متنوع هنر گره چینی و نقش بُری و شیشه نقاشی دارای دو پوسته عکس درهم بوده که نمای سه بعدی داشته و نمونه‌های آن کمیاب است. گرمایش مجموعه قلعه دزک به صورت شومینه انجام می‌شد، برای گرم کردن این محل از هیزم‌هایی که از بیرون از قلعه تأمین می‌شد و همچنین به گفته مردم محلی از سنگ کُک استفاده می‌شده است. در دوران مختلف تاریخ معاصر ایران شخصیت‌هایی مانند وحید دستگردی، علی اکبر دهخدا، فرخی یزدی، دکتر محمد مصدق، ملک‌الشعرای بهار، ابوالقاسم نجفی، راولینسن، ایزابل برد بیشاپ، هنری رنه دالمانی، شونمان و ویلسون در کاخ قلعه دزک حضور یافتند که دهخدا اولین لغت‌نامه به نام امثال‌الحکم خود را در یکی از اتاق‌های قلعه دزک که به آن اتاق گوشواره گفته می‌شود، آغاز کرد. این کاخ قلعه تاریخی، مکانی مناسب و امن برای گردهمایی افراد مهم و صاحب نظر به منظور هم اندیشی در اجرای تصمیمات مهم و ملی بود. کاخ قلعه دزک نه تنها میزبان شخصیت‌های ملی و افراد نامدار جهانی در سال‌های اخیر بلکه خاستگاه اصلی برخی از افتخارات ملی در دوره انقلاب مشروطه بود. در این موزه ۱۰۰ قطعه سنگ مربوط به دوره‌های صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه شامل سنگ قبر، ستون، سرستون، سنگ آسیاب، سنگ آب، آردچی، سر درب، سنگ عصارخانه، سنگ روغن‌گیری و سنگ ازاره به نمایش درآمده است. کاخ قلعه تاریخی دزک ۱۶ تیر ۱۳۶۷ به شماره ۱۷۳۱ به عنوان اثر تاریخی درجه یک در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.